نشان توسعه‌ بر سینه طبیعت

تبعات احداث پروژه آزاد راه تهران - شمال یکی از مهمترین وقایع زیست محیطی ایران محسوب می‌گردد. چرا که علاوه بر تخریب بخشی از منابع طبیعی و زیستگاه‌های بکر منطقه، شهرهای شمالی کشور پس از بهره‌برداری از پروژه‌ با هجوم جمعیت به مشکلات عدیده‌ی زیست محیطی مبتلا خواهند شد. در شرایط امروز که گفته می‌شود سفر از تهران به شمال کشور با مشکلاتی روبه‌رو است، محیط زیست این منطقه از کشورمان به وسیله‌ی مسافرین تابستانی رو به نابودی گذاشته است. با نگاهی گذرا به ساحل دریای مازندران و جنگل‌های شمال، حجم آلودگی حاصل از عبور و مرور هموطنان عزیزمان انسان را متاسف می‌نماید. حال در نظر بگیریم قرار است رفت و آمد به این خطه تسهیل شود و به قول یکی از مسوولان شمال کشور از یک تفریحگاه فصلی به یک تفریحگاه چهارفصل تبدیل شود؛ در آن زمان چهره‌ی شهرهای شمالی که ظرفیت پذیرش همین مقدار مسافر را هم در شرایط عادی ندارند، به چه شکل در خواهد آمد؟ به نظر می‌رسد چیزی که بیش از توجه به مباحث اقتصادی در اجرای چنین طرح‌هایی اهمیت دارد، مسایل فرهنگی و زیست محیطی است. اگر قرار به استفاده از طبیعت زیبای شمال کشور است، بایستی اول فکری به حال رفع مشکلات آن نماییم، بعد تمام تلاش خود را برای دستیابی به دستاوردهای اقتصادی معطوف نماییم.
دکتر مجید مخدوم، مدرس دانشگاه محیط زیست دانشگاه تهران در این زمینه می‌گوید: "اگر ما اقتصاد محیط زیست را بشناسیم در این صورت حتی اگر حساب کنیم آزادراه تهران- شمال سالانه ۵/۷ میلیارد تومان از محل فروش کوپن‌های عبور و مرور، درآمد حاصل کند بازهم این اقتصادی نیست، چون ارزش سرمایه‌های طبیعی این منطقه در محاسبات لحاظ نشده است. ارزش سرمایه‌های طبیعی این منطقه ۲۴۰۰ میلیارد تومان است که اصلا به حساب نیامد، بنابراین آزادراه تهران- شمال به هیچ وجه اقتصادی نیست و بازده اقتصادی ندارد."
کارشناسان معتقدند به منظور کاهش و تعدیل خسارات ناشی از ساخت آزادراه نباید اراضی حاشیه مسیر تغییر کاربری داده شده و به شهرک‌های مسکونی تبدیل شود و تا یک کیلومتر از اراضی حاشیه بزرگراه باید به عنوان منطقه استحفاظی تلقی گشته و برای حفظ کاربری اراضی آن قانون وضع شود. اما یکی از راه‌های تامین مالی طرح همین واگذاری اراضی جنگلی شمال کشور است که قطعا منجر به ساخت شهرک‌های مسکونی خواهد شد.
اگر اخیرا مسیر جاده چالوس را طی کرده باشید در مسیرهای منتهی به شهر چالوس آثار ویرانی جنگل به وضوح دیده می‌شود. هنگامی که گفته می‌شود در طی سال‌ها ۵۲ تا ۷۹ جنگل‌های شمال به یک دهم کاهش یافته است، بایستی خود را برای آینده تلخ پیش‌رو و نابودی زیبایی‌های طبیعت شمال کشور آماده کنیم. در این مدت کم، اخباری پیرامون از بین رفتن زیستگاه‌های طبیعی در جای جای کشور نشنیده‌ایم. بنابراین باید تنها امید داشت که با تغییر رویه‌ها محیط زیست بیش از وضعیت امروز مورد توجه قرار بگیرد.
آزادراه در سکوت به کندی پیش می‌رود اما جنگل‌های شمال با سرعتی چند برابر در حال تخریب است. امروز که بعد از ۱۱ سال کمتر از ۱۰ درصد پیشرفت فیزیکی برای این پروژه متصور است، حجم آسیب‌های وارده به مناطق بکر شمال کشور کاملا ملموس است. و نهاده‌های زیست محیطی هم کار چندانی برای حفظ این طبیعت از دست رفته نتوانسته‌اند انجام دهند.
پروژه‌هایی از این دست را می‌توان نشانه‌ای بر سینه طبیعت دانست اما این نشان تا چه میزان برازنده خواهد بود، سوالی است که باید پاسخ آن را یافت؟

نویسنده : ندا هویری

منبع : گزارش