دوشنبه, ۱۰ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 29 April, 2024
مجله ویستا
جهان خاتون
جهانملک خاتون دختر جلالالدّين مسعودشاهبن شرفالدّين محمودشاه اينجو و نوادهٔ دخترى غياثالدّين محمد وزير از شاعران نيمهٔ دوم قرن هشتم هجرى در شيراز است که در شعر 'جهان' تخلص مىکرد. وى که در مقدمهٔ ديوان خويش نيز خود را به همين نام 'جهان بنت مسعود شاه' معرفى کرده از بازماندگان خاندان اينجو در فارس بوده است که نسبت خود را به خواجه عبدالله انصارى مىکشانيدهاند. نياى مادرى وى رشيدالدّين فضلالله وزير و نياى پدريش امير شرفالدّين محمودشاه اينجو بود و او مسلماً بعد از کشته شدن پدر در ظل عنايت عم خود شيخ ابواسحق اينجو بهسر مىبرد و تربيت مىيافت و پس از غلبهٔ امير مبارزالدّين بر شيراز و قتل ميرشيخ در سال ۷۵۸هـ همچنان در شيراز ماند و در کنار دشمنان خاندان خود بهسر برد و حتى به اختيار يا به اضطرار شاهشجاع مظفرى (۷۶۰-۷۸۶هـ) را مدح گفت و در شيراز مىزيست تا در آخرهاى قرن هشتم و بعد از سال ۷۸۴هـ بدورد حيات گفت. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
از زندگانى جهانخاتون آگاهىهاى مجملى داريم. از مقدمهاى که او بر ديوان خود (که زير نظرش نگاشته و تنظيم مىشد) نوشته است چندان اطلاعى فراهم نمىآيد. دولتشاه سمرقندى که دربارهٔ جهانخاتون اطلاع مبهمى داشت در يکجا حکايتى دربارهٔ او و عُبَيد نقل مىکند و مىگويد او را با عُبَيد مشاعره و مناظره بوده است و در جاى ديگر مطابيه ديگرى از عُبَيد دربارهٔ جهانخاتون و زنانه بودن شعرهايش بازگو مىکند. اين اظهار نظر عُبَيد که با لحن طَيبت ادا شده درست است زيرا بيشتر غزلهاى جهان در ذکر احساسهاى عاشقانهٔ زنانه سروده شده و حتى در چند غزل شاعر از مردى بىوفا گله کرده است. در بعضى از غزلهاى جهان از 'سلطانبخت' نامى ياد مىشود و طرز بيان بهگونهاى است که در بادى امر بهنظر مىرسد که معشوق جهانخاتون بوده است و در جوانى درگذشته و شاعر را از فرقت خويش سخت اندوهناک ساخته است، اما مطالعهٔ تاريخ نشان مىدهد که سلطانبخت نام آخرين زن جلالالدّين مسعودشاه و خواهر دلشادخاتون و نامادرى جهانخاتون است و ميان جهان و او رشتههاى دوستى مستحکم بوده و فوت او در جوانى که تأثيرى شديد در جهانخاتون کرده بود موضوع برخى از شعرهاى وى گرديده است. از مطالعهٔ پارهاى از شعرهاى جهان چنين برمىآيد که او بعد از عهد شاهان اينجو در رنج افتاد و از جفاى معاندان و تهيدستى و بىکسى و درويشى عذاب مىکشيد. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
جهانخاتون غير از شاهشجاع مظفري، سلطان احمد بهادرخان فرزند شيخ اويس ايلکانى (پادشاهى ۷۸۴-۸۱۳هـ) را نيز مدح گفت و از اينجا معلوم مىشود که بعد از برافتادن پادشاهى خاندان اينجو (۷۵۸هـ) حداقل سىسال ديگر و يا بيشتر از آن زيسته وفات او مسلماً بعد از سال ۷۸۴هـ اتفاق افتاده است. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
از ديوان جهانخاتون دو نسخه در کتابخانهٔ ملى پاريس به شمارههاى 1102 و Supp.763 محفوظ شده است. مجموع شعرهاى جهانخاتون به حدود ۵۵۰۰ بيت مىرسد (مرحوم سعيد نفيسى آن را چهارده هزار بيت تخمين کرده است و نمىدانم چرا 'تاريخ نظم و نثر در ايران، ص ۲۱۶' ) و مشتمل است بر قصيده، ترجيعبند، قطعه، غزل و رباعىهاى بسيار. شعرهاى او خاصه غزلهاى و رباعىها شيرين و عاشقانه و گاه متضمن مدح است. زبانش ساده و شعرهايش متمايل به سلاست و بهندرت مقرون به اشتباهات لفظى و فاقد مبالغه کارىهاى شاعران استاد و بر روى هم متوسط است. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
از ديوان او است: | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
همچنین مشاهده کنید
- جهان خاتون
- مولوی > مولوی
- سیف فرغانی > سیف فرغانی
- عماد فقیه
- خواجوی کرمانی > خواجوی کرمانی
- عبید زاکانی > عبید زاکانی
- علاءالدولهٔ سمنانی
- عربشاه
- نظام اصفهانی
- بدرچاچی
- اثیر اومانی
- سراج قُمری
- نزاری قهستانی
- ابن یَمین
- شیخ محمود شبستری > شیخ محمود شبستری
- امیر حسینی
- حافظ > حافظ
- امیر خسرو دهلوی > امیر خسرو دهلوی
- اَوْحَدی > اَوْحَدی
- مَجد هَمْگَر
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
pameranian.com
پیچ و مهره پارس سهند
خرید میز و صندلی اداری
خرید بلیط هواپیما
گیت کنترل تردد
خلیج فارس ایران آمریکا مجلس شورای اسلامی مجلس دولت حجاب شورای نگهبان دولت سیزدهم جمهوری اسلامی ایران بودجه رئیسی
شهرداری تهران هواشناسی تهران شورای شهر شورای شهر تهران سلامت دستگیری پلیس فضای مجازی سیل قتل وزارت بهداشت
قیمت دلار ایران خودرو قیمت خودرو خودرو دلار مالیات بازار خودرو بانک مرکزی قیمت طلا مسکن تورم سایپا
تئاتر سریال دفاع مقدس تلویزیون موسیقی فیلم سینمای ایران بازیگر سریال پایتخت کتاب سینما قرآن کریم
شورای عالی انقلاب فرهنگی سازمان سنجش انتخاب رشته باتری
اسرائیل رژیم صهیونیستی فلسطین غزه جنگ غزه حماس روسیه اوکراین نوار غزه ترکیه طوفان الاقصی ایالات متحده آمریکا
استقلال فوتبال سپاهان تیم ملی فوتسال ایران فوتسال وحید شمسایی بازی باشگاه پرسپولیس تراکتور پرسپولیس جام حذفی آلومینیوم اراک
اپل ایلان ماسک آیفون تبلیغات گوگل مریخ فناوری سامسونگ ناسا
مواد غذایی خواب روانشناسی دندانپزشکی آلزایمر هندوانه بارداری مالاریا ویروس