برگی از تاریخ (۱۹ خرداد)

امروز نوزدهم خرداد ماه ۱۳۸۶ هجری شمسی ، برابراست با ۲۳ جمادی الاول ۱۴۲۸قمری و ۹ ژوئن ۲۰۰۷ میلادی . رویدادهای مهمی که در طول تاریخ ، درچنین روزی ، به وقوع پیوسته از این قرارند:
● خودکشی نرون ، امپراتور قسی القلب روم
۱۹۳۹ سال پیش در چنین روزی در سال ۶۸ میلادی ، نرون امپراتور روم ، كه به خشونت معروف بوده است ، دست به خودکشی زد . وی یکی از قسی القلب ترین پادشاهان روم بود و در دوره حکومت خویش ظلم بسیاری بر مردم آن دیار روا داشت .
نرون امپراتور ستمگر روم در ۱۵ دسامبر ۳۷ میلادی متولد شد و در سال ۵۴ میلادی به امپراتوری روم رسید . ابتدا قرار بود به اتفاق معلمان و تربیت کنندگان خود حکومت کند اما وی پس از مسموم کردن برادر ناتنی خود بریتانیکوس که به یاری مادرش انجام گرفت٬ حرکات جنون آمیز خود را به حد اعلا رسانید. او در سال ۵۹ میلادی مادرش را کشت و همسرش را نیز با ضربه ی لگد به قتل رسانید . سپس بخشی از شهر را به آتش زد و به خاطر همین مورد اتهام مردم قرار گرفت . نرون برای رفع اتهام از خود ٬ مسیحیان را عامل این آتش سوزی معرفی کرد و دستور داد که به طرز فجیعی آنان را بکشند. در سال ۶۴ میلادی نیز شهر را به خاطر هوس ابلهانه ای در آتش سوزاند و در نهایت پس از جنایت های بسیار در سال ۶۸ میلادی و به دنبال اعتراضات مردم خودکشی کرد. این امپراتور مخوف و مغرور٬ خود را شاعر می دانست و با این که اشعارش ارزش هنری و ادبی نداشت ٬ اطرافیانش مجبور بودند که از سروده های وی تعریف کنند. می گویند آخرین سخن وی این جمله بوده است: « آه ... با مرگ من دنیا چه هنرمندی را از دست می دهد! »
● درگذشت سپهبد شهربراز
۱۳۷۷ سال پیش در چنین روزی درسال ۶۳۰ میلادی ، سپهبد شهربراز (شهروراز) ژنرال مشهور ایرانی و فاتح مصر در شهر تیسفون كشته شد.
وی پس از مرگ مرموز اردشیر سوم شاه ۹ ساله ایران عملا به مدت ۴۴ روز امور سلطنت ایران را به دست گرفته بود تا امپراتوری ایران را از خطر اضمحلال برهاند. این ژنرال بود كه اورشلیم و دمشق را از روم پس گرفت ، صلیبی را كه مسیح بر آن مصلوب شده بود به تیسفون (مدائن) منتقل كرد، مصر را متصرف شد و در اسكندریه، پادگان ایرانی را ساخته و مقام اداری گمارده بود.
محبوبیت این ژنرال در جامعه ایران آن زمان باعث تحریك احساس بخل و حسد خسرو پرویز (شاه وقت) نسبت به او شده بود و نقشه بركناری، تبعید و حتی قتلش را كشیده بود كه این خبر در جریان جنگ ایران با ارتش هراكلیوس امپراتور روم شرقی به گوش او رسید و وی را سست كرد و بعدا تا پایان كار خسرو پرویز عملا خود را منزوی ساخت.
پس از قتل خسرو پرویز و پایان حكومت قباد دوم جانشین او، بزرگان كشور با این شرط با پادشاهی پسر هفت ساله قباد دوم موافقت كردند كه شهربراز نایب السلطنه شود و او پذیرفت. شهربراز با هراكلیوس صلح كرد ولی خیلی زود متوجه شد كه كشور دچار بی نظمی و در آستانه هرج و مرج كامل است و هر صاحب قدرت، خودسرانه اجرای مقررات را به دست گرفته است و مسئله راه حلی جز توسل به روش نظامی (انجام مقررات، بی چون و چرا) ندارد و از بزرگان كشور خواست كه قدرت را به طور كامل تا زمانی كه مسائل حل شوند به او بسپارند كه بزرگان چون منافع خود را در خطر دیدند زیر بار نرفتند.
اندكی بعد، شاه خردسال كه نام اردشیر سوم بر او گذارده شده بود درگذشت و شهربراز قدرت كامل را به دست گرفت كه بزرگان شایع كردند كه او اردشیر خردسال را كشته است (برخی از مورخان رومی این اتهام را تایید كرده و شهربراز را عامل مرگ اردشیر نوشته اند). این شایعه مردم و برخی از افسران جزء ارتش را خشمگین كرد و در یك فرصت مناسب در نهم ژوئن ۶۳۰ شهربراز را از میان برداشتند و با قتل شهربراز سقوط امپراتوری ساسانیان تسریع شد.
● جیمز اولتورپ ، صاحب اختیار جورجیا
۲۷۵ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۷۳۲ میلادی ، پادشاه انگلستان فرمان صاحب اختیاری اراضی میان دو رود «ساوانا» و « آلتاها » و ساحل اقیانوس اطلس در آمریكای شمالی را به نام یكی از افسران خود موسوم به جیمز ادوارد اولتورپ صادر كرد .
از آن زمان این منطقه وسیع و مثلث شكل كه از هزاران سال پیش از آن محل سكونت چند قبیله متمدن بومی ( اصطلاحا سرخپوست ) بود توسط مالك انگلیسی آن به یك مهاجر نشین انگلیسی تبدیل شد و به نام جورج دوم پادشاه انگلستان « جورجیا » نامیده شد . منطقه فوق الذکر اینك یك ایالت آمریكا را تشكیل می دهد و اتفاقا برخی از چهره های سیاسی کشور امریکا ، از جمله جیمی كارتر رئیس جمهوری پیشین آمریكا ، از این ایالت هستند .
جیمز ادوارد پس از دریافت فرمان، با چند انگلیسی به قاره آمریكا رفت و در محلی كه امروز شهر « ساوانا » است مستقر شد و بنای جنگ با سرخپوستان و اخراج آنان از اراضی نیاكانشان گذارد و .... با وجود این، پنج سال پس از ورود جیمز ادوارد به جورجیا، شمار مهاجران انگلیسی از ۱۱۰۰ تن تجاوز نكرده بود. در این زمان ، دیگر لزومی به فرستادن اجباری زندانیان و بدهكاران به تقصیر از انگلستان به آمریكا نبود و برای مهاجرت ، به حد كافی داوطلب آزاد كه عمدتا ار بیكاران بودند وجود داشت.
● تولد برتا فون سوتر ، داستان نویس اتریشی
۱۶۴ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۸۴۳ میلادی ، برتا فون سوتر، داستان نویس شهیر اتریشی به دنیا آمد . او فرزند یك فیلد مارشال اتریشی و از امیر زادگان این كشور بود و در رشته های هنر و ادبیات تحصیل كرد. برتا زندگانی اشرافی را دوست نداشت و برخلاف رای خانواده اش به كار تدریس پرداخت . سپس چون خانواده اش بر ازدواج او با مرد دلخواهش صحه نگذاردند ، ترك وطن كرد و سال ها با شوهرش در غربت بسر برد و همین وضعیت او را به صورت یك داستان نویس بزرگ در آورد.
برتا در غربت چهار داستان نوشت كه « ذخائر روح » و « داوری و صلح » از آن جمله اند. در داستان « داوری و صلح » برتا كوشیده است كه به جای جنگ، راه منطقی « حل مسائل از طریق داوری » را نشان دهد و برای این روش تبلیغ كند.
برتا پس از مصالحه با فامیل و بازگشت به وطن چندین كتاب دیگر نوشت كه معروفترین آنها كتاب « عصر ماشین » است كه به سال ۱۸۸۹ انتشار یافت. محتوای این كتاب به قدری جالب است كه هنوز( قرن ۲۱ ) تجدید چاپ می شود. برتا به خاطر همین كتاب در سال ۱۹۰۵ برنده جایزه نوبل در ادبیات شد. این نویسنده در قالب داستان به انتشار عقاید خود پرداخته كه همانا آرزوی صلح و زندگانی بهتر ، آرام ، مطمئن و روشن برای بشر است.
برتا علاوه بر طریق نوشتن داستان و تالیف كتاب ، از راه های دیگر هم به صلح كمك می كرد و در سال ۱۹۰۷ باشگاه جهانی صلح را تاسیس كرد. وی ۲۱ ژوئن ۱۹۱۴ در گذشت.
● درگذشت چارلز دیكنز
۱۳۷ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۸۷۰ میلادی ، « چارلز دیكنز » نویسنده مشهور و روزنامه نگار انگلیسی در ۵۸ سالگی درگذشت و ۱۵ كتاب و ده ها داستان كوتاه از خود به یادگار گذارد.
دیکنز در هفتم فوریه سال ۱۸۱۲ در «لندیورت» شهر «همپشایر» درست در خلال عصر نوین صنعتی پا به عرصه هستی گذارد . وی به علت فقر مفرط خانواده نتوانست به طور منظم به تحصیل بپردازد به همین دلیل مجبور بود از همان اوان کودکی برای گذران معاش دست به کار های گوناگون بزند . دیکنز در این فضا رشد کرد و روح او مملو از سختی های دوران کودکی بود . وی بعدها در دوران جوانی به سوی حرفه خبرنگاری رفت و در این مسیر به موفقیت هایی دست یافت . او در سال ۱۸۳۲ میلادی نخستین اثر خود را در یک ماهنامه منتشر ساخت . دیکنز پس از آن به سفر به کشور های مختلف پرداخت و در این سفر ها به خلق آثار ادبی چندی همت گمارد .
بسیاری از داستان های معروف خود را ابتدا به صورت داستان های سریالی در روزنامه ها و هفته نامه ها به چاپ می رسانید كه از آنها می توان به «الیور تویست» اشاره كرد كه در خلال سال های ۱۸۳۷ تا ۱۸۳۹ خلق شد. جالب است كه بدانید هم در زمان حیات «دیكنز» و هم در زمان ساخت فیلم «الیور تویست» شخصیت سیاه «آقای فاگین» به شدت خشم یهودیان را برانگیخت و عاقبت این فیلم با ۱۲ دقیقه سانسور در سینماهای آمریكا اجازه پخش گرفت.
اولیور تویست ، بارنابی راج ، خانه بی حفاظ ، داستان دو شهر ، دکان عجیب و قدیمی ، سرود كریسمس ، دیوید كاپرفیلد ، آرزوهای بزرگ ، و ... از جمله مهمترین آثار اویند . وی در آثار خود با نگاهی واقع گرایانه به موشکافی جامعه خود می پردازد .
دیكنز كه دوران كودكی را در فقر گذرانده بود در داستان هایش كوشیده است جهانی بسازد كه در آن از فقر و حرمان اثری نباشد. درتمام آثار دیكنز خاطرات پر رنج دوران كودكی او مطرح می‌شوند و اكثر قهرمانان رمان‌هایش كودكان هستند. اصحاب فكر وی را متفكری توصیف كرده اند كه از طریق داستان های تخیلی كوشیده است عقاید فلسفی خود را مطرح و توجیه كند.
او در ژوئن سال ۱۸۷۰ میلادی بر اثر سكته ناگهانی قلبی درگذشت و بنا به وصیتش «مراسم تدفینی كم خرج و بسیار معمولی» برای او برگزار شد.
● نخستین نماز جمعه در حرم حضرت عبد العظیم
۶۳ سال پیش درچنین روزی در سال ۱۳۲۳ شمسی ، نخستین نماز جمعه در حرم حضرت عبد العظیم به امامت آیت الله العظمی محمد خالصی زاده اقامه شد. نمازگزاران در این روز به همراه آیت الله خالصی زاده از تهران به سوی شهر ری حركت كردند و پس از پیوستن نمازگزاران شهرری به این جمعیت در حرم حضرت عبدالعظیم گرد آمدند و به خطبه های عبادی، سیاسی، نمازگوش فرادادند. خطبه های این نماز روز بعد به صورت مخفیانه در تهران چاپ و منتشر می شد . پس از چند هفته فرماندار نظامی تهران طی نامه ای به نخست وزیر وقت در خواست كرد كه از ادامه برگزاری نماز جمعه در شهر ری جلوگیری به عمل آید، ولی مقاومت آیت الله خالصی زاده وسایل تبعید ایشان را به یزد فراهم آورد .
● نطق تاریخی دكتر مصدق در دادگاه لاهه
۵۵ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۳۳۱ شمسی ، دكتر مصدق رئیس دولت وقت در دادگاه جهانی لاهه نطق تاریخی خود را ایراد كرد و وجدان جهانیان را متوجه حقوق ملل ضعیف ساخت.
دكتر مصدق در این نطق گفت كه وجدان جهانیان نباید اجازه دهد كه حقوق ملل ضعیف پایمال شود؛ جهانیان باید از ملل كوچك كه برای احقاق حقوق خود و استفاده از حاكمیت ملی و استقلال بپا می خیزند در برابر دول دارای قدرت نظامی ، تبلیغاتی و نفوذ سیاسی وسیع دفاع كنند. ما كاری جز گرفتن حق مسلم خود نكرده ایم .
دكتر مصدق پس از ایراد نطق طولانی خود ، دفاع قضایی از حقوق ایران در برابر شكایت انگلستان را به پروفسور رولن ، حقوقدان بلژیكی كه به وكالت از ایران انتخاب شده بود ، سپرد.
دكتر مصدق قضات دادگاه لاهه را از آلوده كردن خود به سیاست برحذر داشت و گفت كه قاضی باید حق را از زورگو و غاصب آن بگیرد نه جانب طرف برتر را.
دکتر مصدق بعدا در پاسخ به پرسش یک روزنامه نگار درباره میزان امید او به سازمان های بین المللی از جمله دادگاه لاهه، خواستار اصلاح منشور ملل و واگذاری تصمیم گیری از شورای امنیت به مجمع عمومی سازمان ملل شد و گفت كه سازمان ملل باید تنها دموكراسی ها را به عضویت بپذیرد نه هر كشور را. كشورهای غیر دمكراتیك می توانند عضو ناظر باشند، نه صاحب رای و دمكراسی جدا از رعایت حقوق انسان نیست.
نطق دکتر مصدق به دنبال شكایت دولت انگلیس از دولت ایران و طرح شكایت مزبور در شورای امنیت سازمان ملل صورت گرفته بود .
● دین اسلام ، دین رسمی بنگلادش
۱۹ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۹۸۸ میلادی پارلمان بنگلادش با تصویب قانونی اسلام را دین رسمی این کشور اعلام کرد .
با تجزیه هند بریتانیا در ۱۹۴۷، این ناحیه به دلیل مسلمان بودن اکثریت جمعیت با ایالت شرقی پاکستان مستقل تبدیل شد . پاکستان شرقی به خاطر فاصله ۱۶۰۰ کیلومتری از ایالت غربی اردوزبان و از نظر سیاسی حکمفرما، خود را قربانی بی عدالتی اقتصادی و قومی یافت.
در ۱۹۷۱ این انزجار باعث بروز جنگ داخلی شد و کمک هند به نیروهای نامنظم بنگالی منجر به ایجاد جمهوری خلق بنگلادش ( بنگال آزاد) مستقلی تحت رهبری شیخ مجیب الرحمان شد . ترور این شیخ در ۱۹۷۵ در نهایت منجر به قدرت رسیدن ژنرال ضیاءالرحمان شد و وی با انجام اصلاحاتی در قانون اساسی ، "کشوری اسلامی" به وجود آورد. این ژنرال نیز خود در ۱۹۸۱ ترور شد و ژنرال ارشاد در ۱۹۸۲ به قدرت رسید .
در ۱۹۸۶ حکومت نظامی ملغی گشت و با اصلاحاتی در قانون اساسی، دولتی غیر نظامی زمام امور را به دست گرفت. به دنبال مدتی اغتشاش، ارشاد خلع و متهم به فساد شد. در مارس ۱۹۹۱، حزب ملی بنگلادش به رهبری بیوه ضیاء الرحمن ، ‌برنده انتخابات چند حزبی گردید. از آن زمان نظام حکومتی بنگلادش از محور رئیس جمهور به محور پارلمان تغییر یافته است.

منابع:
۱- مهر
۲- صداوسیما
۳- روزنامک
۴- رشد
۵- واژیک
۶- روزنامه شرق
۷- خبرگزاری فارس

منبع : تبیان