انواع حساسیت

با فرارسیدن فصل رنگارنگ پاییز یك بار دیگر آلرژن ها و هیستامین ها فعالیت خود را شدت می دهند و افراد دارای زمینه آلرژی را دچار حساسیت می كنند، به طوری كه بیماران مبتلا با شكایت از سرماخوردگی، سرفه های طولانی، آبریزش از بینی و یا خارش و كهیر پوستی به پزشك مراجعه می كنند.
آقای دكتر، ابتدا بفرمایید كه حساسیت چیست و چه موادی باعث بروز حساسیت می شود؟
حساسیت افزایش پاسخ دهی بدن به تحریكات عمومی محیط زندگی، اعم از هوا، غذا، دارو، رنگ، لوازم آرایش و بهداشت، مواد شیمیایی و . .. است. یا واكنش بدن در برابر موادی كه محرك هستند و می توانند باعث تحریك مخاط یا پوست شوند. بد نیست بدانید كه در اطراف انسان بیش از ۶۰۰ ماده وجود دارد كه هر یك از آنها می توانند باعث حساسیت شوند.
از سوی دیگر اغلب حساسیتها استنشاقی هستند؛ یعنی ذرات آلرژن در هوا پراكنده و از طریق تنفس وارد بینی می شوند و مخاط بینی، چشم و یا پوست بدن را تحریك می كنند.
البته گاهی یك نفر ممكن است به گرده درخت حساسیت داشته باشد، ولی هیچ وقت با آن برخورد نكند و حساسیت ایجاد نشود، اما اگر این گرده وارد مخاط بینی و دستگاه تنفسی وی شود علایم حساسیت بروز می كند. گاهی حساسیت به دلیل مصرف مواد غذایی خاصی ایجاد می شود كه پس از جذب در معده باعث تحریك مخاط معده یا تحریك عمومی و سیستم عمومی دفاع بدن شده و علایم آلرژی ظاهر می شود.
در برخی موارد، موادی مثل عطر، ادكلن یا كرمهای مختلف در سطح پوست ایجاد حساسیت می كنند؛ چون مواد آرایشی هم به صورت استنشاقی، و هم به صورت حساسیت پوستی می توانند ایجاد آلرژی كنند كه به اشكال مختلف كهیر، ترك ترك شدن و قرمزی پوست تظاهر می كند و در موارد خوراكی اغلب با تحریك معده كه به عنوان ورم معده یا "گاستریت" شناخته می شود، بروز می كند و به همین ترتیب آلرژن یا ماده آلرژی زا هر جا مستقر شود علایم حساسیت ایجاد می كند. (در مخاط بینی بصورت آبریزش و گرفتگی بینی و در حلق سرفه و گلو درد و ...)
● آیا سینوزیت هم می تواند به دلیل حساسیت ایجاد شود؟
▪ بله آلرژی می تواند به عنوان زمینه خیلی از بیماری ها باشد كه اگر پایه اصلی یعنی آلرژی درمان شود بیماری های دیگر ایجاد نخواهد شد؛ مثلاً اگر تورم مخاط بینی بر اثر آلرژی كنترل شود، اصلاً سینوزیت ایجاد نمی شود یا خیلی از سرماخوردگی ها كه آلرژی است، به اشتباه درمان سرماخوردگی می شوند.
متأسفانه بعضی از همكاران پزشك تورم های معده را بعنوان گاستریت و تورم های مخاط بینی را با عنوان سینوزیت درمان می كنند و به تجویز آنتی بیوتیك می پردازند و به همین ترتیب چون حساسیت كنترل نمی شود، عوارض بعدی بیماری نیز بروز می كند.
اینكه با خوردن یك ماده غذایی و یا قرار گرفتن در معرض هوای متفاوت با شرایط عادی و یا مصرف مواد آرایشی یا كار كردن با مواد شوینده و یا انواع رنگها و ... علایمی مثل عطسه، سرفه، آبریزش از بینی، خارش چشم و پوست و نظیر آن تظاهر كند، مطمئناً "حساسیت" است؛ زیرا سرماخوردگی با درد بدن، تب، سردرد، عطسه، سرفه و آبریزش بینی مشخص می شود.
در مواردی كه تب و درد عضلانی یا استخوانی وجود ندارد، سرماخوردگی محسوب نمی شود، همچنین سرفه هایی كه خشك هستند و یا حالت تحریكی دارند و با ترشح بینی، سرفه ها تشدید می شوند و نیز خشكی گلو همراه با صدا صاف كردن بعلت حساسیت است. پس تا زمانیكه سرفه به حلق می رسد یعنی بر اثر ورود ترشحات بینی به حلق، سرفه های تحریكی ایجاد می شود كه این موارد آلرژی است.
ولی اگر به حنجره برسد سرفه های واقعی بروز می كند و یا وقتی ترشحات بینی بصورت آبكی است حساسیت است اما اگر میكروب، روی مخاط رشد كند و ترشحات از رنگ آبكی به رنگ سبز یا زرد تبدیل شود "رنیت یا سینوزیت" است كه نیاز به درمان عفونت دارد.
● آیا ممكن است به دلیل حساسیت سردرد هم ایجاد شود؟
▪ بله هنگامی كه به دلیل تورم مخاط بینی، مخاط دهانه سینوسها تورم پیدا كند، و ترشحات داخل سینوسها نتوانند خارج شوند سردرد ایجاد می شود. این افراد بیشتر وقتی خوابیده اند سردرد می شوند و هنگامی كه از خواب بیدار شده و حركت می كنند بعد از یكی دو ساعت خود به خود سردردشان بهبود پیدا می كند؛ چون به دلیل حركت و جابه جایی، ترشحات از سینوسها تخلیه می شوند.
● افراد خودشان چگونه می توانند حساسیت را بشناسند و از درمانهای اضافی و بیهوده پرهیز كنند؟
▪ حساسیت یا آلرژی یك زمینه ارثی و ژنتیك دارد كه در برخورد با مواد آلرژی زا فرد را با علایم و عوارض آن مواجه می كند و درمان آلرژی در واقع كنترل آن است. برای این كه بیمار كمتر با مشكل رو به رو شود و راحت تر زندگی كند. اما این كه دارویی وجود داشته باشد كه بیماری را كاملاً درمان كند، امكان ندارد. فقط توصیه پزشك به بیمار اینست كه از ماده آلرژی زا پرهیز كند و برای مهار و كنترل علایم بیماری و كاهش شدت آن از داروهای ضد حساسیت استفاده كند.
یك فرد حساسیتی لازم نیست تمام علایم را داشته باشد، بلكه عده ای ممكن است یك علامت و گروهی ممكن است چند علامت یا همه علایم را داشته باشند، منتهی در تمام موارد اگر بیمار ۵ روز به طور مرتب طبق دستور پزشك "آنتی هیستامین" یا ضد حساسیت مصرف كند، بهبود می یابد، یعنی علایم كنترل می شود و زمینه عفونت های چركی نیز خوب می شود.
اما اگر درست درمان نشود عفونت نیز به آن اضافه شوده به درمان جداگانه ای نیاز دارد.
مثلاً اغلب كسانی كه جوش صورت دارند به خاطر آلرژی است.
یا ا فرادی كه به دلیل آلرژی و حساسیت رطوبت پوستشان كم شده و عملاً از حالت اسیدی به حالت قلیایی تبدیل شده است در این شرایط قارچها زمینه رشد پیدا كرده اند و اگر آلرژی كنترل شود زمینه رشد قارچها نیز از بین می رود. در نتیجه به داروی قارچی نیازی نخواهد بود. ولی اگر حساسیت كنترل نشود هر چه داروی قارچی مصرف شود باز هم مشكل قارچی پوست برطرف نمی شود و بیمار باید به مداوا ادامه دهد بنابراین آلرژی و حساسیت را باید خیلی جدی بگیریم و با كنترل آن از طریق پرهیز از مواد آلرژی زا اعم از خوراكی و غیرخوراكی، در صورت غیرممكن بودن دوری از این مواد با مصرف آنتی هیستامین به اندازه كافی به مدت لازم، اجازه ندهیم بیماری های فرصت طلب از این موقعیت استفاده كنند.

منبع : پایگاه اطلاع رسانی پزشکی ایران سلامت