روابط نظامی و امنیتی امریکا با کشورهای شورای همکاری خلیج فارس

پس از پیروزی نظامی امریکا در افغانستان، به کارگیری نیروی نظامی به عنوان یکی از ابزارهای مهم سیاست مداخله امریکا، امری قابل پیش بینی بود. در دهه ۱۹۹۰ و پس از جنگ خلیج فارس، بکارگیری نیروی نظامی یکی از عمده ترین شاخص‏های استیلاجویی ایالات متحده را تشکیل می داده است.
البته سرآغاز آن را می توان در سال ۱۹۸۶ و در جریان جنگ نفتکش‏ها در خلیج فارس دانست که کویت از امریکا تقاضای مراقبت و همراهی کشتی‏های خود در این آبراه را نمود. بنابراین یکی از شاخصه‏های مهم سیاست مداخله امریکا در مناطق بحرانی، انعقاد قراردادهای دوجانبه و چند جانبه نظامی با کشورهای آن منطقه برای استفاده از پایگاه‏های نظامی یا فروش تسلیحات یا حتی انجام مانورهای مشترک نظامی است.
در خلیج فارس نیز نیروهای امریکایی اجازه داشتند که از تجهیزات کشورهای عرب خلیج فارس و پایگاه‏های آنها استفاده کند و حتی بعد از سرنگونی صدام حسین آنها روابط نظامی شان را با امریکا تعلیق یا قطع نکردند.
اما مشکل در اینجا بود که برخی از این کشورها خصوصا عربستان به علت مخالفت‏های شدید داخلی، در مورد حضور نظامی امریکا در عربستان، مجبور به کاهش و حتی بازپس دیگری پایگاه‏های نظامی اش از امریکا شد با این وجود در واقعیت ما شاهد انعقاد قراردادهای امنیتی بسیاری میان امریکا و کشورهای عربی حوزه خلیج فارس هستیم.
▪ قطر: حتی قبل از جنگ خلیج فارس و حمله به عراق، قطر با امریکا روابط نظامی-دفاعی نزدیکی داشت. مهمترین پایگاه نظامی امریکا در خلیج فارس در این کشور قرار دارد. پایگاه عملیاتی هوایی العدیددر ۳۵ کیلومتری جنوب دوحه، پایتخت قطر و در ۷۰ کیلومتری مرز مشترک این کشور با عربستان سعودی قرار دارد که از اکتبر ۲۰۰۱ به مهم ترین پایگاه هوایی آمریکا در آسیا و خاورمیانه تبدیل شده است.
بر این اساس اکنون فرماندهی عملیات در پایگاه العدید قطر قرار دارد.
پایگاه العدید یکی از جدیدترین یایگاه‏ها با تاسیسات نظامی پیشرفته است که قابلیت فرود و نگهداری حدود ۱۲۰ فروند هواپیمای نظامی پیشرفته را دارا می باشد. از پایگاه آمریکایی العدید برای نگهداری تانک‏ها و نفربرهای زرهی و سلاح مورد نیاز یک لشکر استفاده می شود.
این پایگاه دارای ارتباطات ماهواره ای و سیستم ارتباطی کنترل از راه دور برای انجام روزانه یک هزار عملیات بمباران هوایی است، که در عملیات نظامی علیه عراق نقش مهمی ایفا خواهد کرد. علاوه بر العدید، پایگاه سیلیه نیز پس از تشکیل پایگاه العدید به یک مرکز ستاد عملیاتی تبدیل شده است. البته دولت قطر مدعی است ایجاد این پایگاه در کشور عطف به قرارداد امنیتی و نظامی دو کشور در سال ۱۹۹۲ است که التزامات دو طرفه‌ای بین دوحه و واشنگتن ایجاد کرده است؛ و به شدت این نظریه را تکذیب می کنند که تسریع در اجرایی کردن و بهینه سازی پایگاه العدید، ربطی به حمله آمریکا به عراق در سال ۱۳۸۲ داشته است.
▪ بحرین: بحرین میزبان مقر فرماندهی نیروی دریایی امریکا در خلیج فارس از ۱۹۴۸ بوده است قبل از اینکه امریکا نیروی غربی اصلی در خلیج فارس شود. بحرین قرارداد همکاری دفاعی جداگانه با امریکا در ۱۹۹۱ امضا کرده که همچنان به قوت خود باقی است. بندر سلمان، فرودگاه المحرق و پایگاه هوایی شیخ عیسی و پایگاه نظامی الجفیر در منامه، از مهم ترین پایگاه‌های آمریکا در بحرین به شمار می رود. بحرین به هواپیماهای جنگی امریکا در هر دو عملیات OEF و OIF اجازه استفاده از خاکش را داد.
▪ کویت: کویت که خودش را در معرض بیشترین آسیب پزیری در مقابل حمله عراق به کشورش دیده بود، یک معاهده ۱۰ ساله با امریکا امضا کرد؛ که در سال ۲۰۰۲ برای ۱۰ سال دیگر تمدید شد. امریکا همچنین ۱۷۰ میلیون دلار کمک برای بازسازی و ارتقاء دو پایگاه هوایی کویت (علی السالم و علی الجبیر) که هواپیماهای جنگی امریکا را در طول دهه ۱۹۹۰ در عملیات بر ضد عراق، به این کشور میزبانی کرده بود، اعطا کرد. پایگاه نظامی علی السالم و پایگاه هوایی احمدالجابر نیز از پایگاه‌های استقرار نیروهای نظامی آمریکا در کویت به شمار می‌رود.
▪ امارات متحده عربی: تا قبل از جنگ خلیج فارس ارتباطات نظامی نزدیکی با امریکا نداشت؛ اما بعد از جنگ برای ترساندن و ایجاد تعادل با ایران خواهان ارتباط دفاعی نزدیک شد. در سال ۱۹۹۴ اولین معاهده نظامی را با امریکا امضا نمود. هر چند که در مورد قلمرو قدرت کارکنان نظامی امریکا در امارات متحده عربی اختلاف نظرهایی وجود داشت.
امارات برای کشتی‏های امریکایی برای استفاده از بندر جبل علی اجازه صادر کرد و همچنین برای هواپیماهای جنگی امریکا در مورد سوخت گیری در پایگاه هوایی الدهفرا در حمله به عراق. اما امارات بیشتر موافق تصمیم گیری دسته جمعی کشورهای عرب منطقه در مورد موضوع عراق بود.
▪ عمان: در ۱۹۸۰ عمان یک قرارداد نظامی با امریکا امضا کرد که بر اساس آن این کشور دسترسی به تسهیلات نظامی امریکایی یافت و در مقابل امریکا به پایگاه‏های هوایی عمان. بعدها امریکا در طی معاهدات دیگر ۱۲۰ میلیون دلار هزینه بهبود و ارتقاء پایگاه هوایی الموسدانه را به عمان اعطا کرد.
▪ عربستان سعودی: این کشور به علت نگرانی از مخالفت‏های داخلی با حضور نظامی امریکا در منطقه، معاهده رسمی دفاعی با امریکا امضا نمی کند. هرچند که وارد چندین قرارداد آموزش نظامی و خرید تسلیحاتی با ایالات متحده شده.
با آنکه از سال ۲۰۰۱ پایگاه‌های آمریکا از عربستان به قطر انتقال یافته است، اما هنوز نیز نیروهای آمریکایی در الدمام و منطقه الظهران و پایگاه دریایی ملک فهد و پایگاه هوایی ملک خالد و پایگاه نظامی هوایی الامیر سلطان در جنوب ریاض استقرار دارند.
عربستان در جریان جنگ افغانستان به نیروی هوایی امریکا اجازه نداد از کشورش به افغانستان پرواز کنند، ولی پذیرفت که از مرکز عملیات مشترک هوایی در پایگاه هوایی پرنس سلطان در جنوب ریاض برای هماهنگی سازی عملیات هوایی بر افغانستان استفاده شود. با وجود این شرط‏ها در جنگ علیه عراق، عربستان پذیرفت که تعدادی از عملیات ویژه نیروهای امریکا از آنجا به سمت عراق صورت پذیرد.
علاوه بر پایگاه‏ها در کشورهای خلیج فارس، امریکا دارای ناوهای هواپیمابری نیز در خلیج فارس است. ناوهای هواپیمابر آیزنهاور و جان استینز و اضافه شدن ناوهای هواپیمابر ریگان و نیمیتز که در مجموع می‌تواند چهارصد هواپیمای جنگی را با خود حمل کنند.
در بین این ناوها، ناو هواپیمابر ریگان جدیدترین آن است که برای یک دوره پنجاه ساله طراحی شده است. آمریکا با فرض اینکه ایران در یک برخورد نظامی احتمالی، اقدام به مین گذاری آب‌های خلیج فارس و به ویژه تنگه هرمز خواهد کرد، یکی از وظایف ناو رونالد ریگان را از بین بردن مین‌ها در آبهای خلیج فارس قرار داده است.
سیاست های کنونی ایالات متحده امریکا موئد حفظ و در برخی موارد افزایش نیروهای نظامی در منطقه به طور عام و در عراق به طور خاص می باشد. که البته این کار با همکاری کشورهای ائتلاف و موافقت ضمنی کشورهای عرب منطقه صورت می گیرد .

نویسنده : معراج فراز

منبع : دیپلماسی ایرانی