عربستان و انتظارات گروه ۲۰

آنچه در پی می آید جدید ترین سرمقاله هفته نامه پترولیوم آرگوس است در مورد جایگاه عربستان در گروه ۲۰. مقاله مقتقد است عربستان باید از پترودلارهای بادآورده برای کمک به تخفیف بحران مالی جهانی بهره گیرد.
در سرمقاله پترولیوم آرگوس آمده است: نقش عربستان سعودی به عنوان تولید کننده کلیدی نفت جهان جایگاه این کشور را در نشست گروه ۲۰، که با هدف مقابله با بحران مالی جهانی برگزار شد، تضمین کرد. اما عربستان در این نشست از افزایش کمک هایش به صندوق بین المللی پول پرهیز کرد. نگرش اقتصادی دولتی و متمرکز ریاض این کشور را از درک نقشی که در شکل گیری بحران جاری دارد، باز می دارد.
عبدالله بن عبدالعزیز، شاه عربستان، در نشست سران گروه ۲۰ گفت: "جهانی شدن و افزایش وابستگی متقابل، حضور کشورهای در حال توسعه را در گروه ۲۰ ضروری ساخته است و در حل و فصل مسائل اقتصاد جهانی به آنان نقش حیاتی بخشیده است." وی افزود: اما "این بحران نشان داد که جهانی سازی کنترل نشده و نیز مقررات نارسا در بخش های مالی به گسترش بحران به سراسر جهان کمک کرده است."
پترودلارهای بادآورده و فراوانی که در پنج سال گذشته و در جریان افزایش بهای نفت روی هم انباشته شدند جزء اصلی نقدینگی مفرطی بود که توازن اقتصادی جهانی را تحلیل برد و به افزایش اعتبارات انجامید. اما اکنون که صندوق بین المللی پول در قالب طرح های نجات مالی به نقدینگی بیشتری نیاز دارد، ریاض (به جای نگرش جهانی) به شدت نگاه به درون دارد. شاه عربستان گفت: "منطقه ای که ما درآن زندگی می کنیم در برابر اثرات بحران مصون نیست. ما به در پیش گرفتن سیاست های اقتصادی که برای رشد اقتصادیمان ضروری است، ادامه خواهیم داد."
عربستان هنوز هم پیش از هر چیز خود را یک کشور تولید کننده نفت می داند و به لحاظ مالی برای خود جایگاهی قائل نیست. عبدالله، شاه عربستان گفت:"ریاض از نقش محوری که در اقتصاد جهان ایفا می کند، آگاه است. این نقش شامل تلاش برای تضمین ثبات بازار نفت می شود." وی افزود: "بدین منظور، عربستان فداکاری های فراوانی کرده است، که نگهداری ظرفیت اضافی پر هزینه نفت به میزان ۲ میلیون بشکه در روز به منظور تضمین رشد اقتصاد جهانی، که منافع همه طرف ها در گرو آن است، از آن جمله است."
ظرفیت اضافی تولید نفت، عربستان را در اوپک توانمند و آن کشور را قادر می سازد هدایت سیاست های تولیدی را در این سازمان بر عهده گیرد. این ظرفیت اضافی بزودی به دو برابر هدف عربستان که ۲ میلیون بشکه در روز است، افزایش خواهد یافت، زیرا ریاض ظرفیت تولید خود را سال آینده به ۱۲ میلیون و ۵۰۰ هزار بشکه در روز، یا حدود ۴ میلیون بشکه بیش از سهم تولید کنونی این کشور در اوپک، افزایش خواهد داد.
برنامه های عربستان برای سرمایه گذاری در داخل تا سال ۲۰۱۳ نیز به ۴۰۰ میلیارد دلار می رسد که حدود ۱۳۰ میلیارد دلار آن در بخش نفت خواهد بود.
در صورت ادامه کاهش بهای نفت در شرایطی که اوپک از تولید خود می کاهد، ظرفیت اضافی عربستان، حتی بدون سرمایه گذاری بیشتر، می تواند افزایش یابد. وزرای نفت کشورهای عضو اوپک روز ۲۹ نوامبر (۹ آذر) در قاهره و ماه آینده میلادی در وهران الجزایر دیدار خواهند کرد.
ریاض با ۳۰۰ میلیارد دلار دارایی خارجی و بدهی دولت که کمتر از ۲۰ درصد تولید ناخالص داخلی است، برای پشت سرگذاشتن دوران کاهش قیمت های نفت، در مقایسه با بیشتر کشورهای عضو اوپک، در موقعیت بهتری قرار دارد. اگر چه قیمت های نفت بالاتر از ۴۵ دلار هر بشکه، که در بودجه سال جاری عربستان منظور شده است، باقی خواهد ماند؛ اما به عقیده "مرکز مطالعات جهانی انرژی"، ریاض به دلیل هزینه های اضافی نیازمند بهای حد اقل ۶۲ دلار هر بشکه است. از نظر مرکز مطالعات جهانی انرژی، ریاض نمی تواند هزینه های خود را برای مدت طولانی کنترل کند زیرا به تضمین وفاداری جمعیت بومی به سرعت در حال رشد خود، که حدود ۱۵ میلیون نفرند، نیازمند است.
عربستان سعودی از جایگاه خود در گروه ۲۰ برای تکرار موضعی که اوپک در سرتاسر دوران افزایش تقاضای نفت داشت، بهره گرفت. شاه عربستان می گوید: عربستان خواستار آن است که کشورهای مصرف کننده از طریق "دور نگه داشتن نفت از سیاست ها یی که بر آن تاثیر منفی می گذارد"، ثبات بازار را تضمین کنند.
اما ریاض از کمک به فرصتی که برای کاهش اثرات بی ثباتی مالی به وجود آمده است، پرهیز کرد؛ بی ثباتی که تنها می تواند کاهش رشد اقتصادی جهان را عمبق تر سازد و به نوبه خود به کاهش تقاضای نفت بیانجامد.
افزایش بی سابقه قیمت نفت در ماه های اخیر و رکود جاری، مصرف کنندگان آمریکا را به طور جدی در مسیر استفاده بهینه از مصرف سوخت قرار داده است. علیرغم کاهش بهای نفت خام ، باراک اوباما، رئیس جمهور منتخب آمریکا، قصد دارد دست به اقدامی بزند تا مردم آمریکا همین راه را ادامه دهند. همچنین کاهش قیمت های نفت این انتظارات را تشدید کرده است که چین به منظور استفاده بهینه از انرژی، ممکن است به زودی از سیاست کنترل قیمت ها بکاهد.
اما حتی جدی ترین سیاست های کشورهای مصرف کننده در زمینه کاهش مصرف نفت، در دراز مدت بر وابستگی جهان به نفت اوپک خواهد افزود. سناریوی مرجع آژانس بین المللی انرژی، "دورنمای انرژی جهانی"، نیاز به نفت عربستان را تا سال ۲۰۳۰، ۱۵ میلیون بشکه نفت در روز اعلام می کند. حتی سناریویی که کمترین استفاده از نفت و بیشترین کاهش مصرف آن را هدف قرار داده است، اعلام می دارد که جهان تا سال ۲۰۳۰ به تولید ۱۲ میلیون بشکه نفت اضافی اوپک نیازمند است.
تنها کشورهای عضو اوپک در منطقه خاورمیانه – تحت رهبری عربستان –قادر خواهند بود این تقاضا را تامین کنند. ذخایر نفت عربستان، به این کشور قدرتی را می دهد که در سایر بازارهای کالا بی سابقه است. چنین قدرتی تداوم نقش این کشور را در گروه ۲۰ تضمین می کند اما همزمان مسئولیتی را به همراه می آورد که از صرف ایفای نقش در بازار نفت فراتر می رود.

منبع : شبکه اطلاع رسانی شانا