رمز ۵ ساله

بیش از ۱۰ سال از روزی که یکی از حزبی‌ترین چهره‌های شورای شهر تهران با اظهارنظرهای خود نزاع‌های سیاسی را پایان داد، می‌گذرد ولی همچنان گفتار او به عنوان اصلی‌ترین مرجع تاریخی مورد استناد مردانی قرار می‌گیرد که قصد دارند، تفسیری از بازار مسکن ارائه دهند؛ «بهای مسکن در تهران از اصول خاصی پیروی نمی‌کند، تنها هر ۵ سال یک‌بار قیمت‌ها افزایش می‌یابد و پس از آن باز هم روند نزولی را پیش می‌گیرد.» او همچنین سعی کرد با گفتار خود شهرداری آَشنا را از مهلکه رهایی دهد؛ چراکه آقای شهردار متهم به تراکم‌فروشی شده بود. او برج‌سازی را باب کرده و گرانی را دامن زده بود. اما شهردار یزدی تهران، دوستانی اصفهانی در شورای شهر داشت تا او را رهایی دهند.
گفتار مرد سیاسی چندان هم بی‌حاصل نبود؛ چراکه گرانی‌ها پایان یافت و دوره رکود آغاز شد. ۵سال بعد وزیری از کابینه اصلاح‌طلبان باز هم وادار شد در مورد گرانی‌ها توضیح دهد؛ «روند افزایش قیمت مسکن در ایران با سیاستگذاری‌های کلان اقتصادی همخوانی دارد ولی به طور طبیعی در فاصله زمانی هر ۵ سال یک‌بار قیمت‌ها رشد پیدا می‌کند.» وزیر تبریزی به گفتار مرد اصفهانی رجوع کرده بود تا او نیز تفسیری تکراری بیان داشته باشد.
اما داستان همچنان پایان نیافته بود تا سه‌گانه جدید شکل گیرد. وزیر مسکن و شهر‌سازی همچون دولت تغییر کرد. دولت اصلاحات رفت و دولت اصولگرا آمد. این بار وزیری جدید برای مسکن تفسیری تازه ارائه کرد ولی او هم دست به دامان گذشته‌ها شد؛ «بهای مسکن را دولت نمی‌تواند کنترل کند. این مسوولیت وزارت مسکن نیست.» او در شرایطی چنین ابراز عقیده می‌کرد که منتقدان دولت راهی دیگر پیش گرفته بودند؛ «اتفاقا این تنها سیاست‌های دولت است که سبب شده بهای مسکن افزایش یابد. سیاستگذاری‌های کلان دولت بر قیمت مسکن به شدت اثر می‌گذارد. بنابراین نمی‌توان ادعا کرد که دولت و وزارتخانه‌های مربوطه در این مورد نقشی نداشته‌اند.»
معاون سابق وزیر مسکن در دولت اصلاحات اینگونه در مورد گرانی‌ها ابراز عقیده کرد تا همزمان مردان دولتی نیز خاطرات ۱۰سال گذشته را زنده کنند؛ «ما ادعا نداریم که دولت در گرانی‌ها نقش نداشته است ولی دوستان باید روزهایی را به یاد داشته باشند که سیاست‌های اشتباه دولت و شهرداری به گرانی‌ها دامن زده بود.» معاون کنونی وزارت مسکن اشاره به اظهارنظرهای ۱۰ سال قبل همان عضو سابق شورای شهر داشت که برای گرانی بهای ملک تفسیرهای سیاسی بافته بود. اما گرانی باز هم تکرار شده بود و شاید هم تفاوتی نداشت که مفسران آن سیاست‌ورزان حزبی تهرانی باشند یا ایده‌پردازان وزارتخانه‌ای دولتی. این بار گرانی‌ها آمد و رئیس دولت نیز تیمی را برای تحلیل آن بسیج کرده بود. مردان دولتی به تکاپو افتادند تا برای گرانی‌ها اندیشه‌ای کنند. آنان سرگرم ایده‌پردازی بودند که ناگهان خبر رسید گرانی با رکود همراه شده است. ۵ سال از دوره گرانی‌های مسکن می‌گذشت و این بار نوبت به ارزانی رسیده بود. وزیر مسکن سابق به سرعت در برنامه‌ای تلویزیونی حاضر شد و چنین روایتی را بیان داشت؛ «این حاصل تدبیر دولت نبوده است. بهای ملک تحت تاثیر رشد بی‌رویه باز هم روند نزولی را پیش گرفته است و پس از ۵ سال قیمت‌ها کاهش یافته‌اند.» عدد ۵ همچنان رمز گفتار سیاست‌ورزان و اقتصادپیشگان شده بود. سخنگوی دولت هم به سرعت خود را به جمع سخنوران مسکن اضافه کرد؛ «آمارهای میدانی ما از استان‌های گوناگون نشان می‌دهد که قیمت‌ها روندی نزولی دارند. پیش از این هم قول ارزانی داده بودیم.»
او از ارزانی دفاع می‌کرد ولی شاید اطلاع نداشت که یکسوی دیگر بازی او رکود است. براساس اظهارنظر معاون سابق وزیر مسکن، رکود صنعت ساختمان به ۷۰۰ زیرمجموعه این صنعت صدمه وارد خواهد کرد. آنچه اکنون در بازار رخ داده بیش از آنکه ارزانی باشد، به رکود شبیه است. رشد بی‌مانند قیمت‌ها چنان ادامه یافت که اکنون دیگر سرمایه‌ای برای خرید ملک باقی نمانده است. براساس اظهار نظر رئیس اتحادیه مشاوران املاک تهران قیمت‌ها بیش از ۴۰ درصد تنزل داشته است. اینگونه گفتار سخنگوی دولت هم با واقعیت‌های بازار همخوان شد ولی شاید الهام چندی بعد وادار شود در مورد ورشکستگی همراهان صنعت ساختمان به اظهارنظر بپردازد.
● ارزانی بی‌حکمت
«قیمت مسکن بین ۳۵ تا ۴۰ درصد پایین آمده است. کاهش قیمت مسکن در برخی از شهرها حتی بیشتر از این حد است و پیش‌بینی می‌شود که این کاهش قیمت ادامه داشته باشد.» رئیس اتحادیه مشاوران املاک با بیان این جمله بازار آرامی برای مسکن طی روز‌های آینده پیش‌بینی می‌کند. خسروی اجرای کد رهگیری از اول آذر را مهر تاییدی بر گفته‌های خود پیرامون کاهش قیمت مسکن طی روز‌های آینده عنوان می‌کند؛ «با اجرای کد رهگیری با سوداگری در بخش مسکن مبارزه می‌شود. این امر نقش ویژه‌ای در تداوم کاهش قیمت مسکن خواهد داشت.»
پس از اینکه قیمت مسکن در بهار سال جاری پله‌های صعود را با سرعت هر چه تمام‌تر طی کرد، بسیاری از مردم خانه‌دار شدن را همچون خواب بی‌تعبیری می‌دانستند. در روزهای میانی آبان بود که مرکز آمار اعلام کرد: «در بهار امسال قیمت هر متر مسکن در تهران از ۵۷۵ هزار تومان تا ۹ میلیون تومان بوده است». پس از افزایش یک باره قیمت مسکن بازار چندی است که دوران رکود را سپری می‌کند؛ موضوعی که معاون امور ساختمانی و مسکن وزیر مسکن در رابطه با آن اینگونه توضیح می‌دهد: «افت شدید قیمت در این دوره در طول ۲۰ سال گذشته بی‌سابقه و استثنایی است. علت اصلی آن هم خارج شدن حجم سنگین از تقاضای بخش مسکن در قالب برنامه‌های دولت از بازار معمول مسکن است.» در مقابل ادعای معاون وزیر مسکن برخی کارشناسان این حوزه معتقدند کاهش قیمت اجباری ناخواسته بوده و اتخاذ سیاست‌های جدید بر آن اثر نداشته است. از سوی دیگر در حالی‌که مسوولان حوزه مسکن از کاهش قیمت در بازار خبر می‌دهند برخی از کارشناسان مسکن آماری که از سوی آنها مطرح می‌شود را سخنانی عوامانه می‌دانند.
آنها اعتقاد دارند وقتی بازار کالایی به رکود می‌رود عده‌ای که نیاز به فروش داشته باشند، قیمت‌ها را پایین می‌آورند بنابراین اینکه اعلام می‌کنیم قیمت مسکن ۳۰ تا ۴۰ درصد کاهش یافته سخنی عوامانه است. رئیس اتحادیه مشاوران املاک نیز به رکود در بازار مسکن اعتقاد دارد اما باز هم بر پیش‌بینی خود مبنی بر کاهش قیمت مسکن طی روز‌های آینده تاکید می‌کند: «بازار مسکن در حال حاضر به شکل قابل توجهی در رکود به سر می‌برد و انتظار می‌رود قیمت مسکن در سه ماه آینده باز هم کاهش یابد.»
کارشناسان مسکن کاهش قیمت مسکن در دوران رکود را موضوعی غیرکارشناسی عنوان می‌کنند. یک کارشناس حوزه مسکن در همین رابطه می‌گوید: «زمانی می‌توان گفت قیمت مسکن کاهش یافته است که مردم توان خرید داشته باشند اما تمایلی به انجام این کار نداشته باشند. کاهش قیمت در شرایط فعلی که بازار در رکود رفته است شاهکار نیست، چراکه با تزریق نقدینگی بازهم قیمت مسکن افزایش خواهد یافت.» گفتنی است وزیر مسکن اجرای طرح مسکن مهر را عامل کاهش قیمت مسکن در بازار عنوان کرده است. سعیدی‌کیا بر این باور است که با اجرای طرح مسکن مهر یکسری تقاضا از بازار خارج شده است و این مسئله بر بازار مسکن اثر گذاشته است.

منبع : روزنامه کارگزاران