عوارض جانبی (۴)

عوارض روانى

استروئيدها مصرف‌کنندگان را از چند جنبه تغيير مى‌دهند، ولى تغييرات روانى مى‌توانند جدى‌ترين آنها باشند. اينها عبارتند از:

- پرخاشگرى:

تحريک‌پذيرى و پرخاشگرى ممکن است به قدرى تدريجى ظاهر شوند که ورزشکار به زحمت به آن توجه مى‌کند، ولى دوستان و خانواده متوجه اين تغيير حالت مى‌شوند. ورزشکارانى که استروئيدهاى آنابوليک دريافت مى‌کنند، اغلب در برخورد با مردم مشکل دارند که اين امر به خاطر احساسات کنترل نشدهٔ آنان است. افزايش حالت تهاجمى ممکن است براى زمان تمرين ورزشکار سودمند باشد، ولى احتمالاً به خشونت شديد ورزشکار در محيط خارج از ورزش منتهى مى‌شود. گزارشاتى از رفتار جنائى و خشونت‌بار در مصرف‌کنندگان AS ذکر شده‌اند. اضطراب مى‌تواند الگوى خواب را به هم زند و مصرف‌کنندگان ممکن است دچار پارانويا شوند.

- افسردگى:

استروئيدهاى آنابوليک ايجاد اعتياد روانى مى‌کنند. پرخاشگرى و ساير تغييرات روانى همراه با مصرف استروئيد باعث مى‌شود که ورزشکار استروئيد بيشترى را مصرف کند تا عضلات خود را باز بزرگتر کند. زمانى که ورزشکار مصرف استروئيد را قطع کند و سايز بدن کوچک شود، افسردگى و ساير نشانه‌هاى ترک اغلب باعث مى‌شود که فرد مجدداً مصرف آنها را از سر گيرد.

- اعتياد و وابستگى:

مصرف‌کنندگان استروئيد آنابوليک ممکن است نسبت به آنها وابستگى پيدا کنند و پس از قطع مصرف، علائم ترک يا محروميت را نشان دهند. نشانه‌هاى ترک شامل رفتار تهاجمى و خشن، افت ذهنى همراه با تفکر خودکشي، تغييرات خُلق، بى‌خوابي، فقدان انرژى يا اشتها، کاهش وزن، تعريق، تهوع، سردرد و اشتياق به مصرف استروئيدهاى آنابوليک و در بعضى موارد پسيکوز حاد هستند. نشانه‌هاى ترک ۱ تا ۳ هفته به طول مى‌انجامند. در حال حاضر مشخص نيست که کدام افراد بيشتر در معرض خطر هستند. احتمال دارد که تفاوت‌هاى فردى زيادى در اين موارد وجود داشته باشد. برخى افراد سعى مى‌کنند با مصرف hCG به‌منظور تشديد توليد تستوسترون آندروژن اثرات ترک را به حداقل برسانند. مع‌الوصف معلوم نيست که مصرف hCG تا چه حد در تخفيف علائم ترک موفقيت‌آميز مى‌باشد.

هيجان مفرط، اغتشاش شعور، بى‌ثباتى عاطفي، مانيا، هيپومانيا، بى‌خوابي، اضطراب، پارانويا، توهّم، حملات پانيک و اختلال شخصيت از ساير عوارض روانى محسوب مى‌شوند.

عوارض جانبى اختصاصى در زنان

در بدن زن طبيعى مقادير ناچيزى تستوسترون توليد مى‌شود و نظير مردان، افزايش مصنوعى مقادير آن از طريق تجويز AS باعث اثر بر روى محور هيپوتالاموس - هيپوفيز - گناد مى‌شود. افزايش آندروژن‌هاى جريان خون توليد و ترشح LH و FSH را مهار نموده و باعث افت سطوح سرمى FSH، LH، استروژن‌ها و پروژسترون مى‌گردد. اين امر ممکن است باعث مهار تشکيل فوليکول، تخمک‌گذارى و بروز بى‌نظمى‌هائى در سيکل قاعدگى شود. بى‌نظمى‌هاى سيکل قاعدگى با طولانى شدن فاز فوليکولر، کوتاه شدن فاز لوتئال يا آمنوره مشخص مى‌شوند. اگرچه اين تغييرات عموماً در زنان جوانتر واضح‌تر هستند، ولى تغييرات فردى زيادى در پاسخ‌دهى به استروئيدهاى آنابوليک وجود دارد. اثرات دوزهائى از AS که عموماً در ورزش استفاده مى‌شوند، بر روى محور هيپوتالاموس - هيپوفيز - گناد در زنان کمتر مطالعه گرديده‌اند.

ساير عوارض جانبى مصرف استروئيد آنابوليک در زنان شامل افزايش ميل جنسى و هيپرتروفى کليتوريس هستند.

استفاده از استروئيد آنابوليک توسط زنان باردار ممکن است باعث بروز هرمافروديسم کاذب يا تأخير رشد جنين مؤنث شود. مصرف AS حتى ممکن است به مرگ جنين بيانجامد. با اين وجود عوارض جانبى مذکور به‌طور سيستماتيک مطالعه نشده‌اند. اين احتمال وجود دارد که عوارض جانبى به دوز، مدت مصرف و نوع دارو بستگى داشته باشد.

عوارض جانبى اضافى AS مختص خانم‌ها عبارت از آکنه، ريزش مو، پسروى خط موى پيشاني، تاسى تيپ مردانه، کلفت شدن صدا، افزايش رشد موى صورت و آتروفى پستان مى‌باشند. کلفت شدن صدا، کاهش اندازهٔ پستان، هيپرتروفى کليتوريس و ريزش مو عموماً غير قابل برگشت هستند. بانوان مصرف‌کنندهٔ AS ممکن است خصوصيات چهرهٔ مردانه، حالت عضلانى مردانه و ضخيم شدن پوست پيدا کنند.

هيرسوتيسم (رشد زياد مو در نواحى غيرطبيعى مثلاً در صورت خانم‌ها)، آتروفى نسج آندومتر، پوست چرب، افزايش ميل جنسي، سرکوب شيردهى و Masculinization (ايجاد صفات ثانويه جنسى مردان در جنس مؤنث) جنين‌هاى مؤنث در زنان باردار از ساير عوارض محسوب مى‌شوند.