تاثیر استفاده از بارکد در جلب اعتماد معاف شدگان از اهدای خون در پاسخگویی به سؤالات با نگاه ویژه به HIV

● سابقه و هدف
همه‌گیری HIV و ایدز به علت رشد چشمگیر و هزینه‌های مراقبتی بالا و هم چنین تاثیر گسترده‌ای که از معضلات اجتماعی همانند اعتیاد تزریقی و رابطه جنسی نامطمئن می‌پذیرد، به عنوان یکی از مهم‌ترین مشکلات جوامع امروزی محسوب می‌شود. یکی از راه‌های انتقال HIV از طریق دریافت خون و فرآورده‌های آن است که برای پیشگیری از این امر مراکز انتقال خون اقدام به حذف داوطلبین پرخطر از طریق مشاوره قبل از خون‌گیری و کنار گذاشتن واحد آلوده از طریق آزمایش می‌نمایند. نظر به این که حذف داوطلبین پرخطر در جریان مشاوره توسط پزشکان سازمان نقش مهمی در کاهش موارد HIV در خون‌های اهدایی دارد و از آن جا که رفتارهای پرخطری که افراد را در معرض مواجهه با HIV قرار می‌دهد اغلب از نوع تابو بوده و افراد در مورد صحبت کردن درباره آن ابا دارند، در این مطالعه سعی شده است تا تاثیر استفاده از بارکد را در جلب اعتماد مراجعین بررسی نماییم.
● مواد وروش‌ها
مطالعه انجام شده از نوع توصیفی بود. در این مطالعه بعد از آموزش پزشکان اعزامی از پایگاه‌های مرکز استانی، مقرر شد آن‌ها مراجعینی را که به هر علت از اهدای خون معاف می‌گردند در صورت تمایل از نظر سابقه اعتیاد تزریقی و رفتار جنسی نامطمئن مورد پرسش قرار داده و نتایج را با استفاده از روش بارکد به صورت مثبت یا منفی گزارش کنند. سپس نمونه خون گرفته شده از آن‌ها از نظر HIV آزمایش می‌شود. کلیه نتایج بعد از وارد نمودن در برنامه SPSS توسط آزمون کای دو( Chi-square ) مورد بررسی و تحلیل آماری قرار گرفت.
● یافته‌ها
از مجموع ۳۶۳۱۲ نفر معاف شدگان شرکت کننده در طرح، تعداد ۳۴۹ نفر (۱درصد) سابقه رفتار جنسی نامطمئن و اعتیاد تزریقی هر دو را اعلام کردند، تعداد ۱۷۳۵ نفر (۸/۴ درصد) فقط سابقه رفتار جنسی نامطمئن، ۲۶۷ نفر (۷/۰ درصد) فقط سابقه اعتیاد تزریقی و مابقی شامل ۳۳۹۶۱ نفر(۵/۹۳ درصد) هیچ گونه سابقه‌ای از رفتار جنسی نامطمئن و اعتیاد تزریقی ذکر نکردند. از تعداد ۴۳ نفر مبتلا به HIV یک نفر(۵۸/۰ در هزار) در گروه دوم و ۴۲ نفر(۲/۱ در هزار) در گروه چهارم قرار داشتند.
● نتیجه گیری
با توجه به این که شایع‌ترین راه‌های شناخته شده سرایت HIV در ایران از طریق اعتیاد تزریقی(۸/۶۰ درصد) و رفتار جنسی نامطمئن(۳/۷ درصد) می‌باشد، شیوع بالای HIV در معاف شدگان که هیچ گونه سابقه‌ای از رفتار جنسی نامطمئن و اعتیاد تزریقی را ذکر نکرده‌اند، این فرضیه را تقویت می‌کند که حتی استفاده از روش بارکد نتوانسته است در جلب اطمینان معاف شدگان جهت ارایه اطلاعات محرمانه خویش موفق عمل کند. لذا به نظر می‌رسد در صورت اطلاع‌رسانی کافی به پزشکان در مورد اهمیت استفاده از روش بارکد در انتقال خون و هم چنین صرف وقت و حوصله کافی از طرف ایشان، احتمال کسب نتایج صحیح و دقیق در این زمینه دور از انتظار نیست.

نویسندگان: دکتر فرهاد رازجو ، دکتر مریم زادسر، مصطفی یحیی‌پور
استادیار مرکز تحقیقات سازمان انتقال خون ایران - صندوق پستی: ۱۱۵۷-

منبع : فصلنامه پژوهشی خون