دهه شوم شهریور (از سوم شهریور 1320 تا حوادث آذربایجان و کردستان: صد روز اسارت در...

نویسنده : معتضد - خسرو
محل نشر : تهران
تاریخ نشر : ۱۳۸۱/۰۵/۱۵
رده دیویی : ۹۵۵.۰۸۲۴۰۹۲۲
قطع : وزیری
جلد : گالینگر
تعداد صفحه : ۳۴۰
نوع اثر : تالیف
زبان کتاب : فارسی
نوبت چاپ : ۱
تیراژ : ۲۲۰۰
شابک : ۹۶۴-۴۰۴-۰۹۲-۹

در این مجموعه, چهار روایت, یادداشت‌های روزانه و خاطرات مربوط به دوره پهلوی گردآوری و چاپ شده است .نخستین مطلب, یادداشت‌های روزانه ستوان یکم 'رضا محتشمی 'است که در سال 1320, پس از اشغال ایران از جانب روس‌ها و انگلیسی‌ها, به مدت صد روز در شهر عشق آباد ـ جمهوری ترکمنستان شوروی در بازداشت به سر برده زندگی در شوروی دوران جنگ را شاهد بوده است .قسمت دوم, روایتی است از رفتار ارتش آمریکا در ایران با غیر نظامیان که بر اساس یک پرونده واقعی و شکایت یکی از هم همینان,در سال 1322نوشته شده است .در این پرونده, یک شهروند ایرانی اهل قم به جای یک خرابکار و تروریست ژاپنی اشتباه گرفته می‌شود و مدت‌ها مورد بازداشت و بازجویی و بدرفتاری قرار می‌گیرد .روایت ونقل و قول دیگر کتاب, بخشی از خاطرات پدر نویسنده ـ سرهنگ دکتر تقی معتضد تهرانی ـ از ماجرای اسارت و زندانی شدن وی در انزلی در سال 1320از سوی نیروهای مهاجم ارتش شوروی است . بخش دیگر کتاب, خاطرات 'سرلشکر فیوضی 'است که مهمترین بخش آن جریان کردستان و شورش قاضی محمد و سرانجام آن ماجرا است .این بخش با توجه به این که نام برده با سمت دادستان در دادگاه حضور داشته و شاهد مرافعات قاضی محمد و صدر قاضی و سیف قاضی بوده, از نظر تاریخی حائز اهمیت است .شایان ذکر است که در پایان یادداشت‌های رضا محتشمی, بخش ضمیمه‌ای با عنوان 'جغرافیای نظامی و شناسایی عمومی ترکستان روس وجمهوری سوسیالیستی شوروی سابق ترکمنستان 'افزوده شده که درواقع یادداشت‌های سرتیپ 'ابراهیم کوکلان 'درباره ترکستان روس و جمهوری ترکمنستان است .وی محتوای آن را در دانشگاه جنگ و دانشکده افسری ارتش در سال 1327تا 1337تدریس می‌کرده است .این یادداشت‌ها از نظر آشنایی خواننده با اوضاع جغرافیایی ترکمنستان در خور توجه است .