«بدغذایی» یک مشکل جهانی

شکایت والدین از بدغذایی کودکان و نامتناسب بودن وزن آنان موضوعی شایع در خانواده هاست. اما آیا گلایه از این مشکل می تواند راه حل مناسبی باشد؟ واقعیت اینست که یافتن ریشه های چنین مسائلی بقدری اهمیت دارد که متخصصان تغذیه آن را یک پدیده جهانی دانسته اند.
پدیده ای که به بی رحمانه ترین شکل ممکن تمامی کودکان را مورد هجوم قرار داده است. در این بین خانواده بعنوان کلیدی ترین و موثرترین عامل در علاقه مند کردن کودکان به عادت های غذایی صحیح و ترجیح غذای بهداشتی بر غیر آن محسوب می شود.
کارشناسان تغذیه معتقدند: «کودکان اصولا یاد می گیرند رژیم غذایی را انتخاب کنند که از پیش با آن انس گرفته اند که این مسئله به نقطه ابتدایی وجود آنها، یعنی زمانیکه یک جنین بوده اند بازمی گردد.» تحقیقی بر روی دو کودک ۶ساله چنین نتیجه ای را ثابت کرد. گفته می شد مادر یکی از این دو کودک در دوران بارداری مقادیر زیادی هویج مصرف می کرده در حالی که مادر کودک دوم از این کار امتناع ورزیده است.
پس از تولد و برای نخستین بار در طول عمر این دو کودک در یکی از وعده های غذایی به آنان هویج داده شد که در پایان یکی از کودکان تنفر خود را از این ماده غذایی بوضوح نشان داد، در حالی که دیگری این ماده غذایی را بطور کامل مصرف کرد.
براحتی و بر اساس اصل گفته شده می توان گفت; کودک اول کسی بوده که مادرش در طول بارداری هویج مصرف نکرده است حال آنکه نفر دوم بخاطر تغذیه صحیح مادر با موادغذایی بهداشتی در طول بارداری این ماده غذایی را با لذت می خورد و هیچ گونه علامتی مبنی بر تنفر یا اکراه در او دیده نمی شد. کارشناسان این مسئله را نتیجه طبیعی بازگشت کودک به طعم هویج می دانند، لذا ملاحظه می شود که موادغذایی سالم مورد مصرف مادر در دوره بارداری کودک را به ترجیح غذای بهداشتی عادت می دهد. در واقع چنین اتفاقی کاملا ناخودآگاه صورت می گیرد، یعنی کودک ناخودآگاه غذاهای سالم و بهداشتی را بر غیر آن ترجیح می دهد.
بسیاری از مادران با سهل انگاری و توجیه سعی می کنند، غذاهای آماده و یا غذاهایی که بسرعت حاضر می شوند را تهیه و به گمان خود در وقت صرفه جویی کنند، در حالیکه از این مسئله غفلت کرده اند که با این کار علاوه بر اینکه امکان گردهمایی اعضای خانواده را در ساعت مشخصی از روز و صرف غذای سالم و بهداشتی از آنان سلب کرده اند، بلکه کودکان خود را به این مسئله عادت می دهند که آنچه از طریق پیام های بازرگانی تبلیغ می شود، بهترین است.
موسسه پزشکی مشاوره ای IOM آمریکا به تازگی گزارشی در مورد دلایل بروز بدغذایی در کودکان منتشر کرده است که در آن بطور جدی به دلایل این مسئله پرداخته است. در این گزارش بر اهمیت رابطه بین عادت های بدغذایی کودکان و آنچه از طریق پیام های بازرگانی تلویزیونی، مجلات و یا حتی تابلوهایی که در بزرگراه ها نصب می شود، تاکید شده و گفته شده که این تبلیغات تاثیری قوی بر انتخاب نوع غذا از سوی کودکان دارد. نتیجه امر این گونه می شود که کودک با اصرار فراوان از خانواده می خواهد تا غذایی تهیه کنند که او آن را در این تبلیغات دیده است. البته این اصرار فقط تا زمانی بطول می انجامد که ماده غذایی جدیدی توجه او را جلب نکرده باشد.
زیرا به محض تبلیغ جدید، خواسته جدیدی جای آن را می گیرد. در مقدمه گزارش موسسه IOM آمده است: در سال گذشته میلادی کارخانجات صنایع غذایی جهان ۱۰میلیارد دلار برای مجلات تبلیغاتی و بازاریابی صرف کردند که اولویت اول آنها کودکان بودند. بر اساس گزارش های پزشکی مواد تبلیغ شده یا دارای حداقل ارزش غذایی بوده اند و یا فاقد آن. از این دست موادغذایی به نوشابه های گازدار و غذاهای فوری (foob fast) می توان اشاره کرد. این گزارش به یک واقعیت دیگر هم اشاره می کند و آن اینکه جذب و تشویق افراد جامعه به سمت خرید نوعی خاص از موادغذایی بر اساس راهکارهای فکری معینی صورت می گیرد.
مثلا بسیاری از شرکت ها با استفاده از تصاویر شخصیت های کارتونی محبوب کودکان برروی بسته موادغذایی فروش محصولات خود را دو چندان می کنند. تهیه کنندگان این گزارش، صنایع غذایی این چنینی را زیاد سرزنش نمی کنند، زیرا معتقدند در بازار اقتصادی حال حاضر که مملو از رقابت و طمع ورزی برای دستیابی سود بیشتر و سریع تر است نمی توان توقع داشت که این شرکت ها بصورت داوطلبانه و خودجوش به اصول بهداشتی و انسانی پایبند باشند.
اما گزارش مذکور به کلیه موسسات، سازمان ها و ادارات مرتبط با کودکان نظیر مدارس و... هشدار می دهد در امر جایگزینی غذاهای فاقد ارزش غذایی با مواد مفید، غنی و بهداشتی برای کودکان با یکدیگر مشارکت داشته باشند. یکی از راه حل های ارائه شده اینست که موسسات فوق از طریق مناقصه به تبلیغ محصولات شرکت هایی بپردازند که در راستای تولید موادغذایی سالم و بهداشتی گام برمی دارند. دیگر اینکه موسسات مرتبط با کودکان می توانند از طریق ارائه تسهیلات به افرادی که به کاشت مواد غذایی بهداشتی و مفید مثلا سبزیجات و میوه در فضای بیرونی منازل خود اقدام می کنند علاقه مندی کودکان و جلب توجه آنان به سوی اهمیت مصرف مواد غذایی را افزایش دهند. گزارش مذکور همچنین به اهمیت و پایبندی مدارس ایالات متحده به پیروی از قوانین محکم در خصوص آنچه در این اماکن به دانش آموزان فروخته می شود، اشاره و اضافه می کند: «به این دانش آموزان اجازه داده می شود در زمان حضور در مدرسه فقط از تولیدات غذایی بهداشتی استفاده کنند.» اضافه می شود، وزیر آموزش وپرورش انگلیس نیز چند ماه گذشته دستوری مبنی بر رعایت اصول بهداشتی در موادغذایی مورد استفاده دانش آموزان صادر کرد و تاکید کرد با آغاز سال تحصیلی جدید در این کشور ارائه موادغذایی غیر بهداشتی در مدارس ممنوع خواهد بود.
● نسخه زندگی سالم
چگونه می توانید سلامتی تان را حفظ کنید؟ آیا کارهایی که ما انجام می دهیم واقعا بر سلامتی مان تاثیر می گذارد؟ پاسخ این است: «بله بسیار زیاد. تمام دلایل اصلی مرگ و میرها، ابتلا به سرطان ها، بیماری های قلبی، سکته مغزی، بیماری ها و آسیب های ریوی با اقدامات خودمان قابل پیشگیری است.»
۱) پرهیز از مصرف سیگار و دخانیات:
مصرف دخانیات از خطرناک ترین کارهایی است که می توانید انجام دهید. آمارها نشان می دهد که از هر ۶مورد مرگ در ایالات متحده یک مورد به دلیل کشیدن سیگار است. همچنین تعداد زیادی از بیماری های قابل پیشگیری بیش از هر عامل دیگری به دلیل مصرف دخانیات بروز می کنند.
۲) خودداری از مصرف نوشیدنی های الکلی:
مصرف الکل و محصولات زیر مجموعه آن به کبد آسیب می رساند و منجر به بروز برخی سرطان ها از جمله سرطان حلق و کبد می شود. مصرف الکل همچنین باعث مرگ و میر ناشی از تصادفات اتومبیل ها، قتل ها و خودکشی ها می شود.
۳) داشتن تغذیه صحیح:
▪ چه بخوریم؟
۲تا۴ نوبت در روز از میوه ها و ۳تا۵نوبت در روز از سبزیجات استفاده کنید. روزانه ۳تا۱۱نوبت نان، غلات، برنج و ماکارونی بطور متنوع مصرف کنید. همچنین در روز ۲تا۳ نوبت از شیر، ماست و پنیر کم چرب یا بدون چربی استفاده کنید. مصرف ۲تا۳ نوبت گوشت چهارپایان، گوشت طیور، ماهی، دانه های خشک و سفیده تخم مرغ یا خشکبار به غذاهای روزانه تان بیفزایید. توجه داشته باشید که مقادیر زیاد فیبر در تمام نان های تهیه شده از گندم کامل، غلات، میوه ها و سبزیجات یافت می شود.
▪ چه نخوریم؟
از مصرف چربی های اشباع شده خودداری کنید. چربی های اشباع شده عبارت از چربی های حیوانی، چربی های موجود در سبزی های هیدروژنه شده و چربی های عمومی مانند دانه کاکائو و روغن نخل هستند. یک رژیم غذایی حاوی چربی بالا خطر ابتلا به بیماری های قلبی، سرطان سینه و روده بزرگ و بیماری کیسه صفرا را افزایش می دهد.
۴) خودداری از مصرف سدیم:
سدیم در نمک و برخی از غذاها یافت می شود که در برخی افراد باعث افزایش فشار خون می شود. از این رو غذا را با نمک طبخ نکنید، از مصرف غذاهای آماده که حاوی کلسیم بالا است بپرهیزید و نمک را از تغذیه تان جدا کنید.
۵) اگر اضافه وزن دارید، وزنتان را کاهش دهید:
بسیاری از مردم دچار اضافه وزن هستند. وزن بسیار زیاد خطر ابتلا به فشار خون بالا، بالا رفتن سطح کلسترول، ابتلا به دیابت، بیماری قلبی، سکته مغزی برخی از انواع سرطان ها، کیسه صفرا و آرتروز در مفاصل تحمل کننده وزن بدن مانند ستون فقرات، لگن ها و زانو ها را افزایش می دهد. یک رژیم غذایی حاوی فیبر خوراکی زیاد و چربی اندک و به همراه ورزش منظم می تواند به شما کمک کند که به تدریج وزنتان را کاهش دهید و متناسب نگه دارید.
۶) ورزش کردن:
ورزش کردن می تواند از ابتلا به بیماری های قلبی، فشار خون بالا، دیابت، پوکی استخوان، افسردگی و احتمالا سرطان روده بزرگ، سکته مغزی و آسیب کمر جلوگیری کند. بعلاوه اگر بطور منظم ورزش کنید احساس بهتری خواهید داشت و می توانید وزنتان را در کنترل داشته باشید. سعی کنید که ۴تا۶ نوبت در هفته به مدت ۳۰تا۶۰دقیقه ورزش کنید اما در عین حال هر اندازه که می توانید بهتر از اینست که اصلا ورزش نکنید.
۷) حمام آفتاب نگیرید:
قرار گرفتن در معرض نور خورشید از عوامل ابتلا به سرطان پوست است که امروزه شایع ترین نوع سرطان بشمار می رود. بنابراین بهتر است که یا در برابر آفتاب قرار نگیرید و یا در صورت ضرورت از پوشش و کلاه محافظ استفاده کنید. استفاده از کرم های ضدآفتاب می تواند در این زمینه به شما کمک کند.
۸) کنترل فشار خون:
بالا رفتن فشار خون احتمال ابتلا به بیماری های قلبی، سکته مغزی و بیماری های کلیوی را کاهش می دهد. برای کنترل این فاکتور وزن تان را کاهش دهید، ورزش کنید، مصرف سدیم را کاهش دهید، از مصرف الکل خودداری کنید، سیگار نکشید و در صورت تجویز دکتر، دارو مصرف کنید.
۹) تزریق به موقع واکسن ها:
افراد بزرگسال باید هر ۱۰سال یکبار تزریق واکسن کزاز و دیفتری را تمدید کنند. همچنین افراد ۵۰سال به بالا و افرادی که در معرض ابتلا به آنفلوانزا هستند باید واکسن این بیماری را تزریق کنند اگر به واکسن های دیگری نیز نیازمند هستید با پزشک تان مشورت کنید.
۱۰) معاینه کلی بدن بطور سالانه ضروری است:
در این مورد بجای انجام تمام آزمایشات بهتر است هر فردی با توجه به شرایط فیزیکی خود آزمایشات لازم و مناسب را انجام دهد. در این باره می توانید با پزشک خانوادگی خود مشورت کنید.

منبع : روزنامه ابتکار