فناوری بیومتریک و نقش آن در زندگی

پیدایش رایانه در صحنه زندگی بشر تحولات بزرگی را به وجود آورد که استفاده از فناوری های جدید مانند هوش مصنوعی وفناوری بیومتریک را باید عرصه پهناور تلاقی و ملاقات بسیاری از دانش ها، علوم و فنون قدیم و جدید در دنیای رایانه دانست.
فناوری جدیدی که گوی رقابت را از دیگر فناوری ها ربوده است، فناوری بیومتریک است. این فناوری برای اثبات و یا تایید هویت افراد و نیز کنترل اشخاصی که می خواهند به داده های خاصی دسترسی پیدا کنند، استفاده می شود.
در این خصوص برای آشنایی بیشتر خوانندگان عزیز با این فناوری گفت و گویی انجام دادیم با مهندس مهدی نشاط استاد فناوری اطلاعات دانشگاه های آزاد و دولتی استان و عضو کنگره سیستم های هوشمند و منطق فازی ایران که نظرات ایشان در خصوص این فناوری را جویا شدیم.
۱) به عنوان اولین سوال فناوری بیومتریک را تشریح کنید؟
به هر ویژگی یا صفت فیزیولوژیکی که ریشه در ساختار جسمی یا رفتاری انسان داشته تا سبب متمایز شدن آن از دیگران و تایید هوشمندانه هویت افراد شود، فناوری بیومتریک biometric می گویند.
۲) فناوری بیومتریک چگونه می تواند رفتار یک انسان را تشخیص دهد؟
هر کدام از ما انسان ها دارای خصوصیات و رفتارهای مخصوص به خود هستیم به عنوان مثال نوع امضا، دست خط و یا نوع صدا و بیان عبارات خاص ( تشخیص گفتار)، از این ویژگی ها می توان در تعیین هویت فرد و ایجاد اعتبار برای ورود به سیستم امنیتی استفاده کرد. با توجه به این که رفتار انسان ها در زمان ها و مکان های مختلف متغیر می باشد تکنیک های بیومتریک می تواند از این رفتارها نمونه برداری کند و با استفاده از نمونه های مختلف به دست آمده در شرایط خاص به عنوان مثال زمانی که شخص دچار سرماخوردگی شده و ویژگی های صوت آن تغییر کرده است، عمل تشخیص را با بالاترین دقت انجام دهد. فناوری بیومتریک به صورت وفقی طراحی می شوند و دارای انعطاف پذیری بالایی هستند که شبکه های عصبی و منطق فازی نمونه های پر کاربردی درطراحی سیستم وفقی می باشند.
۳) آیا فناوری بیومتریک دارای شاخه های گوناگون است؟
بله بیومتریک از طریق ویژگی های مختلفی امکان پذیر است که نمونه هایی از آن شامل:
تشخیص اثر انگشت به صورت دیجیتالی و هوشمندانه
تشخیص هویت براساس ساختار عنبیه: ( Fool proof)
شناسایی افراد براساس ساختار شبکیه: (Retina-Scan )
چهره نگاری: (Facial-Scan) می باشد.
۴)بررسی های زیست سنجی یعنی چی ؟
بررسی های زیست سنجی به ۲ گروه تقسیم می شود. تکنیک های رفتاری که روش انجام کاری توسط کاربر را مانند امضا کردن یا بیان کردن یک عبارت می سنجند و خصوصیات فیزیکی که بر گرفته از ساختارهای بدنی ما انسان ها می باشد مانند اثر انگشت یا اثر کف دست، عنبیه و شبکیه چشم و چهره شناسی.
۵) می توانید یکی از ویژگی های جالب استفاده از فناوری بیومتریک را برای خوانندگان تشریح کنید؟
فناوری بیومتریک دارای کاربردهای متفاوت است ولی استفاده از این فناوری برای صدور گذرنامه های بیومتریکی بین المللی از مهم ترین کاربردهای آن می باشد. این گذرنامه ها که ترکیبی از صفحات و مستندات شناسایی الکترونیکی افراد است برای تشخیص و تعیین هویت فرد استفاده می شود. اطلاعات افراد در این گذرنامه ها روی یک ریز تراشه ذخیره می شود و مانند یک کارت هوشمند رفتار می کند. در گذرنامه های الکترونیکی خصیصه های انسانی مانند اثر انگشت، چهره و صوت روی یک تراشه کوچک وجود دارد. گذرنامه های بیومتریکی منجر به ایجاد امنیت در سطح بالا می شود و امکان جعل و تقلب در گذرنامه ها را به حداقل می رساند.
۶) مزایای استفاده از این فناوری بیومتریک چیست؟
مهم ترین کاربرد این فناوری، بالا بردن امنیت است. با توجه به این که در عصر ارتباطات و اطلاعات هستیم همان طور که با حجم انبوهی از اطلاعات مواجه می باشیم، محافظت و نگهداری همچنین دسترسی طبقه بندی شده به اطلاعات محرمانه بسیار اهمیت دارد. با استفاده از فناوری بیومتریک می توان با سرعت و دقت بالا سطوح امنیتی را برای دسترسی به اطلاعات سازمانی و دیگر اطلاعات تعیین کرد.
۷) آیا این فناوری در ایران شناخته شده است؟
از آن جایی که این فناوری رشد و گستردگی زیادی در فناوری اطلاعات داشته است کشور ایران نیز از این فناوری های نوظهور استقبال کرده است به طوری که اولین گام های اساسی برای رفتن به سمت فناوری های نوین در سال ۱۳۸۵با برگزاری اولین نشست راهبردی فناوری بیومتریک در دفتر همکاری های فناوری ریاست جمهوری که با هدف آشنا سازی نمایندگان دستگاه های اجرایی کشور با فناوری بیومتریک و به اشتراک گذاشتن دستاوردهای مطالعات انجام شده برگزار شد، که حاصل آن موجب شناخت مختصات داخلی و جهانی فناوری های نوظهور به خصوص بیومتریک و هوش های مصنوعی بود. در راستای این نشست ها تصمیمات متعددی گرفته شد که تعدادی به مرحله پیاده سازی و مورد استفاده عموم قرار گرفت که می توان به کارت های هوشمند و دیگر موارد مانند کارت هوشمند سلامت که در مرحله اجراست اشاره کرد.
۸) آیا فناوری بیومتریک با زیر ساخت های IT ایران سازگاری دارد؟
در سال های اخیر سرمایه گذاری های زیادی در زمینه IT در کشورمان انجام شده است البته این مقدار به طور حتم کافی نیست! ولی برای ایجاد یک بستر مطمئن و امن اطلاعاتی در داخل و داشتن ارتباط با پایگاه های اطلاعاتی بزرگ دنیا امروز نیازمند داشتن فناوری بیومتریک می باشیم.
۹) چرا مسئولان استان ما استقبال زیادی از فناوری های نو ظهور نمی کنند و اغلب استفاده از روش های سنتی را برای پیشبرد فعالیت ها ترجیح می دهند؟
یکی از دلایلی که باعث شده فناوری های جدید در استان پیاده سازی نشود روند کند پیاده سازی تحقیقات و پژوهش های انجام شده در استان است.
با توجه به این که در دانشگاه های استان گروه های تحقیقاتی زیادی مشغول به فعالیت هستند، متاسفانه تحقیقات انجام شده بیشتر در قالب طرح های پژوهشی است که به مرحله اجرا نمی رسد و عملا به دست فراموشی سپرده می شود.
برای گسترش و ایجاد فناوری های جدید باید پیوند میان دانشگاه و سازمان ها را برقرار کرد تا زمینه پیشرفت طرح ها و تحقیقات دانشگاهی به خصوص در بعد فناوری های نوین فراهم شود.
۱۰) چه ملزومات و برنامه ریزی هایی برای پیاده سازی این فناوری لازم است؟
بهتر است در ابتدا بررسی های لازم و کافی از امکانات داخلی و نیازمندی های خارج از کشور انجام گیرد و در مراحل بعدی با برگزاری گردهمایی ها و انتشار نتایج به دست آمده توسط گروه های تحقیقاتی و ارسال آن نتایج به مسئولان سازمان ها و نهادهای دولتی مختلف مزایای استفاده از این سیستم ها تشریح شود. تا مسئولان امر بتوانند با در نظر گرفتن نقاط ضعف و قوت این فناوری را به صورت گسترده پیاده سازی کنند.
۱۱) به نظر شما آیا آن زمان فرا نرسیده است که این فناوری و فناوری های جدید در ایران به طور گسترده پیاده سازی شود؟
در حال حاضر استفاده از فناوری بیومتریک برای ۳۰ کشور جهان الزامی شده است و کشور ما نیز بایستی در آینده نه چندان دور این امکانات و تجهیزات را فراهم کند زیرا با گسترش چشم گیر این فناوری در دنیا اگر این فناوری ها در ایران به طور کامل پیاده سازی نشود، شاهد عقب ماندن ایران در جامعه اطلاعاتی IT دنیا خواهیم بود.
۱۲) برای توسعه علوم جدید مانند هوش مصنوعی و فناوری بیومتریک در کشور چه اقداماتی باید انجام داد؟
سرمایه گذاری روی بخش تحقیقات و پژوهش بسیار زود بازده است و دستاوردهای آن سبب ارتقای فناوری اطلاعات در کشور می شود.

داود غفوری ـ خبرنگار روزنامه خراسان