جمعه, ۱۴ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 3 May, 2024
مجله ویستا
زبان پهلوی
ديگر زبان پهلوى است، اين زبان را فارسى ميانه نام نهادهاند و منسوب است به 'پرثوه' نام قبيلهٔ بزرگى يا سرزمين وسيعى که مسکن قبيلهٔ پرثوه بوده و آن سرزمين خراسان امروزى است که از مشرق به صحراى اتک (دشت خاوران قديم) و از شمال به خوارزم و گرگان و از مغرب به قومس (دامغان حاليه) و از نيمروز به سند و زابل مىپيوسته، و مردم آن سرزمين از ايرانيان (سَکَه) بودهاند که پس از مرگ اسکندر يونانيان را از ايران رانده دولتى بزرگ و پهناور تشکيل کردند و ما آنان را اشکانيان گوئيم و کلمهٔ پهلوى و پهلوان که به معنى شجاع است از اين قوم دلير که غالب داستانهاى افسانهٔ قديم شاهنامه ظاهراً از کارنامههاى ايشان باشد باقى مانده است. | |||
زبان آنان را زبان ' پرثوي' گفتند و کلمهٔ پرثوى به قاعدهٔ تبديل و تقليب حروف 'پهلوي' گرديد و در زمان شهنشاهى آنان خط و زبان پهلوى در ايران رواج يافت و نوشتهائى از آنان بهدست آمده است که قديمىترين همه دو قبالهٔ ملک و باغ است که به خط پهلوى اشکانى بر روى ورق پوست آهو نوشته شده و از اورامان کردستان بهدست آمده است و تاريخ آن به ۱۲۰ پس از مسيح مىکشد.(۱) | |||
(۱) . اتفاقاً در همان جاى دو عدد پوست آهوى ديگر که قبالهٔ زمينى است به خط يونانى به تاريخ ۱۵۰ ق.م بهدست آمده و از اين رو مىتوان دانست که در ظرف اين مدت (بين ۱۵۰ ـ ۱۲۰) خط يونانى به خط آرامى برگشته است و اين دورهٔ اشکانيان بوده است و دلايلى هست که قديمتر از اين زمان نيز خط آرامى که خط پهلوى از آن گرفته شده است در ايران متداول بوده و بعد از آمدن يونانيان منسوخ شده و باز دوباره رواج ىافته است. | |||
زبان پهلوى زبانى است که دورهاى از تطوّر را پيموده و با زبان فارسى باستان و اوستائى تفاوتهائى دارد خاصه آثارى که از زمان ساسانيان و اوايل اسلام در دست است به زبان درى و فارسى بعد از اسلام نزديکتر است تا به فارسى قديم و اوستائى. | |||
زبان پهلوى از عهد اشکانيان زبان علمى و ادبى ايران بود و يونانمآبى اشکانيان به قول محققان، صورى و بسيار سطحى بوده است و از اين رو ديده مىشود که از اوايل قرن اول ميلادى به بعد اين رويّه تغيير کرده سکهها و کتيبهها و کتب علمى و ادبى به اين زبان نوشته شده است و زبان يونانى متروک گرديده است و قديمىترين نوشتهٔ سنگى به اين خط کتيبهٔ ادرشير اول در نقش رستم شاپور اول است که در شهر شاپور اخيراً بر روى ستون سنگى به دو زبان پهلوى اشکانى و پهلوى ساسانى کشف گرديده است. | |||
زبان پهلوى و خط پهلوى به دو قمست تقسيم شده است: | |||
۱. زبان و خط پهلوى شمالى و شرقى که خاص مردم آذربايجان و خراسان حاليه (نيشابور ـ مشهد ـ سرخس ـ گرگان ـ دهستان ـ استوا ـ هرات ـ مرو) بوده و آن را پهلوى اشکانى يا پارتى و بعضى پهلوى کلدانى مىگويند و اصحّّ اصطلاحات (پهلوى شمالي) است. | |||
۲. پهلوى جنوب و جنوبغربى است که هم از حيث لهجه و هم از حيث خط با پهلوى شمالى تفاوت داشته و کتيبههاى ساسانى و کتب پهلوى که باقى مانده به اين لهجه است و بهجز کتاب 'درخت اسوريک' که لغاتى از پهلوى شمالى در آن موجود است ديگر سندى از پهلوى شمالى در دست نيست مگر کتيبهها و اوراقى مختصر که گذشت معذلک لهجهٔ شمالى از بين نرفت و در لهجهٔ جنوب لغات و افعال زيادى از آن موجود ماند. | |||
در وجه تسميهٔ پهلوى اشاره کرديم که اين کلمه همان کلمهٔ 'پرثوي' (1778;) مىباشد که به قاعده و چَم تبديل حروف به يکديگر حرف (ر) به (لام) و حرف (ث) به (ه) بدل گرديد و 'پلهوي' شده است، پس به قاعدهٔ قلب لغات که در تمام زبانهاى جارى است چنانکه گويند قفل و قلف و نرخ و نخر و چشم و چمش، اين کلمه هم مقلوب گرديده 'پهولي' شد. اين لفظ در آغاز نام قومى بوده است دلير که در (۲۵۰ قم) از خراسان بيرون تاخته يونانيان را از ايران راندند و (۲۲۶ بم) منقرض شدند. و آنان را پهلوان به الف و نون جمع و پهلو و پهلوى خواندند، و مرکز حکومت آنان را که رى و اصفهان و همدان و ماه نهاوند و زنجان و به قولى آذربايجان بود، بعد از اسلام مملکت پهلوى ناميدند ـ و در عصر اسلامى زبان فصيح فارسى را پهلوانى زبان و پهلوى زبان خواندند و مىخواندند نيز پهلوى و پهلوانى مىگفتند. پهلوانى در سماع و لحن پهلوى و گلبانگ و پهلوى اشاه به فهلويات مىباشد. | |||
مسعود سعد گويد: | |||
| |||
خواجه گويد: | |||
| |||
شاعر گويد: | |||
|
همچنین مشاهده کنید
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
pameranian.com
پیچ و مهره پارس سهند
تعمیر جک پارکینگ
خرید بلیط هواپیما
عراق دانشگاه تهران انتخابات حسن روحانی مجلس شورای اسلامی نیکا شاکرمی دولت دولت سیزدهم چین رهبر انقلاب مجلس بابک زنجانی
ایران بارش باران تهران هواشناسی یسنا هلال احمر روز معلم آتش سوزی پلیس معلم سیل شهرداری تهران
سهام عدالت قیمت خودرو قیمت طلا بازار خودرو حقوق بازنشستگان قیمت دلار خودرو بانک مرکزی ایران خودرو سایپا کارگران ارز
عمو پورنگ لیلا بلوکات سریال موسیقی پردیس پورعابدینی تلویزیون عفاف و حجاب صداوسیما مسعود اسکویی سینمای ایران سینما
رژیم صهیونیستی اسرائیل فلسطین غزه آمریکا جنگ غزه روسیه حماس ترکیه نوار غزه انگلیس اوکراین
استقلال فوتبال پرسپولیس علی خطیر سپاهان باشگاه استقلال تراکتور لیگ برتر جواد نکونام لیگ برتر ایران رئال مادرید لیگ قهرمانان اروپا
هوش مصنوعی اینستاگرام اپل گوگل تبلیغات ناسا دبی
خواب فشار خون کبد چرب