قبله آمال مردم

در تاریخ ایران و جهان، تاکنون شخصت‌های مهم و تأثیرگذاری ظهور کرده‌اند که شعاع فکری و اثر آنان تا سالیان دراز در اذهان افراد خاصی باقی مانده است. اما ظهور امام خمینی(ره) در تاریخ ایران، هم چهره بسیاری از شخصیت‌های سیاسی را کم‌فروغ کرد و هم قدرت اسلام را در پرورش انسان‌های چندبعدی و دارای خصلت‌های والا، به رخ بشریت کشید.
برای بسیاری از کسانی که حرکت و نهضت امام خمینی(ره) را مورد مطالعه قرار داده‌اند، این پرسش مطرح است که چگونه انسانی چون او، توانسته است موجد چنین تحولات عظیمی در تاریخ ایران و جهان اسلام شود، مکتب اسلام را در عصر محجوریت دین، به اوج محبوبیت برساند، مردم را با انگیزه اسلامی به صحنه‌های مختلف مبارزه با طاغوت بکشاند، آنان را بسیج نماید و یک رژیم سازمان‌یافته قوی، که مورد پشتیبانی قدرت‌های بزرگ جهانی بود، را با کمک مردم کشورش ساقط کند، از دل مردم، قدرت جدیدی بیافریند و بتواند تئوری جدیدی برای ایجاد حکومتی به نام خدا ارائه نماید و «جمهوری اسلامی» را به عنوان «تئوری حکومت اسلامی» به مردم ایران عرضه کند، مردم نیز این نظریه را پذیرفته و با آرای خود چنین حکومتی را برپا نمایند. شعار «نه شرقی، نه غربی» را مطرح نماید و به قدرت‌های حاکم جهانی «نه» بگوید، ایران را در مقابل تهاجم یک جنگ عظیم، محافظت کند و ارتش متجاوز را از سرزمین‌های اشغالی کشور بیرون کند؛ در حالی که ایران در هنگام وقوع جنگ تحمیلی در تحریم تسلیحاتی به سر برده و در عوض دشمن ایران، از سوی قدرت‌های جهانی و محلی حمایت تسلیحاتی، مالی، سیاسی و تبلیغاتی می‌شد.
خود حضرت امام(ره) به این پرسش پاسخ داده است. ایشان در شروع فعالیت‌های خود برای مبارزه با طاغوت، این آیه از قرآن مجید را زیاد تکرار می‌نمود: «قُل اِنَّما اَعِظُّکُم بِواحِدَه اَن تَقوُموُا للهِ مَثنی وَ فُرادی ثُمَّ تَتَفَکَّروُا (سوره سبا آیه ۴۶)» من شما را به یک سخن موعظه می‌کنم و آن این که برای خدا دوتا دوتا یا تک تک قیام کنید و سپس تفکر نمایید.
امام(ره) رمز موفقیت را «قیام برای خدا» می‌دانست و بنابراین، هرکاری را فقط برای عمل به تکلیف الهی انجام می‌داد و نتیجه را فرع بر آن می‌دانست. به همین خاطر ترس از وجود او رخت بربسته بود. خصائل و رفتارش، او را محبوب ملت خود کرده بود. او با درس‌های اخلاق خویش، مُهَذِّب نفوس شد. خود او اولین عامل، به درس‌های اخلاق خویش و مراقب تهذیب نفس خود بود. آرام آرام، زیبایی‌ها و درخشندگی‌هایش برای مردم آشکار شد. همه دیدند و فهمیدند و تصدیق کردند، که این مرد بزرگ در دوران طاغوت، از مطرح شدن، از مقام، از ریاست، حتی اگر مرجعیت باشد که یک مقام روحانی و معنوی است، رویگردان است و برای مقام و منصب و رتبه و شخصیت، هیچ گونه تلاشی نمی‌کند.
امام، هم برای مبارزه با طاغوت و هم برای تثبیت انقلاب اسلامی برآمده از افکارش، «استراتژی مقاومت» را سرلوحه برنامه خویش قرار داده بود و معتقد بود که «خون بر شمشیر پیروز است» و با این دیدگاه توانست با ایستادگی خود، ملتی مقاوم پدید آورد. او همیشه می‌گفت: «فَاستَقِم کَما اُمِرت وَ مَن تابَ مَعَک» (سوره هود آیه۱۱۲)
امام برای ایجاد نهضت اسلامی از «قدرت کلام» و «قدرت نوشتن» بهره برد و به جهانیان نشان داد که برای ایجاد هرگونه تغییر و تحول، ابتدا باید نگرش مردم عوض شود. ابزار مهم او نوشتن و سخن گفتن، آن هم خطاب به عموم مردم بود. او تنها به خواص و نخبگان جامعه توجه نداشت، بلکه آحاد و توده مردم، طرف سخن و بیان او بودند. مردم هم او را قبله آمال و آرزوهای خود می‌دانستند. در وجود او وحدت می‌یافتند و عمل به افکار و اندیشه‌های او را سعادت خود می‌دانستند. مردم به او اعتماد داشتند و او هم «میزان را رأی مردم» می‌دانست هرچه او می‌خواست، مردم به آن رأی می‌دادند؛ زیرا معتقد بودند که او «خود» را کنار گذاشته است. امام هم معتقد بود که قیام وی برای اصلاح امور مسلمین است و برای تلاش‌های خود آیه «کَلِمَهُٔ الله هِیَ العُلیا» را بر بالای سر خود نصب کرده بود.
آنچنان محبوب اقشار مختلف مردم بود که مرحوم کیومرث صابری(گل آقا) که چند ماه قبل از رحلت امام به دیدار ایشان شتافته بود و با طنزهای خود تبسم را بر لب‌های امام نشانده بود، پس از این دیدار، خطاب به حاج احمد آقا خمینی می‌گوید: «من فدای امام بشوم، من حاضرم قلبم را پاره پاره کنم بریزم زیر پایشان تا ایشان یک لبخند بزنند».
چهاردهم خرداد ماه سالگرد عروج و فراق جانکاه قائد و رهبر عظیم الشأن امت اسلامی، بر همه آنانی که سعادت را در ادامه راه آن عارف کاملِ واصل می‌دانند، تسلیت باد.

دكتر حسین علایی