قومیت

اين اصطلاح به باورها، برخوردها و رفتارهائى گفته مى‌شود که يک گروه اجتماعي، نژادى يا فرهنگى را از ديگران متمايز مى‌سازد. بنابراين اختلافات قومى الزاماً ارتباطى با رنگ پوست ندارد. بسيارى از گروه‌هاى قومى به بريتانيا و ساير ممالک صنعتى غربى مهاجرت کرده‌اند، بدين اميد که کار پيدا کنند، از کيفيت بهتر زندگى برخوردار شوند يا از مشکلات سياسي، قومى يا فشارهاى مذهبى رهائى يابند از آن جمله‌ هستند؛ اوکراينى‌ها، چينى‌ها، اهالى‌ لاتويا، مجارها، ايتاليائى‌ها و کليميان. با وجود اين سياست اجتماعى در محدودهٔ اوقات فراغت در وهلهٔ نخست بر گروه‌هاى قومى آفريقائى. کارائيبى و با خاستگاه هندي/پاکستانى (که غالباً بر روى هم 'سياه' تلقى مى‌شوند) تمرکز دارد تا بلکه بتواند با نژادپرستى مبارزه کند.

اصطلاح 'نژادپرستي' ، نشان از وجود ساختارهاى قدرتى در جامعه دارد که از آن طريق يک گروه 'نژادي' در موقعيتى مسلط بر ديگران قرار مى‌گيرد.

نژادپرستى به مفهوم قدرت به‌اضافهٔ پيش‌داورى است. يعنى آن دسته از ساختارهاى قدرت که حامى باورهاى نژادپرستانه هستند، يا دستِ کم با آنها مبارزه نمى‌کنند - که دامنهٔ آنها از فرضيات زيست‌شناختى تفوق نژادى گرفته تا تصورات و ذهنيات ناخودآگاه در مورد برترى نژادى در تغيير است. يکى از موضوعات محدودى که بايد مورد توجه دانشجويان و فراهم آورندگان اوقات فراغت قرار مى‌گيرد، بررسى منتقدانهٔ راه‌هائى است که سياست و تدارک اين فعاليت باعث بقاء يا مبارزه با نژادپرستى مى‌گردد.

نژادپرستى ممکن است در سه سطح به هم پيوسته، که هر يک از آنها با موضوع کاربرد و تدارک اوقات فراغت مرتبط باشد عمل نمايد:

- نژادپرستى ساختاري: تبعثض اقتصادى و اجتماعى عليه جمعيت سياهپوستى که در ساختار جامعه گرفته و آثار آن در امور استخدام، آموزش و مسکن ملاحظه مى‌شود.

- نژادپرستى مؤسسه‌اي: که از آن طريق مؤسسه (مانند مؤسسات هنري، ورزشي) قوانين، روش‌هائى را به‌کار مى‌گيرد که باعث تداوم تبعيض عليه جمعيت سياه‌پوست مى‌گردد.

- نژادپرستى انفرادي: که طى آن اعمال (غالباً بر فرض مسلم ناخودآگاه) و رفتار افراد با سياه‌پوستان باعث حمايت و افزايش رفتارهاى نژادپرستانه مى‌شود تظاهرات آشکار اين اعمال از خواندن سرودهاى نژادپرستانه در ميدان‌هاى فوتبال شروع مى‌شود و تا يورش‌هاى دسته‌جمعى به سياهان ادامه مى‌يابد.

در سطح ساختاري، کارشناسان اوقات فراغت بايد راه‌هائى بيابند که بتوانند نابرابرى‌ها در زمينهٔ دسترسى به موقعيت‌هاى قدرت و مسئوليت در مورد اوقات فراغت را برطرف سازند. اختلافات دسترسى به امکانات آموزشى بين گروه‌هاى قومى مختلف به نابرابرى در فرصت‌هاى شغلى تبديل مى‌شود که ممکن است برآمد آن وجود شمار معدود سياهان در مقام‌هاى مديريتى در سازمان‌هاى اوقات فراغت باشد. در سطح مؤسساتى شواهد فراوانى در دست است که نشان مى‌دهد نابرابرى در سازمان‌هاى هنرى و ورزشى کماکان ادامه دارد. در سرمايه‌گذارى براى هنر جريان 'تثبيت‌شدهٔ کارهاى هنرى مورد حمايت قرار مى‌گيرد و چندان بودجه‌اى براى هنرهاى مربوط به 'جماعات' و 'گروه‌هاى قومي' در نظر گرفته نمى‌شود. هنرهاى جامعه‌اى به‌صورت فرايندى سياسى درآمده و تنوع فرهنگى از طريق رقص‌ها، دراما، شعر و ساير زمينه‌هاى هنرى جشن گرفته مى‌شود. با آنکه که در عين حال از لحاظ اجتماعى از اين امور براى گسترش نابرابرى تبعيض و تعدى استفاده مى‌شود. براى تسهيل اين عمل، پاره‌اى از مقامات ادارات محلى اوقات فراغت 'انيماتورائي' را استخدام مى‌کنند که به کارهائى دست مى‌زنند که برقرارى ارتباط با گروه‌هاى محلى را افزايش مى‌دهد، نيازهاى آنان را مشخص مى‌کند و فرصت‌هاى بروز فعاليت‌هاى هنرى را امکان‌پذير مى‌سازد.

بر خلاف هنر، به‌نظر نمى‌رسد که ورزش حوزه‌اى براى تبعيض و عدم کاميابى گروه‌هاى قومى باشد. با وجود اين در بريتانيا تعداد شرکت‌کنندگان آفريقائى - کارائيبى در بسيارى از حوزه‌هاى ورزشى نسبت به سفيدپوستان بسيار کمتر است (مانند گلف، تنيس، شنا، بازى‌هاى هواى آزاد) و در برخى ديگر شمار آنها بيش از سفيدپوستان است، به‌ويژه در ورزش‌هائى چون بوکس، فوتبال و دوميداني. براى نمونه در فوتبال تقريباً ده درصد از بازيگران حرفه‌اى سياهان بريتانيائى هستند، گرچه آنها فقط ۴/۱ درصد از کل جمعيت کشور را تشکيل مى‌دهند. کشمور (Cashmore; (۱۹۸۲، و ليمون و کارينگتن Leamon and Carrington; (۱۹۸۵) اين جمعيت بيش از اندازه را برآمد راهبردهائى مى‌دانند که در مدارس به‌کار بسته مى‌شود. از آنجا که در مدارس آموزگاران انتظارت زيادى در مورد دليرى قهرمانان سياه‌پوست دارند، کودکان سياه‌پوست (به‌ويژه پسران) از طريق مدارس به طرف ورزش کشانده مى‌شوند و سازمان‌هائى نيز مشوق توليد مثل سياهان هستند، زيرا آنان طبقهٔ کارگر مزدبگير هستند و در سطوح پائين بازار کار به‌کار مشغول مى‌شوند. بدون دخالت سازمان‌هاى ضد نژادپرستي، سياهان همچنان به‌عنوان اندوختگاه کار نوکرى و همچنين به تعبير کشمور 'گلادياتورهاى ورزشي' جامعهٔ بريتانيا باقى خواهند ماند. ولى به ازاء هر 'گلادياتور' هزاران جوان سياه‌پوست بدون اختيار به‌وجود مى‌آيد. ورزش، مسيرى براى تحرک اجتماعى به‌شمار مى‌آيد ولى براى عده‌اى معدود.

همچنين شواهدى موجود است که نشان مى‌دهد روش‌هاى نژادپرستانه در ورزش‌هاى مختلف در سطوح بالا عمل مى‌کند. تجزيه و تحليل تعيين سمت‌ها در تيم‌هاى مسابقات در آمريکا و بريتانيا (فوتبال آمريکا، بستکتبال، ليگ و اتحاديهٔ راگبى و فوتبال) نشان مى‌دهد که بازيکنان سياه‌پوست سمت‌هاى حاشيه‌اى و غير مرکزى را احراز مى‌کنند. يعنى آنهائى که نياز به مهارت‌هاى ويژه‌اى مانند تصميم‌گيرى و هماهنگى درون - تيمى در مورد راهبردهاى تيم ندارد (کوکلى ۱۹۷۹؛ مگ‌گواير، ۱۹۸۸؛ کيو ۱۹۹۴). اين پديده به‌نام 'کومه‌کردن' يا انباشتن' ناميده مى‌شود که عبارت است از حضور کمتر از اندازه يا بيش از حد بازيکنان سياه و سفيدپوست در مکان‌هائى ويژه. نتيجهٔ فرعى اين پديده اين است که تعداد سمت‌هاى ورزشى در اختيار سياهان کمتر شده و تعداد معدودى از آنان به مقام مربيگرى مى‌رسند و يا در مؤسسات مختلف ورزشى ملى به مقامات ادارى دست مى‌يابند.

در پژوهش‌هاى ويژه‌اى که در مورد هنر و ورزش انجام مى‌گيرد به نياز به 'اقدام مثبت' کمتر توجه مى‌گردد. واژه‌اى که در قانون روابط نژادى مصوب سال ۱۹۷۶ براى توصيف سياست‌هائى به‌کار رفت که به‌وجود نژادپرستى در سطح بومى اعتراف دارد و با تبعيض عليه اقليت‌هاى قومى به مبارزه برمى‌خيزد (اقدام مثبت به مفهوم تمايز مثبت نيست که نشان‌دهندهٔ سياست حفظ سهميهٔ کارى و غيره براى پاره‌اى از اقليت‌هاى قومى است که در بريتانيا غير قانونى است).

يک راهکار و گامى به پيش آن است که ميزان آگاهى و هوشيارى کارگران در زمينه‌ٔ اوقات فراغت را از طريق آموزش‌هاى آگاهانه، برابر کردن دسترسى به ورزش و فراهم آوردن فرصت‌هائى براى بيان و جلوه‌گر شدن تنوع فرهنگى (مانند ايجاد رقص‌ها و تئاترهاى آسيائي، کابادى و غيره) افزايش دهيم. رويکردى بنيادى‌تر مشتمل بر به چالش گرفتن ساختارهاى قدرت مؤسسات اوقات فراغت مانند تصميم‌گيري، تخصيص منابع نظارت و ملاقات با مقامات مربوط است. فقط از طريق ارتقاء بنيادين اين‌گونه شبکه‌هاى قدرت در درون سازمان‌هاى اوقات فراغت است که مى‌توان به مبارزه با نابرابرى پرداخت.