ساختمان پوست

پوست بدن که محافظ بافت‌ها و اندام‌هاى داخلى است و همهٔ آنها را پوشانيده است از يک طبقهٔ خارجى پوششى به نام برون‌پوست يا بشره 'Epidermis' و يک طبقهٔ داخلى و به نام پوست حقيقى يا جلد 'Dermis' ساخته شده است.

بشره 'اپيدرم'

اپيدرم خارجى‌ترين طبقه پوست است و از ياخته‌هاى پوششى سنگفرشى مطبق ساخته شده است. اپيدرم کف دست‌ها و پاها از نواحى ديگر ضخيم‌تر است و اين ضخامت در اثر کار بيشتر دست‌ها و پاها بيشتر هم مى‌شود. گاهى اوقات نيز به صورت پينه و ميخچه ضخامت غير طبيعى پيدا مى‌کند.

اپيدرم شامل چندين لايه است. خارجى‌ترين لايه که به نام لايهٔ شاخى موسوم است از چند رديف ياخته‌هاى مرده تشکيل شده است. محتويات اين ياخته‌ها به کراتين که يک مادهٔ پروتئينى است تبديل شده است. محتويات اين ياخته‌ها به کراتين که يک مادۀ پروتئينى است تبديل شده است. اين ياخته‌ها که معمولاً ياخته‌هاى کراتينيزه ناميده مى‌شوند دائماً از سطح پوست کنده مى‌شوند و مى‌ريزند و ياخته‌هاى جديدى از لايه‌هاى زيرين اپيدرم جاى آنها را مى‌‌گيرند و به اين علت پوست سال‌ها جوان باقى مى‌ماند. اين لايه که از ياخته‌هاى مسطح تشکيل شده است به‌صورت سدى در مقابل امواج جرارتى و نوري، ميکروب‌ها و بيشتر مواد شيميايى عمل مى‌کند. ضخامت اين لايه بر حسب مقدار تحريکى که در اثر سائيدگى و سنگينى وزن به سطح پوست وارد مى‌شود تغيير مى‌کند و به همين‌جهت در کف دست و پا ضخيم‌تر شده است و در بعضى موارد حتى توليد پينه مى‌کند.

در سطح بشره ۲ گونه شيار هست: شيارهاى عميق که به‌صورت خطوط نسبتاً دراز در کف دست و در مفصل‌ها و در پيشانى فراوان هستند و شيارهاى کم عمق که عموماً منحنى و متحدالمرکز هستند. شيارهاى موجود در بشره در ناحيهٔ کف دست و انگشتان وضع کاملاً مشخصى دارند و در هيچ فردى مشابه فرد ديگر نيست. از اين شيارها که از زمان زندگى جنينى به‌وجود مى‌آيند و در هر فرد نظم خاصى دارند، در انگشت‌نگارى براى تعيين هويت افراد استفاده مى‌شود.

جلد

جلد در زير اپيدرم قرار گرفته و خيلى ضخيم‌تر از آن است و اپيدرم را تغذيه مى‌کند. عروق خونى و لنفاوي، اعصاب، قسمتى از غده‌هاى عرق و چربى و پياز مو در اين قسمت قرار دارند. جلد از ۲ لايه تشکيل شده است يکى پاپيلر 'Papillary' که مجاور داخلى‌ترين لايهٔ اپيدرم است و ديگرى رتيکولر 'Reticular' که بين لايه پاپيلر و بافت زيرپوستى قرار دارد و ضخيم‌تر از لايهٔ پاپيلر است. بافت زيرپوستى که معمولاً داراى چربى است جلد را به بافت‌هاى زيرين متصل مى‌کند. جلد بر خلاف اپيدرم که عروق خونى ندارد داراى عروق فراوانى است.

پوست قدرت ترميمى زيادى دارد. اگر اپيدرم از بين برود، در صورتى‌که مناطق و قطعات مجزايى از لايهٔ زاينده دست‌نخورده باقى مانده باشند، پوست مجدداً توليد خواهد شد. در زخم عميق‌تر، در اثر تقسيم فعال ياخته‌هاى اپيدرم کنار زخم پوششى جديد از اپيدرم در روى ناحيهٔ از بين‌رفته تشکيل مى‌شود. در بعضى موارد مثل برخى سوختگى‌ها، عمل ترميمى طبيعى پوست در ناحيه بافت ضايعه ديده براى بازگرداندن کار نسج آسيب‌ديده کافى نيست و از پيوند پوست استفاده مى‌شود.