شنبه, ۸ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 27 April, 2024
مجله ویستا

مطالعات موردی برنامه‌ریزی جهانگردی


پژوهش‌هاى موردى چندين نوع متفاوت از کشورها و مناطق و انواع مختلف وضعيت‌هاى جهانگردى را نشان مى‌دهد. انواع توسعه جهانگردى (موجود و توصيه‌شده) نيز در طيفى کاملاً وسيع قرار دارد. با وجود اين، تمام مطالعات مورد رويکردى منسجم و پايدار را به توسعه جهانگردى نشان مى‌دهند. تمام آنها توسعه جهانگردى را مبتنى بر سياستى منسجم، طرح ساختارى مادى معقول و عناصر سازمانى پيشرو، مى‌دانند. اين پژوهش‌هاى مورد همگى توجهى زياد به ايجاد موازنه ميان اهداف زيست‌محيطي، اجتماعى - فرهنگى و اقتصادى دارند. در عين حال، آنها در تشخيص اهميت توسعه جهانگردى که بايد تقاضاهاى معين بازار را تأمين کند واقع‌بين هستند. با وجود اين، آنها مى‌دانند که محصولات ابداعى جديد نيز ممکن است بازارهاى توريستى خودشان را ايجاد کنند، حتى اگر بازارهاى توريستى تخصصى باشند. مطالعات موردى درباره اجراء نياز به ايجاد کنترل‌هاى محکم را نشان مى‌دهند، ولى اين کنترل‌ها بايد در درون چارچوب همکارى ميان بخش‌هاى عمومى و خصوصى انجام گيرند. غالباً، علايق مختلف توسعه بايد با يکديگر آشتى داده شوند. روش‌هاى اجراء بايد غالباً ابداعى و براى شرايط محلى طراحى شده باشند.
چند نتيجه‌گيرى روشن‌تر مى‌توان از اين مطالعات موردى گرفت. اين نتيجه‌گيرى‌ها به‌طور خلاصه عبارتند از:
- مقصدهاى توريستى که به دقت برنامه‌ريزى و اداره مى‌شوند به احتمال بسيار زياد در درازمدت موافق‌تر از مناطق برنامه‌ريزى‌نشده خواهند بود. برنامه‌ريزي، با کمک توسعه در برآورده کردن انتظارت اجتماع و بازار، کارائى منابع جهانگردى را حفظ مى‌کند.
- برنامه‌ريزى جهانگردى مى‌تواند هم براى مقصدهاى توريستى توسعه يافته و هم کمتر توسعه يافته اثربخش باشد. برنامه‌ريزى رهنمودهائى را براى کشورها و مناطق کم‌توسعه يافته براى شروع جهانگردى در جهت درست فراهم مى‌کند، و به جاهاى توسعه يافته نيز کمک مى‌کند تا جهانگردى را بهتر کنند گسترش دهند، و غالباً اين بخش را به جهتى هدايت مى‌کند که منابع بيشترى داشته باشد.
- برنامه‌ريزى اثربخش بايد مبتنى بر روش‌هاى علمي، با کاربرد فرآيند برنامه‌ريزى زنجيري، باشد. يک روش بنيادى در برنامه‌ريزى جهانگردى پايدار تحليل ظرفيت پذيرش است که گرچه چندان وسيلهٔ تحليلى کاملى نيست، با اين حال رهنمودهاى ارزشمندى را در تعيين نوع و ميزان مناسب توسعه براى يک منطقه فراهم مى‌کند.
- اکنون بر توسعهٔ جهانگردى با کيفيت بالا بسيار تأکيد مى‌شود. اين مفهوم به‌طور ضمنى اشاره بر حفظ محيط‌ زيست. حفظ هويت و انسجام فرهنگى و کسب رضايت زياد جهانگرد دارد، در حالى‌که کماکان منابع اقتصادى چشمگيرى توليد مى‌کند.
- انواع ممکن جهانگردى وجود دارند و در حال افزايش هستند. يک منطقه جهانگردى بايد تمام اشکال جهانگردى را بررسى کند و ترکيبى را انتخاب کند که براى اقتصاد جامعه و محيط‌ زيست مناسب‌ترين است. مناسب‌ترين اشکال جهانگردى نيز ممکن است در طول زمان براى يک منطفه خاص تغيير کنند.
- برخى از اصول ابتدائى برنامه‌ريزي، قابل استفاده در تمام مناطق جهانگردى هستند. اين اصول ايجاد دروازه‌هاى توريستي، مناطق اقامت و مناطق توريستي، جاذبه‌هاى خوشه‌اى و توسعه مرحله مى‌باشند. وجود امکانات کافى حمل‌ونقل براى فراهم کردن دسترسى درست به کشور يا منطقه و مسافرت راحت در درون مناطق جهانگردى ضرورى هستند.
- ساير زيربناهاى جهانگردى - تأمين آب، نيروى برق، دفع زباله و فاضلاب، و مخابرات - بايد به درستى توسعه يابند تا امکانات و خدمات کافى را براى جهانگردان فراهم کنند و از بروز مشکلات زيست‌محيطى جلوگيرى نمايند.
- بازاريابى و توسعهٔ محصولات دست در دست يکديگر دارند، و بايد به دقت هماهنگ شوند تا توسعهٔ جهانگردى موفق ميسر شود. بازارهاى توريستى به شدت در حال قطعه‌قطعه شدن هستند، و محصولات جهانگردى ابداعى متنوعى در حال توسعه مى‌باشند.
- اکنون مشارکت اجتماعى در جهانگردى ضرورى شناخته مى‌شود. روش‌هاى موفق مختلفى ابداع شده‌اند تا به مشارکت محلى در جهانگردى دست يابند، و منافع مستقيم جهانگردى را به اجتماعات آورند.
- اکنون تأکيد بر ادغام جهانگردى در اقتصادهاى ملي، منطقه‌اى و محلى گذاشته مى‌شود. روش‌هاى افزايش منافع اقتصادى جهانگردي، بدون ايجاد مشکلات زيست‌محيطى و اجتماعي، در حال حاضر بهتر درک مى‌شوند و در حال اصلاح شدن هستند.
- عوامل زيست‌محيطى و اجتماعى - فرهنگى در جهانگردى مى‌توانند با روشى منظم تحليل و برنامه‌ريزى شوند. اکنون به ادغام جهانگردى در محيط و جامعهٔ محلى توجهى زياد مى‌شود.
- روش‌هاى اثربخش براى اجراء در فرآيند برنامه‌ريزى و توسعه بايد تأکيد شوند. اجراء نه تنها به آئين‌نامه‌ها و روش‌ها، بلکه به تعهد سياسى و رهبرى نيرومند نيز نياز دارد. تأمين منابع مالى کافى ضرورى هستند، ولى مى‌توان از روش‌هاى زيادى براى تأمين بودجهٔ لازم استفاده کرد.
- برنامه‌ريزى توسعهٔ کوتاه و ميان‌مدت به‌طور دقيق و هماهنگ شده، که شامل انجام اقدامات و توسعهٔ پروژه‌ها مى‌باشد، يکى از راه‌هاى بنيادين براى اجراء طرح‌ها است.
- پروژه‌هاى نمايشى يا آزمايشى مى‌توانند وسيلهٔ عالى نمايش چگونگى کار اشکال جديد رويکردهاى جهانگردى و توسعه باشند. به‌علاوه اين پروژه‌ها مى‌توانند فرصت‌هاى پالايش رويکردها و روش‌ها را فراهم کنند.
- ساختارهاى سازمانى براى جهانگردان، با تأکيد بر هماهنگى ميان مؤسسات دولتى و يا بخش‌هاى عمومى و خصوصي، بايد به دقت ايجاد شوند. هماهنگى بخش عمومى - خصوصى عنصرى حياتى در اجراء موفق است.
- انگيزه‌هاى سرمايه‌گذارى (و بازدارنده‌ها) مى‌تواند روش بسيار مفيدى براى اجراء سياست‌هاى توسعه باشد. با وجود اين، انگيزه‌ها بايد براساس مبنائى گزينشى به‌کار روند و براساس شرايط متحول در طول زمان تغيير يابند.
- کليهٔ انواع تحصيل و آموزش براى جهانگردى موفق حياتى هستند، و بايد به دقت طرح‌ريزى و برنامه‌ريزى شوند. اشخاصى که در صنعت جهانگردى کار مى‌کنند بايد به درستى آموزش‌ديده باشند. به اجتماع و مردمى که در مناطق جهانگردى زندگى مى‌کنند بايد دربارهٔ جهانگردى آموزش داده شود. جهانگردان بايد از مقصد خود مطلع باشند - از جغرافيا، تاريخ، الگوهاى فرهنگى و اجتماعى - و تشويق شوند که به آن احترام گذارند.
- دولت‌هاى ملى و منطقه‌اى بايد غالباً در برقرار کردن استانداردهاى توسعه و کيفيت توسعهٔ جهانگردى ابتکار عمل را به‌دست گيرند، تا اطمينان حاصل شود که توسعهٔ واقعى به درستى اجراء مى‌شود. با وجود اين، دولت محلى منطقهٔ توريستى نيزبايد در ايجاد و اعمال استانداردهاى مناسب شرکت کنند.
- مراقبت و مديريت دائمى جهانگردى ضرورى است. روش‌ها و آئين‌نامه‌هاى کنترل و مراقبت بايد درمراحل اوليهٔ فرآيند توسعه ايجاد شوند و در اجراء طرح و پيشرفت بروز مى‌کنند. و کنترل و نظارت مى‌تواند آنها را در مراحل ابتدائى شناسائى کند تا اقدام مناسب به‌عمل آيد. مديريت اثربخش جهانگردى وظيفه‌اى مستمر و مسئوليت بخش‌هاى عمومى و خصوصي، هر دو، است. برنامه‌ريزى جهانگردى از رويه‌ها و اصول نسبتاً مشخصى پيروى مى‌کند، ولى در ضمن فرآيندى دائمى نيز هست. اين امر مستلزم انجام تجربه‌هائى براى تعيين بهترين روش‌هاى خاص براى استفاده در هر منطقه است.
به‌علاوه، همان‌طور که در مطالعات موردى نشان داده شده است، تجربه‌هاى بسيار زيادى از آنچه که در جاهاى ديگر دنيا انجام شده است مى‌توان آموخت. با آنکه رويکردها به‌طور معقول انعطاف‌پذير نگه داشته شده‌اند ولى کماکان بايد اين اصول ابتدائى نظير دستيابى به توسعهٔ پايدار، احترام به ارزش‌هاى فرهنگى و پراکندن منافع اقتصادى را منعکس کنند.


همچنین مشاهده کنید