وضعیت اجتماعی و اقتصادی استان ، استان فارس

براساس سرشماری عمومی نفوس و مسكن سال 1375 استان فارس 036‚817‚3 نفر جمعیت داشته است كه از این تعداد 56/7 درصد برابر 119‚163‚2 در نقاط شهری و 41/9 درصد برابر 913‚598‚1 نفر در نقاط روستایی ساكن بوده‌اند. در حدود 1/4 درصد از جمعیت استان كه جمعیتی معادل 004‚55 نفر را در بر می‌گیرد، غیرساكن (عشایر كوچرو و رمه‌گردان) گزارش شده است.
به استناد همین آمارگیری، از كل جمعیت استان در حدود یك میلیون و ششصد و چهل هزار نفر مرد و یك میلیون و هشتصد و هفتاد و شش نفر دیگر زن بوده‌اند كه نسبت جنسی آن معادل 103/4 نفر است. تعداد خانوارهای استان در سال 1375 برابر 229‚755 خانوار بوده است كه تعداد 272‚448 خانوار آن به مناطق شهری و 149‚297 خانوار آن به مناطق روستایی تعلق داشته و 9808 خانوار دیگر نیز جمعیت غیرساكن بوده‌اند. به استناد همین اطلاعات، متوسط بعد خانوار در كل استان 5 نفر، در مناطق شهری 4/8، در مناطق روستایی 5/4 و در بین جمعیت غیرساكن 5/6 نفر بوده است.
تراكم نسبی جمعیت استان 38/7 نفر در هر كیلومتر است كه با توجه به 33/9 نفر شاخص ملی، 5/2 نفر بیشتر نشان می‌دهد.
توزیع جمعیت شهری استان در 48 شهر، نشانگر گسترش قابل توجه شهرنشینی در محدوده استان است، ولی هنوز هم در مناطقی از استان، جمعیت عشایری همچنان با كوچ‌نشینی زندگی می‌‌كنند. مهمترین ایلات عشایری استان كه بخشی از جمعیت آن هنوز هم اسكان نیافته‌اند، ایل قشقایی، و نیز ایلات خمسه، ممسنی و كهگیلویه هستند كه اجمالی از وضعیت اجتماعی آنان در زیر مورد اشاره قرار می‌گیرد :
ایل قشقایی : درباره‌ منشأ این ایل، نظرات متفاوت وجود دارد. قشقایی‌ها مهم‌ترین ایل كوچنده منطقه‌ فارس محسوب می‌شوند و مشتمل بر دوازده طایفه‌اند. بعضی از صاحب‌نظران، قشقایی‌ها را از مغول‌هایی می‌دانند كه در زمان سلطنت چنگیزخان از تركستان مهاجرت كرده و در زمان نادرشاه در فارس سكنی گزیده‌اند. بدون هیچ ادعایی و به احتمال قوی،‌ قشقایی‌ها دنباله قبیله‌ای قدیمی در تركیه آسیایی (شرق تركیه) به نام قبیله خلج هستند كه در عراق عجم در جنوب ساوه سكونت داشتند. بخشی از این ایل بزرگ به قسمت‌های مختلف تقسیم و در منطقه‌ فارس پخش شدند. به همین دلیل، نام «قشقایی» كه در زبان تركی به معنی «فراری یا فرار كرده» است، به آن‌ها اطلاق می‌شود. دلیل این مدعا، تیره‌ای از ایل قشقایی است كه در شمال منطقه فارس مستقر شده و در بلوك قونقری، آبادی‌نشین شده است. این تیره به نام قدیمی «خلج» معروف است و گویش‌ تركی خود را نیز حفظ كرده است.
ایلات خمسه سه ایل بزرگ ترك‌زبان به نام‌های اینالو، بهارلو و نفر هستند، یك ایل عرب زبان شامل دو طایفه عرب جیاره و عرب شیبانی و یك ایل فارسی زبان موسوم به باصری را در بر می‌گیرند. از تركیب این پنج ایل، ایلات خمسه شكل گرفته است. نحوه زندگی آن‌ها ساده است و ییلاق و قشلاق آنها از جنوب آباده و مرودشت تا فسا را در بر می‌گیرد. از میان این ایلات، ایل بهارلو یكجانشین شده‌اند و در كناره‌های رود داراب زندگی می‌كنند.
ایلات ممسنی از چهار طایفه تكش، جاویدی، دشمن‌زیاری و رستم تشكیل شده‌اند. قلمرو این ایلات از كهگیلویه در شمال تا كازرون در جنوب گسترده است. نحوه زندگی آنان ساده و تابع معیشت عشایری است.
ایلات كهگیلویه از طوایف كهگیلویه‌اند و به سه ایل آقاجری، بادی و جاكی تقسیم می‌شوند. قلمرو این ایلات از كهگیلویه در شمال غربی فارس تا مناطق گرمسیر گسترده است. یكی از تیره‌های بزرگ جاكی، ایل بویراحمدی است كه به زبان لری تكلم می‌كنند و قلمرو آن‌ها نواحی شمال شهرستان ممسنی است كه با ایلات ممسنی نیز در ارتباط هستند.
استان فارس سهمی عمده در بخش‌های اقتصادی كشور به ویژه كشاورزی و صنعت دارد. طبق گزارش آمارنامه كشاورزی، این استان با 059‚025‚1 هكتار سطح زیر كشت پس از استان‌های آذربایجان شرقی و خراسان، رتبه سوم را در كل كشور دارد. براساس همین آمارنامه، این استان با 12/59 درصد تولید گندم رتبه دوم را در كشور دارد.
در بخش صنعت، استان فارس پس از استان‌های تهران، مازندران، اصفهان، مركزی و خراسان دارای مقام ششم در كشور است.
تركیب صنعتی استان عمدتاً از صنایع الكترونیكی، شیمیایی، ریسندگی، بافندگی و صنایع غذایی تشكیل شده است. بیشترین سهم صنایع الكترونیكی به كارخانه‌های مخابراتی ایران (كُما) تعلق دارد كه از سال 1348 در این استان شروع به تولید كرده است.
كارخانه لاستیك‌سازی دنا (بریجستون) یكی از چهار تولیدكننده بزرگ لاستیك‌سازی ایران، در این استان قرار گرفته است. در زمینه صنایع ریسندگی، بافندگی و چرم‌سازی، این استان با 50 كارگاه بزرگ و كوچك، سهمی عمده در تولید محصولات نساجی و فرشبافی دارد. همراه با تولید محصولات كشاورزی، صنایع غذایی نیز كه یكی از نیازهای مبرم كشور است، رشدی چشمگیر یافته است. براساس اطلاعات موجود، بیش از 200 واحد صنایع غذایی در این استان فعالیت دارند كه تولید مواد غذایی نظیر روغن،‌ قند،‌ شكر، گوشت و ... را برعهده دارند.
پالایشگاه شیراز از سال 1352 آغاز به كار كرده و فرآورده‌هایی مانند گاز مایع، بنزین معمولی، بنزین سوپر و ... را تولید می‌كند. در سال‌های اخیر صنعت پتروشیمی استان نیز توسعه قابل توجهی یافته است.
بررسی وضعیت كشاورزی و صنعتی استان گویای آن است كه این منطقه پتانسیل بالایی از نظر تولید محصولات كشاورزی و صنعتی دارد كه با اندكی توجه می‌تواند به رونق اقتصادی بیش از پیش استان منجر شود.