لی‌لی کردن (۳)

ترتیب رشدی مهارت لی‌لی کردن

عمل پا:

- مرحلهٔ اول: پرواز لحظه‌اي؛ خم شدن سريع زانو و لگن پاى اتکا، کشيدن پا از زمين به جاى بالا انداختن آن است. پرواز لحظه‌اى است. تنها يک يا دو لى‌لى انجام مى‌گيرد. پاى متحرک به حالت غير فعال در کنار بدن يا جلو آن نگاه داشته مى‌شود.

- مرحلهٔ دوم: افت و کنترل؛ پاى اتکاء غير فعال است. تمايل بدن به جلو امکان باز کردن مفصل‌هاى زانو و لگن را به حداقل مى‌رساند و به اين ترتيب به بدن اجازه مى‌دهد تا در جلو پاى اتکاء فرود آمده، سريع کنترل شود. پاى متحرک غيرفعال است. تکرار لى‌لى اکنون امکان‌پذير است.

- مرحلهٔ سوم: کندن بدن از زمين به شکل پرتابي؛ پاى متحرک کمک مى‌کند. مفصل‌هاى لگن، زانو و مچ پاى اتکاء پيش از کنده شدن بدن از زمين به‌طور ملموس باز مى‌شوند. تأخير بسيار ناچيز و قابل اغماضى در تغيير وضعيت پاى اتکاء از حالت خم شدن در لحظهٔ فرود و قرار گرفتن در وضعيت آماده براى لى‌لى وجود دارد. پاى متحرک با حرکت پيستونى به بالا و پائين به عمل پرتابى لى‌لى کردن کمک مى‌کند. مشاهدهٔ پاى متحرک از پهلو نشان مى‌دهد که دامنهٔ حرکت آن براى قرار گرفتن پشت پاى اتکاء کافى نيست.

- مرحلهٔ چهارم: تأخير در پرتاب بدن به بالا؛ پاى متحرک عمل هدايت بدن را انجام مى‌دهد. وزن کودک در مرحلهٔ فرود و قبل از باز شدن مفصل‌هاى زانو و مچ براى کندن بدن از زمين به آرامى در طول پا به قسمت برجستهٔ پا (توپ) منتقل مى‌شود. پاى اتکا تقريباً به‌طور کامل باز و بدن از زمين کنده مى‌شود. هم‌زمان با با چرخش پاى اتکاء روى قسمت برجستهٔ پا، پاى متحرک حرکت بدن را در لحظهٔ کنده شدن از زمين هدايت مى‌کند. دامنهٔ تحمل پيستونى پاى متحرک افزايش مى‌يابد و به اين ترتيب وقتى از پهلو نظاره شود به پشت پاى اتکاء مى‌رود.

عمل دست:

- مرحلهٔ اول: دست‌ها در وضعيت غيرفعال؛ دست‌ها معمولاً در کنار بدن به طرف بالا و خارج آن به سمت بيرون قرار دارد؛ اگرچه وضعيت‌هاى ديگرى در پشت و جلو بدن ممکن است بارى دست‌ها پديد آيد. هر عمل دست در اين مرحله کم و ناپايدار است.

- مرحلهٔ دوم: عکس‌العمل هم‌زمان با هر دو دست؛ دست‌ها قبل از کنده شدن بدن از زمين کمى به بالا پرتاب مى‌شوند، سپس با يک حرکت بال زدن در قسمت شانه‌ها، به سمت خط ميانى بدن حرکت مى‌کنند. به‌نظر مى‌رسد اين حرکت عکس‌العمل بدن در مقابل از دست دادن تعادل باشد.

- مرحلهٔ سوم: استفاده از هر دو دست؛ دست‌ها معمولاً باهم در جلو خط تنه به بالا و پائين حرکت مى‌کنند. حرکت پائين آمدن و عقب رفتن دست‌ها پس از کنده شده بدن از زمين اتفاق مى‌افتد. دست‌ها هنگام حرکت به بالا و پائين ممکن است در وضعيت موازى با يکديگر يا در سطوح مختلف نگه داشته شوند.

- مرحلهٔ چهارم: حرکت ناکامل دست در جهت پاى مخالف؛ دست مخالفِ پاى متحرک به شکل پرتابى با حرکت همين پا به بالا، به جلو رفته و با حرکت پا به پائين، به عقب مى‌رود. وضعيت دست ديگر متغير است و غالباً در جلو بدن يا طرفين نگه داشته مى‌شود.

- مرحلهٔ پنجم: حرکت کمکى دست مخالف؛ دست مخالف پاى متحرک هم‌زمان با حرکت اين پا به جلو و بالا، به جلو و بالا حرکت مى‌کند. دست ديگر نيز در جهت مخالف پاى متحرک مى‌کند. دامنهٔ حرکت دست‌ها ممکن است حداقل باشد، مگر اينکه فرد با سرعت و به‌منظور کسب مسافت بيشترى مهارت را انجام دهد.

مشاهدهٔ الگوهاى لى‌لى کردن. همانند ساير مهارت‌هاى جابه‌جايى يک مشاهده‌کنندهٔ مبتدى بايد ارزيابى الگوى لى‌لى را تمرين کند. هالورسون روش نظامدار مشاهدهٔ هر قسمت بدن در يک زمان را پيشنهاد کرد (هالورسون، ۱۹۸۳؛ رابرتن و هالورسون، ۱۹۸۴). مشاهده‌کنندهٔ مبتدي، بايد عمل پا را از پهلو مشاهده کند. در شروع مشاهده نيز بايد به پاى متحرک توجه داشته باشد. آيا اين پا فعال است؟ اگر فعال است آيا به بالا و پائين حرکت مى‌کند و از پاى اتکاء مى‌گذرد؟ سپس بايد پاى اتکا را مشاهده کند. آيا اين پا در لحظهٔ کندن بدن از زمين باز مى‌شود؟ آيا در لحظه ٔ فرود خم مى‌شود و مجدداً در لى‌لى بعدى باز مى‌شود؟ در مرحلهٔ بعد بايد عمل دست‌ها را از جلو مشاهده کند. آيا حرکت دست‌ها هم‌زمان و به‌طور موافق به بالا و پائين رفتن در کنار بدن خلاصه مى‌شود يا در مقابل يکديگر و به شکل مخالف انجام مى‌گيرد؟ اگر مورد اول باشد مى‌توان حرکت دست‌ها را در طبقهٔ غير فعال عکس‌العملى يا در جهت عقب قرار داد. اگر مورد دوم يعنى حرکت دست و پاى مخالف وجود دارد مشاهده‌کننده بايد دريابد که اين حرکت در يک دست به‌طور هم‌زمان با حرکات پا مشاهده مى‌شود يا در هر دو دست.