کمک‌های اولیه در شکستگی‌ها

از مباحث امداد رسانی در فوریتهای پزشكی بحث در خصوص معیارهای اصولی در كمكهای اولیه است.
● كمكهای اولیه چیست؟
اصولاً به یك سری كمكهایی كه بدون استفاده از وسیله توسط افراد که در محل سانحه هستند ، برای فردی كه دچار مصدومیت شده اجرا می شود، اطلاق م گردد و این كمكها در جهتی است كه نه تنها جان فرد را از مرگ نجات م دهد بلكه علاوه بر آن م تواند از مصونیت های بیشتر و از معلولیتها و ناتوانی های جسمی دیگری كه ممكن است به واسطه ایجاد مصدومیت ایجاد شده باشد نیز جلوگیری كند.
بنابراین افراد می‌باست با یك سری دانشها و مهارتهایی كه مربوط به كمكهای اولیه است آشنا شوند و با یك سری بایدها و نبایدها آشنایی پیدا كنند و وظایف خودشان را بدانند.
كمكهای اولیه فقط انجام یكسری اقدامات نیست، بلكه این مطلب كه هر فردی بداند چه وظایفی را نباید انجام دهد، هم جزء اصول كمكهای اولیه است. بنابراین در مواجهه با فردی كه دچار مصدومیت شده چند اصل را باید مد نظر قرار داد. تقدم و تأخر این اقدامات و اینكه فرد بداند كدامیك از این اقدامات را باید در مرحله اول انجام دهد و كدامیك را در اولویتهای بعدی قرار دهد، که ان نکته بسیار مهم است.
● چهار اصل برای برخورد اولیه در كمكهای اولیه مطرح است:
كمكهای اولیه می تواند بصورت كمكهای اولیه پایه باشد كه فرد بدون استفاده از امكانات خاصی آنها را پیاده می كند.
مرحله بعدی كمكهای اولیه پیشرفته است كه در مراكز درمانی با استفاده از داروها و امكانات لازم دیگر كه در اختیار كادر پزشكی قرار دارد، انجام می شود.
اولین مسئله در برخورد با فردی كه دچار مصدومیت شده، دقت در تنفس اوست. یعنی اگر با فردی برخورد كردیم كه از ارتفاع سقوط كرده و دچار شكستگی شده، ابتدا به سراغ شكستگی و بررسی شكستگی او نمی رویم بلكه توجه می كنیم كه ببینیم آیا فرد دارای تنفس است و آیا تنفس به عنوان یك ارگان حیاتی برقرار است اخر؟
دومین قدم توجه به وضعیت قلب و عروق و سیستم گردش خون مصدوم است. اینكه آیا مصدوم دارای ضربان قلب هست یا خیر؟
بعد از اینكه از سلامت دستگاه تنفس و گردش خون اطمینان حاصل شد باید به سراغ كنترل خونریزی مصدوم برویم و از خونریزی جلوگیری كنیم و نهایتاً اینكه بعد از كنترل این سه مرحله باید به سراغ بررسی شوك رفت.
اكثر شكستگی ها بر اثر وارد آمدن یك ضربه شدید به استخوان بوجود می آید. در افراد مسن یك ضربه خفیف هم به خاطر شكنندگی استخوان می تواند باعث شكستگی شود.
نكته مهم در مورد فردی كه اقدام به امداد رسانی می كند این است كه برخورد غلط با یك شكستگی می تواند آسیب وارده را بیشتر كند. چه بسا اگر بی حركتی مناسب و انتقال فرد به صورت صحیح صورت نگیرد عضو شكسته می تواند به بافتهای مجاور هم آسیب برساند.
● اصولاً شكستگی می تواند به چند صورت ایجاد شود:
ممكن است شكستگی بر اثر یك ضربه مستقیم باشد. در خیلی از موارد افرادی كه تصادف می كنند ممكن است اصابت مستقیم سپر ماشین به پای فرد مصدوم منجر به ایجاد شكستگی در ناحیه پا شود كه این اصولاً شكستگی ناشی از ضربه مستقیم است.
در مواردی ممكن است استخوان به صورت غیر مستقیم دچار شكستگی شود. این زمانی است كه فرد با دستهای باز بیفتد یا روی شانه سقوط كند. در چنین حالتی استخوان ترقوه كه در بالای قفسه سینه قرار دارد دچار شكستگی می شود.
خود شكستگی ها به انواع مختلف تقسیم بندی می شوند كه تقسیم بندی از این جهت دارا اهمت است كه اقداماتی كه برای شكستگی لازم است انجام دهیم، متفاوت است.
شكستگی می تواند از نوع بسته باشد، یعنی شكستگی در یك عضو ایجاد شده ولی این شكستگی با پوست در تماس نیست و جراحتی در سطح پوست ایجاد نكرده است.
زمانی می گوییم شكستگی، شكستگی باز است که استخوان شكسته شده به سطح پوست راه پیدا كند یا در سطح پوست جراحتی ایجاد شود. بنابراین مشكلی كه ما در شكستگیهای باز داریم این است كه علاوه بر اینكه ممكن است خونریزی اتفاق بیفتد، به دلیل مجاورت عضو شكسته شده با هوا، بسیار مستعد عوامل عفونی است و احتمال آلودگی عضو شكسته شده زیاد است. بنابراین اقداماتی كه ما باید انجام دهیم در جهت این است كه علاوه بر اینكه جلوی خونریزی را می گیریم، از آلودگی بیشتر عضو هم جلوگیری می كنیم.
آخرین نكته اینكه ممكن است شكستگی بصورت مركب باشد یعنی علاوه بر شكستگی، اعصاب هم قطع شده باشد و یا عروقی كه در مجاورت عضو شكسته قرار دارند آسیب دیده باشند.
● نشانه های شكستگی عبارتند از :
١- درد عضو شكسته شده
۲- تورم و یا تغییر شكل عضو
۳- عدم تحرك عضو
نكته اساسی در امداد رسانی برای شكستگیها این است كه واقعاً باید تلاش كنیم عضو شكسته را بی حركت نگه داریم. چرا كه حركت دادن باعث آسیب بیشتری به بافتهای مجاور می شود. بنابراین عدم تحرك، علاوه بر اینكه درد بیمار را كاهش می دهد و از ایجاد شوك جلوگیری می كند، می تواند از صدمه رسیدن به بافتهای مجاور هم جلوگیری كند.
● شكستگی قفسه سینه
قفسه سینه جعبه ترد و شكننده ای است كه از ریه ها، قلب و عروق و قسمتهای سینه ی انسان نگهداری می كند. استخوانهای دنده، قلاف قفسه سینه را تشكیل می دهند. استخوان وسط كه دنده ها را بهم متصل كرده جناق سینه است.دنده ها جناق را به مهره های پشت متصل می كنند.
در بدن هر انسان ١۲ جفت دنده وجود دارد كه با باز و بسته شدن آنها در موقع تنفس، فضای بازتر و یا بسته تر در اختیار ریه ها قرار می گیرد.
● نشانه های شكستگی قفسه سینه
١- درد قفسه سینه در موقع تنفس
۲- سرفه های توأم با خلط
در حوادث معمولاً دنده ها دچار شكستگی می شوند و كمتر اتفاق می افتد جناق سینه آسیب ببیند.
▪ نكته مهم: مجروح نباید حركت اضافی داشته باشد.
معمولاً در شكستگی قفسه سینه، استحكام و سفتی قفسه سینه از بین می رود و حركات قفسه سینه در، دم و بازدم مختل می شود.در خیلی از موارد احتمال دارد شكستگی با پوست در تماس باشد و یا در مواردی ممكن است شكستگی باعث صدمه زدن به بافت ریه و اغشایی كه در زیر قفسه سینه قرار دارد، بشود.
علائمی كه معمولاً در شكستگی قفسه سینه به چشم می خورد این است كه ممكن است فرد احساس تنگی نفس شدید داشته باشد، احساس خفگی كند و نفس كشیدن برای فرد مصدوم مشكل و دردناك باشد.
وقتی كه به قفسه سینه مصدوم نگاه كنیم، می بینیم كه حركات قفسه سینه كاملاً غیر عادی است. اگر ریه هم به واسطه این شكستگی آسیب دیده باشد، احتمال دارد كه فرد خون كف آلود بالا بیاورد.
اقداماتی كه لازم است انجام دهیم این است كه آن قسمتی از قفسه سینه كه دچار شكستگی شده است را حمایت كنیم و حركاتش را محدودتر كنیم.
به همین منظور، قسمت صدمه دیده را با دستمان حمایت می كنیم. فرد را در حالت نیمه نشسته قرار می دهیم و سعی می كنیم به سمتی كه دچار شكستگی شده متمایلش كنیم. یك تكه بالشتك ضخیم و نرم را روی قسمت شكسته شده قرار داده و دست فرد مصدوم را روی قسمت شكسته شده می آوریم وسعی می كنیم با یك باند پهن، دست و قفسه سینه را بهم محكم كنیم. به این شكل، ما قسمت شكسته شده را، هم با باند و هم به وسیله دست خودمان حمایت می كنیم. معمولاً در چنین شرایطی فرد می تواند تنفسش را داشته باشد و احتمال دارد مشكل تنفسی پیدا نكند. ما فرد را در چنین شرایطی با حمایت ناحیه آسیب دیده، به اولین مركز درمانی منتقل می كنیم.
● شكستگی استخوان لگن
اصولاً استخوان لگن می تواند در حوادث مختلف از جمله در تصادفات رانندگی وسقوط از ارتفاعات دچار شكستگی شود. شكستگی می تواند به صورت یك طرفه و یا دو طرفه اتفاق بیفتد.
نكته مهم در شكستگی لگن این است كه احتمال دارد به دنبال شكستگی لگن اعضایی كه در داخل لگن و شكم قرار دارند از جمله مثانه و مجرای ادرار دچار آسیب شوند، بنابراین لازم است توجهات لازم را در شكستگی لگن داشته باشیم.
هر گونه بی احتیاطی باعث جراحت، شكستگی و یا مشكلات دیگری برای فرد می شود. سالم ماندن چندان مشكل نیست، كافی است كه اول به حفظ امنیت و سلامت خود بیندیشیم و پس از آن، انجام كار روزانه.
▪ انجام كار<-- حفظ امنیت <--سالم ماندن
البته شكستگیهای لگن بیشتر بین سالمندان شایع است.
درد این نوع شكستگی معمولاً در قسمت میانی و پهلو احساس می شود.
● علائم شكستگی لگن
معمولاً ناحیه شكستگی دارا درد و حساستد است و فرد علرغم اینكه سالم است ولی قادر نیست كه روی پا بایستد و فشار بیاورد. اگر شكستگی شدید باشد هر نوع حركتی در ناحیه ران می تواند ایجاد درد بكند. اگر مجرای ادراری آسیب دیده باشد ممكن است خروج ادرار همراه با خون باشد و این یك علامت هشدار دهنده و مهم است و در مواردی هم ممكن است درد به حدی شدید باشد كه فرد دچار شوك بشود.
● چه اقداماتی را می توانیم تا زمانی كه فرد را به اولین مركز درمانی برسانیم انجام دهیم؟
۱- خواباندن مجروح روی سطح صاف
۲- ثابت كردن بدن
۳- گذاشتن پتو در زیر پاها
مهمترین كار این است كه تلاش كنیم حركت را محدود و استخوان لگن را حمایت كنیم تا از ایجاد ضایعه ی بیشتر جلوگیری شود.
بنابراین مصدوم را به پشت می خوابانیم و پاهایش را كاملاً به صورت كشیده قرار می دهیم و سعی می كنیم فرد در یك وضعیت راحتی قرار بگیرد. برای این كار یك پتوی تا شده را زیر زانوهایش می گذاریم و به دنبال آن می توانیم از دو باند پهن استفاده كنیم. دو باند پهنی كه در ناحیه لگن بسته می شود و این دو باند پهن را معمولاً به نوعی قرار می دهیم كه گره ی آن در سمتی قرار بگیرد كه شكستگی نیست. اگر احیاناً مصدوم احساس ادرار كردن داشت و قصد داشت كه ادرار كند، ما ممانعت می كنیم. چرا كه ادرار كردن می تواند صدمه به بافتها را بیشتر كند. ادرار می تواند به بافتهای اطراف راه پیدا كند و اقدامات بعدی ما را با دشواری روبرو كند.
ما می توانیم بالشتك هایی را زیر زانوها و مچ پا قرار دهیم تا زمانی كه مصدوم را حمل می كنیم صدمه كمتری به ناحیه آسیب دیده وارد شود.
● شكستگی بازو
اصولاً شكستگی بازو كه در ناحیه بازو اتفاق می افتد، می تواند بر اثر ضربه مستقیم و یا ضرباتی باشد كه در ناحیه آرنج و یا ساعد ایجاد شكستگی می كند. معمولاًمفصل آرنج خصوصاً در كودكان دچار شكستگی می شود و جزء مواردی است كه بسیار اهمیت دارد. به این جهت كه شكستگی های آرنج به دلیل مجاورت با اعصاب و عروق مهم حیاتی است و بایستی در شكستگیهای آرنجی به آن توجه شود.
معمولاً علائم موجود به این شكل است كه فرد قادر نسیت عضو آسیب دیده را حركت دهد. ممكن است تغییری در عضو آسیب دیده مشاهده كنیم. برای مثال كبودی و یا تورم در عضو آسیب دیده مشاهده كنیم.
اگر فرد بتواند آرنجش را حركت دهد و قادر به حمل آرنجش باشد اولین اقدامی كه انجام می دهیم این است كه با ملایمت دست آسیب دیده را به سینه تكیه می دهیم و با بالشتكی كه بین آرنج و قفسه سینه قرار می دهیم، با یك باند پهن دست را با قفسه سینه حمایت می كنیم و به قفسه سینه فیكس می كنیم.
در موردی كه شكستگی در ناحیه آرنج ایجاد شده و مصدوم نمی تواند آرنج خود را حمل كند باید ابتدا مصدوم را بخوابانیم؛ دستش را كاملاً در مجاورش قرار دهیم و در چنین مواقعی سعی نكنیم آرنج فرد مصدوم را حمل كنیم زیرا صدمه وارده را قطعاً بیشتر می كند.
بنابراین وقتی دست را كاملاً در كنار بدن قرار دادیم باید با سه باند كه تهیه كرده ایم دست را به بدن فیكس كنیم.
ما می توانیم از خود مصدوم بخواهیم دست آسیب دیده را با دست سالمش حمایت كند ومی توانیم با سه باندی كه به ترتیب بین دست و لگن، بازو و سینه و آرنج و قفسه سینه بسته می شود، دست را كاملاً به قفسه سینه محكم كنیم و از ایجاد حركت بیشتر جلوگیری كنیم.
● شكستگی ترقوه
علامت شكسته شدن ترقوه، حركت نكردن دست فرد مجروح است. گاهی سر به سمت عضو شكسته شده خم می شود و مصدوم اظهار درد می نماید، كه بهتر است فرد هر چه زودتر فوریتهای پزشكی را خبر كند.
معمولاً شكستگی های ترقوه می تواند هم به صورت مستقیم و هم به صورت غیر مستقیم اجاد شود.
علائمی كه وجود دارد درد و حساسیت در ناحیه ی دچار شكستگی است. مصدوم معمولاً دستی كه طرف قسمت آسیب دیده است را نمی تواند حركت دهد. ممكن است که ما تغییر شكل در قسمت ترقوه ای كه دچار شكستگی شده است، ببینیم.
بی حركت نگاه داشتن ترقوه صدمه دیده بسیار مهم است. كاری كه می توانیم انجام دهیم این است كه دستی كه در طرف شكستگی قرار دارد را به روی سینه قرار دهیم و بالشتگی بین دست و قفسه سینه قرار دهیم. معمولاً انگشتان باید روی شانه سمت آسیب ندیده و سالم قرار بگیرد. بعد می توانیم از یك باند پهن استفاده كنیم و كاملاً دست را به قفسه سینه فیكس كنیم.

منبع : واحد مرکزی خبر