موارد خاص طبی در درمان با متادون

▪ متادون در حاملگی
مشكلات اصلی سوءمصرف اپیات‎ها در حاملگی: اثر مستقیم ماده روی نوزاد،‌ كاهش توانایی مادر در مراقبت حاملگی، احتمال زایمان زودرس و IUGR
متادون درمان امن و انتخابی سوءمصرف مواد در حاملگی
در مطالعات اثرات طولانی‎مدت ناشی از مصرف متادون در مادر حامله، در بچه‎ دیده نشده است.
▪ فواید
تثبیت سبك زندگی
كاهش یا تخفیف مصرف غیرقانونی مواد
تسهیل دستیابی به مراقبت‎های بارداری و پس از زایمان
جلوگیری از تكرار دوره‎های ترك و مسمومیت ناشی از مصرف مواد كه می‎تواند منجر به ناهنجاری‎های جنینی و سقط گردد.
كاهش مرگ و میر نوزاد، بهتر شدن وزن تولد و رشد
دوز متادون در زنان حامله باید كافی باشد تا از عود یا استفاده از مواد غیرقانونی جلوگیری شود.
دسترسی بیولوژیك متادون در مراحل آخر حاملگی كاهش می‎یابد ( افزایش حجم پلاسما، افزایش پروتئین‎های پلاسما). ممكن است لازم باشد كه دوز را به صورت تقسیم‎شده (divided) داده یا میزان متادون را افزایش داد تا از علایم ترك جلوگیری شود.
در صورت لزوم كاهش دوز، این امر باید بسیار تدریجی صورت گیرد. مثلاً ۵/۲ میلی‎گرم هر ۲ هفته، تا از سقط، دیسترس جنینی یا زایمان زودرس جلوگیری شود.
عده‎ای معتقدند در سه ماههٔ‌ اول و سوم، به هیچ عنوان نباید كاهش دوز اتفاق بیفتد.
كودكانی كه از مادران تحت درمان با متادون متولد می‎شوند، ممكن است علایم ترك نشان دهند.
▪ متادون در شیردهی
هدف از درمان نگاه دارنده یاری به بیمار برای تندرستی وی است.
اگر وضعیت مادر مناسب بوده و HIV مثبت نباشد، بهتر است به نوزادش شیر بدهد.
ترشح متادون در شیر متغیر است (اتصال به پروتئین) و ممكن است علایم ترك نوزاد را تخفیف بدهد.
حداكثر دوز متادون در مادر: ۸۰ میلی‎ گرم
▪ HIV+
به دلیل مسائل طبی، روانی و اجتماعی ممكن است لازم به خدمات جانبی اضافی باشد.
به دلیل تداخل بین داروهای ایدز و متادون، نیاز به مانیتور دقیق‎تر است ( مثلاً افزایش دوز در صورت لزوم)
ممكن است به دلیل مسائل ناشی از بیماری، نیاز به انعطاف‎پذیری بیشتری راجع به مراجعهٔ روزانه باشد.
▪ Polydrug use
در این شرایط باید مشكوك به مصرف چند ماده شد:
مسمومیت مكرر دارویی
وضعیت طبی و روانی مختل
۲۰% از كسانی كه تحت درمان نگهدارندهٔ متادون هستند، به بنزودیازپین و ۵% به الكل وابسته هستند.
ادامهٔ مصرف مواد می‎تواند منجر به مشكلات ارتباطی، اجتماعی و شغلی، بیماری‎های عفونی و درگیری در جرم و جنایت شود.
▪ اقدامات درمانی
بررسی تداخلات دارویی
حمایت‎های روانی اجتماعی
بررسی از جهت افزایش دوز درمانی متادون
تصمیم‎گیری جهت ادامه یا قطع درمان متادون
▪ Analgesia
تخفیف درد در این بیماران نیز باید مانند دیگر بیماران انجام گردد.
به دلیل تحمل به اپیوییدها، بیمارانی كه متادون می‎گیرند برای تخفیف درد نیاز به دوزهای بالاتر اپیویید دارند.
در این بیماران نمی‎بایست از داروهای آگونیست نسبی مانند بوپرنورفین استفاده كرد، چرا كه باعث ایجاد علایم ترك می‎گردد.
▪ Psychiatric comorbidity
اغلب مصرف‎كنندگان اپیویید علایم اضطراب و افسردگی را در حین مراجعه به درمان دارند.
در اغلب مطالعات، وجود علایم روان‎پزشكی با پیامد درمانی بدتر همراه بوده است.
در بعضی از مطالعات درمان نگاه‎دارندهٔ متادون موجب كاهش ناراحتی‎های روان‎پزشكی گردیده است.
روان‎درمانی در كنار درمان نگاه‎دارنده برای موارد متوسط و شدید بیماری‎های روان‎پزشكی مفید بوده، ولی در موارد خفیف تاثیر چندانی ندارد.
در یك مطالعه در استرالیا، مصرف داروهای ضدافسردگی همراه با میزان بالاتر مصرف چند مادهٔ مختلف و ناراحتی‎های روان‎پزشكی و میزان بالاتر مسمومیت با هرویین همراه بوده است.
میزان بالاتر مسمومیت، به‎خصوص با ضد افسردگی‎های سه‎حلقه‎ای همراه بوده است.
مگر در صورت وجود اندیكاسیون خاص، SSRIها به TCA ها ارجح هستند.
▪ تداخلات دارویی
داروهایی كه منع‎كنندهٔ آنزیم CYP۴۵۰ به‎خصوص ۳A۴ هستند، باعث افزایش سطح متادون می‎گردند:
سایمیتدین، سیپروفلوكساسین، دی‎هیدروارگوتامین، فلوكونازول، كتوكونازول، اریترومایسین، كلاریترومایسین، وراپامیل.
SSRIs : فلوكستین، فلووكسامین، پاروكستین، سرترالین
نفازودون، ونلافاكسین
گریپ‏فرویت
داروهایی كه با مكانیسم‎های دیگر باعث افزایش سطح خونی متادون می‎شوند:
دیازپام و بنزودیازپین‎های دیگر
دیسولفیرام
اتانول
امپرازول
كلرامفینكل
داروهایی كه با القای آنزیم CYP۴۵۰ باعث كاهش سطح خونی متادون می‎شوند:
باربیتورات‎ها: فنوباربیتال، پنتوباربیتال، بوتاباربیتال، سكوباربیتال.
كاربامازپین، فنی‎تویین
دگزامتازون
اتانول (مصرف مزمن)
داروهای درمان ایدز: nelfinavir, lopinavir, ritonavir, efavirenz
ریفامپین
داروهایی كه با مكانیسم‎های مختلف، سطح متادون را پایین می‎آورند:
آسكوربیك اسید
(tobacco كاهش تاثیر متادون)
هرویین
كوكایین
داروهایی كه تجویزشان با متادون ممنوع است:
بوپرنورفین، نالبوفین، پنتازوسین
آنتاگونیست‎های اپیویید (نالتركسون، نالوكسان)
ترامادولن

منبع : ستاد مبارزه با مواد مخدر