اول شما بفرمائید

اخلاق را جایی ننوشته اند، قانونی هم در مجلس به تصویب نرسیده كه مثلاً بگوید «اول خانم ها و بعد آقایان.» اما جنتلمن ها رفتار اجتماعی را خوب می دانند و سعی می كنند منافع و حقوق دیگران را زیر پا نگذارند.آدم های دیگری هم در اجتماع هستند كه مثل جنتلمن ها «اخلاق» را رعایت نمی كنند. مثلاً زباله خود را می گذارند توی پیاده روی خانه بغلی، وقتی موبایل كسی زنگ می زند كله دراز می كنند كه ببینند شماره چه كسی افتاده است، به قول شان وفا نمی كنند و رازهای این و آن را مثل نقل و نبات پخش می كنند.حالا فرض كنید همین آدم های بی اخلاق خبرنگار بشوند. آن وقت احتمالاً می روند با كسی مصاحبه می كنند. بعد، طرف می گوید، «لطفاً اسم من را نیاورید؛ چون ممكن است كارم را از دست بدهم.» خبرنگار هم می گوید، «خیالتان راحت باشد.» و خبر را تمام و كمال و با ذكر مشخصات كامل طرف ذكر می كند. وقتی هم كه اعتراض بلند می شود كه «چرا اسم من را چاپ كردید» پاسخ این است كه «خواستید اطلاعات ندهید.»مردم باید بدانند چه خبر است؛ چون بیشتر خبرها به مردم مربوط می شود و روی منافع آنها تاثیر می گذارد. مثلاً وقتی آب شهر آلوده می شود مردم حق دارند بدانند كه آب آلوده شده و همچنین بدانند كه چه كسی مسئول آلوده شدن آب بوده است. اما همان طور كه در موقع بیرون گذاشتن زباله ها «اخلاق» رعایت می شود (ساعت نه شب و جلوی در منزل خودتان، نه جلوی منزل همسایه)، وقتی هم كه قرار است اطلاعاتی منتقل بشود بهتر است كه «اخلاق» رعایت بشود.اگر كسی نخواهد اسمش ذكر بشود، دارد به اصطلاح آمریكایی ها «آف د ریكورد» (Off the Record) با شما صحبت می كند. یعنی «فقط برای اینكه بدانید می گویم و آنچه از دهان من بیرون می آید نباید منتشر بشود.» خبرنگارهای جنتلمن اغلب از این جمله های «آف د ریكورد» به عنوان سرنخ استفاده می كنند. آنها موضوع را پی می گیرند و سعی می كنند برای این جمله ها منابع دیگری پیدا كنند. به این ترتیب، هم «اخلاق» رعایت می شود و هم منافع منبع خبر زیر پا گذاشته نمی شود. آدم های جنتلمن وقتی می خواهند از منزل خارج بشوند دقت می كنند كه لباس شان لك نداشته باشد، كفش شان واكس خورده باشد یا لااقل خاك نگرفته باشد، شلوارشان چروك نباشد و وقتی همسایه ها را دیدند با نیم لبخندی احوال پرسی كنند.خبرنگارها هم وقتی می خواهند جنتلمن باشند با وسواس خبرهای خود را تنظیم می كنند و نقل قول ها را می آورند. اگر می خواهید خبرنگارها را كند و كاو بكنید و ببینید كه چقدر جنتلمن هستند وقتی خبرها را می خوانید به این نكات دقت كنید:
- اگر خبر درباره یك دعوا یا كشمكش است، مثلاً كشمكش بین دو وزارتخانه، دو كشور، ...آیا گفته های هر دو طرف ذكر شده یا فقط گفته های طرفی كه خبرنگار از او طرفداری می كند آورده شده.
- هرگاه كسی گناه كار معرفی می شود كه مثلاً غذای تاریخ مصرف گذشته به دیگران فروخته آیا شواهد كافی ارائه شده است.
- خبرنگار بیشتر خبر را پخش كرده یا اظهارنظر و قضاوت شخصی خود را نوشته است.
- منابع خبر با مسئولیت آورده شده اند یا سرسری. آیا نقل قول های مستقیم داخل گیومه قرار گرفته اند؟ آیا مشخصات و سمت افراد به شكل دقیق آورده شده اند؟ آیا نقل قول ها جانب دارانه و برای محكوم كردن شخصی دیگر به كار گرفته شده اند یا بی طرفی رعایت شده است؟
- نگاه خبرنگار به خارجی ها، ترك ها، كردها، ارمنی ها، افغانی ها و خلاصه اقلیت ها چگونه است.
- نگاه خبرنگار به دین و مذاهب مختلف چگونه است.باب استیل رئیس برنامه اخلاق روزنامه نگاری موسسه مطالعات رسانه های پوینتر در فلوریدای آمریكا می گوید خبرنگارها وقتی می خواهند با رعایت اخلاق خبری را تنظیم كنند باید به این نكات توجه داشته باشند:
- قضیه از چه قرار است؟ به چه اطلاعات بیشتری برای پوشش خبر نیاز است؟
- هدف رسانه ای من چیست؟
- به لحاظ اخلاقی چه چیزهایی را باید در نظر داشته باشم؟
- چه سیاستگزاری های سازمانی یا اصول حرفه ای را باید در نظر داشته باشم؟
- برای تصمیم گیری درباره اینكه با چه رویكردی خبر را بنویسم، كدام آدم ها با نقطه نظرات مختلف شان می توانند در این تصمیم گیری به من كمك كنند؟
- خبری كه می نویسم ممكن است روی منافع چه كسانی تاثیر بگذارد؟ انگیزه های آنها از كاری كه انجام می دهند چیست؟ آیا قانونی است؟
- اگر من به جای خبرنگار جای آنها بودم از خواندن خبر چه احساسی می كردم؟
- پیامدهای این خبر چه می تواند باشد؟ كوتاه مدت؟ درازمدت؟
- آیا راه های دیگری هم برای بیان واقعیت وجود دارد به شكلی كه ضرر كم تری داشته باشد؟
- آیا می توانم به شكلی شفاف از تصمیم خود دفاع و آن را توجیه كنم؟ پیش همكاران؟ پیش كسانی كه منافع شان در گرو این خبر است؟ پیش مردم؟
خبرنگارهای جنتلمن آدم های شریفی هستند. یا لااقل سعی می كنند مثل آدم های شریف رفتار كنند. دروغ نمی گویند، از صحت اطلاعاتی كه منتشر می كنند مطمئن هستند، اشتباه خود را تصحیح می كنند و اجازه نمی دهند كه منافع شخصی در كارشان تاثیر بگذارد و خلاصه اینكه هر جا باید بین منافع خودشان و مردم تصمیم بگیرند، می گویند: «اول شما بفرمائید.»

برمك بهره مند

منبع : روزنامه شرق