آمریکا و دموکراسی در ایران

مطلب حاضر بخشی از مقاله مازیار بهروز استادیار گروه تاریخ دانشگاه ایالتی سانفرانسیسكو آمریكا، در شماره ۵۰ نشریه نامه است كه تحت عنوان «سیاست آمریكا در برابر ایران» نوشته است. از مقاله بهروز كه به بحران اخیر ایران در برابر آمریكا می پردازد بخش هایی را برای شما انتخاب كرده ایم. بهروز علاوه بر تحلیل ماجرا، در اواخر مقاله به ارائه راه حل هایی هم در این باره پرداخته است.
دولت فعلی آمریكا همچنین اعلام كرده است كه مایل است با حمایت از جنبش دموكراسی خواهی مردم ایران، این كشور را به سوی یك نظام مردم سالار سوق دهد و در این رابطه بودجه مختصری نیز هزینه كرده است.این سیاست آمریكا همانند موارد ذكر شده دیگر با برداشت های غلط از جامعه ایران و حتی مفهوم دموكراسی توأم بوده است، به طوری كه كل سیاست را مورد شك قرار می دهد. دموكراسی یا مردم سالاری مفهومی است جهانشمول، اگرچه ریشه آن را در دوران اخیر جوامع غربی می توان یافت.
از این منظر حكومت مردم سالار یا دموكراتیك، دستاوردی بشری است و متعلق به یك منطقه جغرافیایی یا تمدن خاصی نمی شود.اما آنچه در مورد نظام مردم سالاری بی شك قاعده است، مسئله درون جوش بودن آن است؛ بدین معنی كه دموكراسی كالایی صادراتی نیست كه بتوان آن را از منطقه ای به منطقه دیگر صادركرد. اگر شرایط داخلی دموكراسی در یك جامعه فراهم نباشد، بی شك این روش حكومت در آن جامعه ریشه نخواهدگرفت. نمونه عراق امروز باید این مهم را برای همگان روشن ساخته باشد. اشغال عراق توسط آمریكا به رأی العین دارد به ازهم پاشی عراق منجر می شود و به هرحال به نظر می آید در رابطه با آینده عراق همه گونه تصورهای وحشت آور می توان داشت به جز این كه آن كشور، نظامی مردم سالار بنا نهد. بنابراین اگر قرار باشد برنامه آمریكا برای دموكراسی در ایران قرینه عراق باشد كه می توان گفت به هیچ عنوان آینده دلپذیری نیست.
در كنار این باید توجه داشت كه برداشت ساده انگارانه «توسعه دموكراسی» كه توسط دولت فعلی آمریكا مطرح می شود، در مورد ایران و سوریه به نوعی و برای عربستان سعودی و اردن به نوع دیگری طرح می گردد، گویی دموكراسی برای گروه اول واجب و برای گروه دوم غیرواجب است. از این منظر، شعار «توسعه دموكراسی» مطرح شده توسط دولت فعلی آمریكا در بهترین حالت ساده انگاری نكبت بار و در بدترین حالت عوام فریبی تاسف انگیز است.ایران امروز در روند توسعه سیاسی و تحولات اجتماعی است و بر كسی پوشیده نیست كه بسیاری مشكلات بی جواب بر سر راه مردم سالاری در ایران وجود دارد. در چنین وضعیتی این مردم ایران هستند كه می باید شتاب و جهت تحول را مشخص سازند. هرگونه دخالت خارجی، علی الخصوص از نوع سیاست امروزین آمریكا، تنها می تواند به خارج شدن این روند از مسیر طبیعی خود و حتی بعضاً به ازهم پاشیدگی كشور بینجامد. در یك كلام، دموكراسی ای كه آمریكا بر ایران تحمیل كند، نمی تواند بهتر از نكبتی باشد كه با اشغال عراق در آن كشور به وجود آورده است، بنابراین تصور این كه شعار «توسعه دموكراسی» دولت كنونی آمریكا در واقعیت از هرگونه جنبه مثبت برخوردار باشد یا حتی هرگونه صداقتی در طرح آن وجود داشته باشد، بسیار مشكل است.

منبع : روزنامه شرق