سبک های تولید فرش در چین

تحول در تكنیك و شیوه ی طراحی فرش به قرن دوازدهم هجری بر می گردد و از آن تاریخ تا كنون قالی بافی در چین روند تكاملی داشته است.مراكز اصلی بافت قالی چین شهرهای : پاتو ، پكن ، كالگان ، شانگهای و تین تسین می باشد.استان شان تنگ به عنوان مهم ترین مركز پرورش ابریشم عمده ترین محل بافت فرش های ابریشمی چینی است. طرح های مورد استفاده در فرشبافی چین از نظر سبك طراحی بسیار سنتی بوده و البته استفاده از این طرح ها مختص قالیبافی نمی باشد.بافندگان فرش در كشور از اشیایی مانند ظروف چشینی ، وسایل برنزی ، عآج و دندان فیل الهام گرفته و در طرح های قالی این اشیا را مورد استفاده قرار میدهند.طرح هایی كه در فرش های اصیل چینی دیده می شود اغلب بیانگر نمادهای مختلف مردم چین میباشد كه این نقشمایه هارا می توان به سه گروه عمده تقسیم كرد :
۱- نمادهای چین باستان
۲- نماد های بودا
۳- نمادهای تائو
بخش عمده ای از فرش های چینی با طرح های هندسی تولید می شود. در میانكار فرش طرحی وجود دارد كه اغلب از تزیینات پیچ پیچ ، گلها و یا حروفی كه اغلب بیانگر شادی هستند تشكیل شده است.
لچك این فرش ها عمدتا دارای تزیینات سه ضلعی است كه متناسب با طرح میانكار است.الگوی ساراستیكا كه در قالی های چینی بافته می شود مربوطه به هیتلر نیست بلكه نماد های باستانی است كه به طور گسترده ای در هند و یونان و حتی در اروپا در طول عصر برنز دیده شده است.
نشانه های كوچك وگردی كه در حواشی فرش می باشد نماد هایی است كه همانند ( shou ) بیانگر خوشبختی می باشد.
بودایی ها و تائوییها همواره تمایل داشته اند تا انسان ها و حیوانات را به تجسم و نمایش در آورند.چینی ها علاوه بر استفاده از اشیا و وسایل پیرامون زندگی در طرح ها ، از قدرت سرشار اندیشه نگاری استفاده نموده اند.برخی از نماد ها و طرح های این كشور بسیار عزیز و محبوب می باشند.نماد های هشت گانه ی بودایی همانند چرخ ، سایبان ، چتر آفتابی ، گل لاله ، صدف حلزونی ، گلدانی با آب زندگی ، دو ماهی و گره جاودانی می باشد كه در طرح های قالی چین مورد استفاده قرار می گیرد.همچنین از نمادهایی همانند عود ، كتاب ، صفحه شطرنج و مینیاتور كه بیانگر چهار هنر عالی در چین می باشد در نقوش فرش این كشور استفاده می گردد.
هشت نماد تائویی ها كه عبارتند از : شمشیر ، كدو وعصا ، گل لاله ، فلوت ، نی ساخته شده از بامبو ، عصای جادو ، بادبزن دستی ، قاشقك و سبد گل ، نیز در طرح ها و نقوش فرش استفاده می شود..
از اشیای مختلفی كه در چین به عنوان یكصد شئ قیمتی شناخته شده است همانند گلدان ، كوزه ، نقاشی ، قوری و ... نیز در طرح فرش ها استفاده می شود.موجودی كه در اكثر طرح های فرش چینی دیده می شود اژدها است كه نمادی از قدرت خیرخواهانه است.هم در اروپا و هم در آسیا همواره اژدها نقش برجسته ای در خرافات عامیانه داشته است به عقیده ی چینی ها اژدها هیولایی ضعیف و بد خو نیست، بلكه موجودیست كه بر نیرو های طبیعی جهان حاكم بوده و به همین دلیل مورد احترام است.این اژدهاست كه به عقیده ی چینی ها بعد از ۱ سال خشكسالی از ژرفای دریا و یا رودخانه سر برون می آورد تا برای خاك تفتیده باران را مهیا سازد.در چین باستان اژدها سمبل قدرت سلطان بود، سیمرغ پرنده ای افسانه ای است كه در طرح فرش چین رایج است و نمادی از امپراطوری و نشانی از نامیرایی است. استفاده از حیواناتی همچون فیل به عنوان نماد نیرو ، گوزن نمادی از فراوانی و مرغ ماهیخوار به عنوان نماد طول عمر در فرشبافی چین رایج است.در فرش های قدیمی این كشور از اسب هم استفاده شده است كه اگر فقط یك اسب باشد و سفید باشد، نماد این داستان است كه این اسب كتاب مقدس بودا را از هند به چین حمل می كند شیر نشان دیگری از بودایی هاست كه ذاتا نگهبان بودا بوده و از لحاظ منسب نگهبان ویژه ی معبد بوداست.چینی ها همچنین از انواع گلها و گیاهان در طرح های فرش خود استفاده می نمایند مثلا گل نیلوفر به عنوان گل بودا و نزد آنها مقدس ترین گلهاست. گلشقایق نماد ثروت و ارجمندی است.این گل نزد چینی ها عزیز بوده به طوری كه در نقاشی های خود آنرا به كار برده و خانه هایشان را با آن زینت می دهند. گل نرگس نزد چینی ها نشانگر سعادت و نیكی است و شكوفه ی درخت هلو نشانه ی بهار و دیرپایی و حتی نامیرایی است و انار سمبل حاصلخیزی است.رنگبندی فرش های چینی بسیار آرام بخش بوده و از تنالیته های مختلف آبی ، زرد ، قهوه ای ، قرمز برای رنگبندی طرح قالی های قدیمی و امروزه بیشتر از رنگ های آبی ، طلایی و قزمز تیره در تنالیته های مختلف جهت نقشه ی فرش استفاده می شود.همچنین در برخی از دستبافته های چینی رنگ های سبز یا قهوه ای روشن غالب می باشد.قالی ها و قالیچه های قدیمی تر چینی در بسیاری از طرح های زیبا هنوز در بازار های جهانی یافت می شود اما بسیار گران قیمت است، ولی امروزه فرش های چینی با قیمت های بسیار متعادلی به بازار عرضه می گردد و بافندگان چینی توانسته اند روز به روز سهم بیشتری از بازار جهانی فرش را به خود اختصاص دهند پشم مصرفی در قالی چین نسبتا زبر و عمر فرش چینی طولانی و علیرغم اینكه دارای تراكم زیادی نیست خیلی صاف و هموار است.یكی دیگر از ویژگی های فرش چین طول پرز آن است كه اندازه ی آن بین یك تا و اینچ متغیر است


ترجمه ی عبد الله احراری

منبع : خبرگزاری ایپنا