راهنمائی برای تغذیه با شیر مادر

● روش صحیح بغل كردن و پستان گرفتن شیر خوار:
در وضعیتهای مختلف مادر (خوابیده یا نشسته) ، شانه ها و قفسه سینه شیر خوار باید روبروی پستان مادر باشد و بینی او هم سطح نوك پستان باشد.
دست و بازوی خود را زیر سر و شانه شیر خوار قرار دهید و دست دیگر را طوری زیر پستان بگذارید كه شست روی پستان و انگشتان دیگر زیر پستان قرار گیرد.
▪ چانه چسبیده به پستان
▪ قرار گرفتن هاله پستان در دهان
▪ لب تحتانی به پائین برگشته است
مكیدن نوك پستان به تنهائی موجب دریافت ناكافی شیر و زخم و شقاق نوك پستان میشود.
آرامش خاطر داشته باشید و به توانائی خود در شیر دهی تردید نكنید.
● شروع به موقع تغذیه با شیر مادر
تغذیه با شیر مادر را بلافاصله بعد از زایمان (و یا بلافاصله بعد از بهوش آمدن در سزارین) شروع كنید.
هر چه تغذیه با شیر مادر زودتر شروع شود، شانس موفقیت شیر دهی بیشتر است.
● خطرات تغذیه با شیر مصنوعی :
▪ شیر مصنوعی فاقد عوامل ایمنی بخش در برابر بیماریها است.
▪ ابتلا شیر خوار را به بیماریهای عفونی و اختلالات گوارشی و ... را بیشتر میكند.
▪ زمینه ساز ابتلا به حساسیتها مثل آسم و اگزما ، چاقی مفرط ، بیماریهای قلبی ، عروقی و دیابت در آینده است.
▪ كاهش بهره هوشی و تضعیف رابطه عاطفی مادر و فرزند را موجب میشود.
▪ شیر مادر غذائی كامل و بدون جانشینی برای شیرخوار است.
● تغذیه انحصاری با شیر مادر:
از دادن آب ، آب قند ، شیر مصنوعی و سایر مایعات و غذاها در ۶ ماه اول به شیر خوار بپرهیزید. فقط شیر مادر و قطره مولتی ویتامین در ۶ ماه اول كافی است.
▪ شیر مادر را تا پایان دو سالگی همراه با غذاهای كمكی ادامه دهید.
● تغذیه مكرر در طول شبانه روز:
در تمام مدت شبانه روز در كنار نوزاد خود باشید. مهمترین عامل در افزایش شیر مادر ، مكیدن مكرر و تخلیه مرتب پستانها بر حسب میل و تقاضای شیر خوار در شب و روز میباشد.
● عدم استفاده از شیشه و پستانك :
▪ از بكار بردن پستانك و شیشه شیر جدا خودداری كنید.
● استفاده از شیشه :
▪ موجب كاهش میل مكیدن شیرخوار از پستان و كاهش شیر مادر میشود.
▪ موجب انتقال آلودگیها و عفونتها و بیماری به شیر خوار می شود.
▪ فرم دندانها و قالب فكها را تغییر میدهد.
● تشخیص كافی بودن شیر مادر :
بهترین راه تشخیص كافی بودن شیر مادر ، افزایش وزن شیر خوار بر اساس منحنی رشد است . برای پایش رشد كودكان و اطمینان از كفایت شیر خود به پزشك یا مراكز بهداشتی درمانی مراجعه كنید.
● پس موارد زیر را بعلت نا كافی بودن شیر خود تصور نكنید:
▪ گریه زیاد شیر خوار می تواند به علت خیس بودن كهنه ، سرد یا گرم بودن ، ملاقات بیش از حد بستگان ، بیماری یا قولنج ... باشد.
▪ زود به زود شیر خوردن به لحاظ هضم آسان و قابلیت جذب بالای شیر مادر است.
▪ مكیدن طولانی پستان میتواند به لحاظ وضعیت نادرست پستان گرفتن شیر خوار باشد و اصلاح وضعیت شیر دهی مشكل را برطرف میكند.
▪ كم بودن شیر روزهای اول : مقدار شیر روزهای اول (آغوز) كم است اما برای نوزاد كافی ، ضروری و حیاتی است و اولین واكسن او در برابر بیماریها محسوب میشود.
▪كافی نبودن شیر هنگام دوشیدن ملاك میزان تولید شیر نیست زیرا پستان با مكیدن شیر خوار شیر كافی تولید میكند.
▪ كوچك بودن پستانها تولید شیر به اندازه پستانها بستگی ندارد مكیدن مكرر موجب تولید شیر بیشتر میشود.
●● شیر دهی مادران شاغل :
● اگر شاغل هستید:
▪ در تمام مدت مرخصی زایمان شیر خوار را فقط با شیر خود تغذیه كنید.
▪ پس از بازگشت به كار ، دفعات شیر دهی در عصر و شب را افزایش دهید.
▪ از مرخصی ساعتی شیردهی برای تغذیه شیر خوار با شیر مادر در طول ساعات كار استفاده كنید.
▪ شیر خود را بدوشید. تخلیه مرتب پستانها به افزایش شیر كمك میكند.
▪ شیر دوشیده شده را برای برای تغذیه شیر خوار ذخیره كنید تا در زمان دور بودن از او با این شیر تغذیه شود.
▪ شیر دوشیده شده مادر را باید با قاشق و فنجان به شیر خوار بدهند.
▪ شیر دوشیده شده ۸-۶ ساعت در دمای اتاق ( محل خنك ) و تا ۴۸ ساعت در یخچال و ۳ ماه در فریزر قابل نگهداری است.
● روش دوشیدن شیر با دست:
▪ دوشیدن شیر با دست بهترین روش دوشیدن است.
▪ فكر كردن به شیر خواار و نگاه كردن به او ، استفاده هز حوله گرم و مرطوب به مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه روی پستان و حمام كردن یا ماساژ دادن پستان به جاری شدن شیر كمك میكند.
▪ دست را طوری قرار دهید كه چهار انگشت زیر پستان ، درست در لبه هاله و شست در بالا و روی هاله قرار بگیرد.
▪ پستان را به طرف قفسه سینه فشار دهید.
▪ سپس آنرا به طرف جلو بیاورید.
▪ بعد به قسمت لبه هاله فشار بیاورید .
▪ بعد جای انگشتان را روی هاله عوض كنید تا تمام مجاری شیر تخلیه شوند.
▪ برای خروج شیر به هاله پستان باید فشار وارد شود نه نوك آن.
برای جمع آوری شیر از لیوان پلاستیكی تمیز و جوشانده شده استفاده كنید.
در صورت بروز مشكلات پستانی مثل احتقان ، زخم و شقاق پستان ... به شیر دهی ادامه داده و به پزشك یا مراكز بهداشتی درمانی مراجعه كنید.

منبع : پروفسور محمدحسین سلطان‌زاده