صنعت طراحی وب ایران

صنعت طراحی وب ایران کمتر از ده سال عمر دارد و همانند بسیاری از کشورهای دیگر به طور کلی صنعتی نوپاست. بازار این صنعت در داخل کشور، بسیار بزرگ است و شرکتهای بسیاری نیز به عنوان طراح وب در آن فعالیت می کنند.
صنعت طراحی وب ایران کمتر از ده سال عمر دارد و همانند بسیاری از کشورهای دیگر به طور کلی صنعتی نوپاست. بازار این صنعت در داخل کشور، بسیار گسترده و بزرگ است و شرکتهای بسیاری نیز به عنوان طراح وب در آن فعالیت می کنند. سال گذشته سایتهای بسیاری توسط همین شرکتها در وب منتشر شد. از سایتهای کوچک و شخصی گرفته تا سایتهای تجارت الکترونیک و پورتالهای بزرگ دولتی. آنچه که این مقاله بدان می پردازد عمدتا تحلیل استراتژی های ناکارامد به کار گرفته شده از سوی شرکتهای فعال در این حوزه است.
۱) بازارسنجی ضعیف: این شرکتها به همه درخواستها پاسخ دادند و با تمام مشتریان چه کوچک و چه بزرگ پای میز مذاکره نشستند و یا آنها را به پای میز مذاکره کشاندند. دیدگاه منطقی آن است که هر شرکت با توجه به ملاحظات و بررسی های مختص به خود بخشی از بازار را مورد هدف قرار دهد و سیاستهای کاری خود را نیز متناسب با همان بازار تدوین کند. اما متاسفانه اغلب آنان بدون سیاست کاری بوده و چون بازار مخاطب خود را انتخاب نمی کنند، طبیعتا در تمام بازار به دنبال مشتری و عقد قرار داد می گردند.
از این استراتژی ضعیف، روزنامه ها و مجلات به عنوان رسانه های تبلیغ بیشتر سود می برند. به نظر می رسد اگر شرکتهای ایرانی در انتخاب مشتری دقت بیشتری نشان دهند و از میان مشتریان موجود، مشتریان بهتر و مطمئن تری را برگزینند، سود و پایداری کسب و کار خود را بهتر تضمین می نمایند. "مشتریان بد" عموما وقت و هزینه شرکتها را اتلاف می کنند و خدمات پشتیبانی ارایه شده به آنها در بیشتر موارد، پروژه های اجرا شده را ضررده می کند.
حرکت به سوی چنین سیاستی از سوی شرکتهای مجری، بازار را رشد می دهد و مشتریان را مجبور به رعایت اصول و قواعد بازار می کند. شایان ذکر است که که بازار طراحی وب ایران بازاری پخته نیست ضمن آنکه بسیار پراکنده و گسترده است. کنترل عرضه و تقاضا در این بازار بسیار مشکل است و میزان تقاضا از سوی مشتریان بنابه دلایل نامشخصی در بازه های زمانی مختلف، زیاد و کم می شود. اما با اینحال این بازار با پارمترهای نامشخص بازاریابی نمی تواند پوششی بر ضعف شرکتهای فعال در طراحی وب باشد. باید اذعان کرد که عموما آنها برنامه مشخص بازاریابی ندارند و استراتژی های اتخاذ شده از سوی آنها نیز تا حدی انفعالی و در واکنش به فعالیت سایر رقبا بوده است.
۲) همه دنباله رو هستند: رقابت سازنده ای میان شرکتها وجود ندارد. آنها ضمن آنکه همواره با یکدیگر در رقابت هستند تقریبا به تخصص یکدیگر احترام نمی گذارند. در بازار طراحی وب ایران همه مدعی هستند و متاسفانه این بازار رهبر، پیشرو و یا شرکتی بسیار شاخص ندارد. در چنین شرایطی طبیعتا صحت ادعاها کمتر ارزیابی می شود و چنانچه خلاف آن نیز ثابت شود، هیچ اتفاقی نمی افتد. نبود رهبر یا پیشرو، چنین بازاری را متاثر از پارامترهای خارج از آن می کند و بی ثباتی در آن موج می زند. در هر بازاری اگر شرکت پیشرو از توانایی های لازم برخوردار باشد می تواند در شکوفایی کل بازار نقش داشته باشد. متاسفانه هیچ شرکت طراح وب ایرانی تاکنون نتوانسته است به عنوان یک پیشرو نقش ایفا کند.
همانطور که گفته شد بازار طراحی وب ایران پخته نیست. در بازارهای پخته همواره یک یا چند پیشتاز وجود دارند و شرکتهای دیگر تا حدودی خود را با سیاستهای آنها تطبیق می دهند. همچنین همواره در این بازارها شرکتهایی هستند که شرکتهای پیشرو را به رقابت می کشانند و با مطرح کردن ایده های نو به دنبال دستیابی به سهم بیشتری از بازار هستند. به عنوان مثال رقابتی که گوگل در سالهای اولیه فعالیت خود شروع کرد از این نوع بود. گوگل در بازار جستجو، موتورهای جستجوگر محبوب آن زمان را به رقابت طلبید و در نهایت سهم عمده بازار را از آن خود کرد و آلتاویستای پیشرو را از اریکه قدرت به پایین کشید.
۳) تکنولوژی های متفاوت: اوضاع در این مورد کمی بهتر است. اصولا شرکتها، تکنولوژی خاصی را به دلایل مختلفی برای اجرای پروژه ها بر می گزینند. تکنولوژی های رایج در ایران مایکروسافت، جاوا و کدباز هستند. هنوز هم شرکتهایی هستند که مدعی اجرای پروژه ها با اکثر تکنولوژی ها بوده حال آنکه تواناییهای آنها در برخی از این تکنولوژیها بالا نیست. این مورد را نمی توان یک ضعف اساسی قلمداد کرد زیرا ممکن است شرکتها از طریق برون سپاری، اجرای پروژه ها را به شرکتهای همکار خود واگذار کنند. در هر صورت رویکرد به همه تکنولوژیها در فعالیت تیمهای مدیریت پروژه و بازرگانی شرکتها بی تاثیر نیست ضمن آنکه قدرت شرکتها را در موردی مانند Branding کاهش می دهد.
۴) ضعف در تعریف خدمات: روشن است که خدمت ارایه شده در نهایت "طراحی وب" است اما در دل همین دو کلمه دنیایی معنا و مفهوم وجود دارد. شرکتهای ایرانی خدمات خود را نوعا درست تعریف نمی کنند و اطلاعات کاملی نیز ارایه نمی دهند. آنها همواره امید دارند که در یک جلسه حضوری، برگ برنده خود را رو کنند و طرف مذاکره را مقهور نموده و قراردادی منعقد نمایند. یکی از دلایل اصلی عدم فعالیت شرکتهای صرفا مشاور در این بازار نیز دقیقا همین مورد و به عبارت دیگر نبود اطلاعات از خدمات و فعالیت شرکتهای مجری است.
در حالیکه اگر شرکتها اطلاعات کاملی از خود و خدمات خود منتشر کنند، شرکتهای مشاور می توانند مدت مذاکرات را برای هر دو طرف مذاکره کاهش دهند و کیفیت اجرای پروژه ها نیز بالاتر خواهد رفت. قابل ذکر است که مشتریان ایرانی نیز نوعا تمایل به مذاکرات حضوری دارند. شاید بتوان دلایل زیر را برای این موضوع عنوان کرد: به دلیل ضعف اساسی مشتریان با خدمات طراحی وب، آنها مذاکره حضوری را فرصتی برای کسب اطلاعات بیشتر و بالا بردن آگاهی های خود می دانند. نوعا مدیران عاملی تصمیم گیرنده هستند که برای مطالعه اطلاعات منتشر شده از سوی مجریان، وقت نمی گذارند.
هنوز این باور شکل نگرفته است که می توان بیشتر این مذاکرات را به صورت الکترونیک انجام داد و حتی قرارداد الکترونیکی منعقد کرد. نبود قوانین حقوقی مشخص نیز بر این موضوع تاثیر می گذارد. همواره مدیران سودجو و فرصت طلبی وجود دارند که برای یافتن کانالهای مناسب زد و بندهای مالی، نیاز به این جلسات برای آشنایی بیشتر دارند.
۵) ضعف در قیمت گذاری خدمات: اصل "هر چقدر که تیغ می برد" هنوز هم در بین اکثر این شرکتها رواج دارد و آنها قیمت گذاریهای خود را در اکثر موارد با توجه به مشتری تعین می کنند و کمتر به خدماتی که ارایه می شود توجه می کنند. به عنوان مثال اگر قیمت گذاری بر اساس طراحی هر صفحه را روشی درست برای قیمت گذاری بدانیم، هم اکنون قیمت طراحی هر صفحه از پنج هزار تومان تا صد و پنجاه هزار تومان متغیر است. این تفاوت می تواند ناشی از موارد زیر باشد:
ـ قراردادهای دولتی و نیمه دولتی: به دلیل پروسه طولانی تصمیم گیری و کاغذ بازی های رایج، مذاکرات با طرفهای دولتی عموما زمان بیشتری می طلبد. این موارد و بد حساب بودن اغلب آنها، شرکتها را مجاب به بالا بردن قیمت نهایی پروژه از یک تا سه برابر قیمت واقعی پروژه می کند. اتخاذ چنین سیاستی از سوی شرکتهای مجری حتما بر نوع قیمت گذاری ها برای مشتریان عادی آنها نیز تاثیر می گذارد و عملا فرصت تجربه قیمتگذاری بر اساس کیفیت و نوع خدمات ارایه شده را از مجریان می گیرد.
زدو بندهای مالی مدیران بازرگانی و آی تی همچنین ضعف آگاهی آنها و سازمانهای وابسته به آنها در بالا رفتن مبلغ قراردادها به شدت تاثیر می گذارد. (به نظر می رسد این مورد نیاز به توضیح بیشتر نداشته باشد!)
ـ اجرای ضرب العجلی پروژه ها: عمدتا شرکتها و سازمانهای متقاضی خدمات طراحی وب به "دقیقه نود" فکر می کنند و تا اجبار فراتر از حد مشخصی را احساس نکنند به استفاده از این خدمات روی نمی آورند. این شرایط می توان شرکت در نمایشگاه، شروع مذاکرات با طرفهای خارجی، عقب نماندن از "طایفه سایت داران باکلاس" و ... باشد. در چنین شرایطی، آنها معمولا حاضر به پرداخت هزینه بیشتری هستند. آنچه که در عمل اتفاق می افتد این است که پروژه ها اغلب در زمان ضرب العجل تعیین شده به اتمام نمی رسد ویا با کیفیت کمتری در زمان تعیین شده انجام می شود.

منبع : ایده پویا