سفر ‌بدون ‌دردسر‌ با‌ کودکان

گاهی اوقات بیرون رفتن از خانه همراه با اعضای خانواده فاجعه و مصیبت است، بخصوص اگر بچه‌ها در ماشین شلوغ کنند. به نظر می‌رسد کودکان اغلب برای نشان دادن آزاردهنده‌ترین رفتارهای خود ماشین را انتخاب می‌کنند. از غر زدن، شکایت کردن و جیغ زدن گرفته تا ننشستن در جای خود و نبستن کمربند ایمنی، جنگ و جدال، اذیت کردن یا به‌طور کلی زلزله و آتشپاره بودن.
این رفتارها ممکن است بسیار خطرناک باشد و حواس پدر و مادر را هنگام رانندگی پرت کند و در نهایت منجر به تصادف یا حتی مرگ شود. بدرفتاری در ماشین خطر بزرگی در رانندگی محسوب می‌شود.
از نظر کودکان سفر کردن با ماشین بسیار کسل‌کننده است و گویی تا ابد طول می‌کشد، بخصوص اگر کاری برای انجام دادن نداشته باشند. بعضی از کودکان در سفرهای کوتاه‌مدت، مثلا گردش در شهر، خوب هستند ولی در مسافرت‌های طولانی‌تر بسیار بدقلق می‌شوند. بعضی دیگر هر بار سوار ماشین می‌شوند بدقلقی و بدخلقی می‌کنند، فرقی ندارد که سفر کوتاه باشد یا طولانی.
مسافرت با بچه‌ها می‌تواند مصیبت بار باشد تا حدی که بیشتر والدین را به گفتن این جمله وادار می‌سازد که «دیگر توبه کردم که با شما به مسافرت بیایم». اما با طرح‌ریزی معقول و اندیشمندانه اکثر مشکلات احتمالی کاهش می‌یابد. اندیشمندی و برنامه‌ریزی به طور شگفت‌انگیزی موجب پیشگیری از ملامت و خستگی می‌شود. پیشنهاد‌هایی که در زیر آمده به شما کمک می‌کند تا به کودک خود رفتارهای درست و معقولانه در ماشین را آموزش دهید.
برای بسیاری از خانواده‌ها به طور کلی مسافرت با خودرو عذاب‌آور است. با این که نمی‌توان خوش گذشتن و لذتبخش بودن مسافرت را تضمین کرد، ولی غرزدن هم مشکل شما را حل نمی‌کند، اما بعضی از ایده‌های زیر می‌تواند تا حدود زیادی از مشکلات شما را کاهش دهد.
● درباره سفر با کودک خود صحبت کنید
از قبل برنامه‌های سفر را به بچه‌ها بگویید، این که سفرتان چه مدت طول می‌کشد، چه زمانی به مقصد می‌رسید، بین راه چند عدد کیک خواهید خورد و... نقشه‌ای همراه با مداد رنگی و یک قطب‌نما به بچه‌ها بدهید تا بتوانند مسیر سفر را دنبال کرده و آن را ثبت کنند.
● قوانین و مقررات لازم را توضیح دهید
قوانین محکمی برای خودرو تعیین کنید، آنها را بنویسید و در خودرو نگهدارید. وقتی انتظارات‌تان روشن، ساده و دقیق باشند، بچه‌ها اغلب به آنها عمل می‌کنند. مثلا «علی، نباید جیغ و فریاد کنی و مدام از من بخواهی که چیزی برایت بخرم، یادت می‌ماند؟ من می‌خواهم تا فروشگاه و از آنجا تا خانه درست و با احتیاط رانندگی کنم. فهمیدی؟»
● خودتان را به جای بچه‌هایتان بگذارید
تصور کنید که مسافرت در نظر بچه‌ها چگونه است. مدتی پیش من در راهبندان کنار خانواده‌ای توقف کرده بودم که مشخص بود برای گذراندن تعطیلات در حال سفر بودند. داخل خودروی آنها خیلی شلوغ بود. ۲ کودک در صندلی عقب در حال گریه و زاری بودند و واقعا به نظر من حق داشتند.
این دو کودک در کنار یک کارتن بزرگ به زور جا داده شده بودند، به طوری که جایشان خیلی تنگ بود. وسایل سفر زیر پایشان را کاملا پر کرده بود، به طوری که قادر به دراز کردن پاهایشان نبودند. فکر می‌کنم اگر من هم جای آنها بودم، گریه و زاری می‌کردم.
● فضای خالی را فراموش نکنید
سعی کنید تا آنجا که ممکن است فضای داخل خودرو خالی بماند. تا آنجا که ممکن است همه اثاث را در صندوق‌عقب ماشین جای دهید. معمولا بیشتر از نیاز خود اثاث بر ندارید. بچه‌هایی که بین ساک‌ها و چمدان‌ها فشرده شده‌اند، حتما بدخلق می‌شوند.
● اثاث را بدون نظم و هدف روی هم‌ تلنبار نکنید
اگر قرار است پیش از رسیدن به مقصد شب را در محلی توقف کنید، آنچه را ممکن است در محل توقف مورد نیاز باشد در یک کیف دستی جای دهید و در دسترس بگذارید (از قبیل لباس راحتی، مسواک، ساعت زنگدار و چیزهایی شبیه آنها) برای یک شب توقف، باز کردن همه اثاث چه ضرورتی دارد؟ همچنین سعی کنید آنچه در مسیر ممکن است لازم شود، روی وسایل بگذارید؛ یعنی اشیایی مانند عینک آفتابی، دوربین عکاسی، کتاب راهنما یا نقشه و قرص سردرد، البته اگر برای شما جزو وسایل سفر باشد.
● کودک خود را سرگرم کنید
کمی پس از این که به راه افتادید، کودک را به نحوی مشغول کنید. با او صحبت کنید، از او سوالاتی بکنید و هرازگاه او را تحسین کنید. اگر سفرتان طولانی است (بیش از یک ساعت)، هنگامی که رفتار درستی از خود نشان می‌دهد به او تنقلات بدهید.
در سفرهای طولانی به نحوی برنامه‌ریزی کنید که حین سفر هرچند ساعت یک بار کودک بتواند از ماشین بیرون بیاید و استراحتی بکند، به اطراف بدود، به توالت برود و کارهای دیگری انجام دهد. در صورت مواجه شدن با هرگونه خرابکاری و شیطنت با توضیح دادن مشکل رفتاری به کودک و گوشزد کردن رفتار درست، به این مساله رسیدگی کنید.
● اگر کودک‌ شروع به شیطنت کرد
در صورتی که کودک شیطنت کرد، توجه او را به خود جلب کنید، به آرامی ولی با قاطعیت به او بگویید که چه کار اشتباهی انجام داده است. «ستاره، برادرت را هل نده» و توضیح دهید که در عوض باید چه کار کند. «سرجات بنشین و اگر می‌خواهی کاری انجام بدهی، کتابت را در بیاور و تماشا کن.»
با دادن تذکر و دستور قاطع، نسبت به مشکل رفتاری کودک واکنش مناسب نشان دهید. اگر کودک همچنان به رفتار بد خود ادامه داد، به او دستور دهید که دست از کار زشت خود بردارد و به او هشدار دهید که اگر یک بار دیگر شیطنت کند، ماشین را نگه می‌دارید.
● سفر را جزیی از تعطیلات بدانید
به سفر با چشم یک کار اجباری روزمره نگاه نکنید. آیا در مسیر شما یک آبشار، یک قصر تاریخی یا محل جالبی که بتوانید پس از مدتی در راه بودن در آنجا توقف کنید وجود دارد؟ در شرایطی پر از تنش برای این که زود به مقصد برسید تا بتوانید منظره جالبی را ببینید، وقتی با تصمیم عاقلانه می‌توانید سفر را به قطعات کوتاه تقسیم کنید و از آن لذت بیشتری ببرید، چه دلیلی دارد که با حداکثر سرعت رانندگی کنید؟
● چند نوار کاست یا سی دی با خود بردارید
نوار قصه یا موسیقی می‌تواند برای مدتی بچه‌ها را سرگرم و ساکت کند. اما نوار به تعداد کافی بردارید تا مجبور نباشید یک نوار را بارها و بارها گوش کنید.
● تعداد توقف‌های بین راه را زیاد کنید
بیشتر بچه‌ها وقتی بدانند بزودی توقفی در پیش است، یکی دو ساعت را براحتی در خودرو طاقت می‌آورند. مسافرتی که توقف‌های کوتاه و بسیار داشته باشد، راحت تر است.
چه فایده‌ای دارد که زودتر اما خسته به مقصد برسید و پس از رسیدن به مقصد نیاز به یک روز استراحت کامل داشته باشید تا خستگی سفر از تن شما بیرون رود؟ این یک روز استراحت را می‌توانید بین سفر تقسیم کنید بین راه کمی ورزش کنید تا بچه‌ها هم مقداری انرژی مصرف کنند.
● برنامه عادی کودک را مختل نکنید
سفر خود را به نحوی ترتیب دهید که در صورت امکان بلافاصله پس از پایان غذا نباشد. اجازه دهید کودک سر فرصت غذای خود را میل کند تا زود خسته و گرسنه نشود.
● لباس‌های راحتی بردارید
سفر با خودرو، بسیاری از بچه‌ها را خواب آلود می‌کند. حتی بچه‌های بزرگ‌تر نیز از داشتن یک بالش و پتو لذت می‌برند. لباس‌های راحتی به بچه‌ها بپوشانید و بگذارید ژاکت‌ها و کفش‌هایشان را درآورند. بچه‌های راحت، بچه‌هایی خوشحال‌تر هستند.
● به همکاری او پاداش دهید
برای کودک شرح دهید اگر در ماشین رفتار خوبی داشته باشد، چه اتفاقی می‌افتد. مثلا وقتی به مقصد می‌رسید به او یک پاداش یا جایزه کوچک می‌دهید. در ضمن بگویید که در صورت نقض قوانین با او چه رفتاری خواهید داشت. شما باید از قبل تصمیم بگیرید که چگونه با خرابکاری و شیطنت‌های کودک برخورد مناسبی داشته باشید.
● سفر خود را مرور کنید
اگر کودک حین سفر رفتار خوبی داشته است، با توصیف رفتارش او را تحسین کنید. به او پاداش دهید. هر پاداشی را که قبل از سفر به کودک قول داده بودید، به او بدهید. گاهی اوقات مجبور هستید یا لازم است کودک را همراه خود به مکان‌هایی ببرید و او باید در صف بایستد یا در اتاق انتظار بانک یا دکتر بنشیند.
این‌گونه وضعیت‌ها باعث بروز رفتارهای نامناسب از کودک می‌شود، بخصوص اگر لازم باشد کودک برای مدت طولانی یک جا بماند. کودکان در این مواقع کسل می‌شوند، مدام وول می‌زنند و پیچ وتاب می‌خورند و شلوغ بازی در می‌آورند. برای انجام دادن کاری که مدت زیادی طول می‌کشد ، بهتر است کودک را نزد کسی بگذارید. اما گاهی اوقات این کار برای شما مقدور نیست. در این صورت برای این که در چنین مواقعی از عهده کودک خود برآیید، به پیشنهاد زیر توجه کنید.
● کودک را با چیزی مشغول کنید
از کودک بپرسید دوست دارد وقتی در انتظار است چه کاری انجام دهد، می‌توانید به او پیشنهاد کنید مثلا ساکت بنشیند، با اسباب بازی‌هایش بازی کند، کتاب تماشا کند یا روی تکه‌ای کاغذ نقاشی کند.
در صورتی که می‌دانید در جایی که می‌روید وسایل مناسبی برای مشغول کردن کودک وجود ندارد، به او بگویید چه اسباب بازی‌هایی می‌تواند همراه خود بیاورد. از کودک بخواهید وسایلش را آماده کند.
پاداش‌های مناسبی انتخاب کنید تا در صورت بروز هر رفتار خوبی از جانب کودک، به او بدهید. از کودک سوال کنید که چه جایزه یا بازی یا پاداش کوچکی دوست دارد از شما بگیرد. کودک را به خاطر این که در ماشین رفتار خوبی داشته تحسین کنید. اگر کودک در ماشین رفتار مناسبی داشت، او را تشویق و تحسین کنید. سفرخوش بگذرد!
● زمان مسافرت را با دقت انتخاب کنید
خیلی‌ها مسافرت با خودرو را در شب ترجیح می‌دهند. اما این وقت را زمانی برای مسافرت انتخاب می‌کنیم که بچه‌هایمان خیلی کوچک هستند. در این صورت، بچه‌ها پس از بازی و شیطنت در سراسر روز و خستگی کامل آماده خواب هستند. آنها را در صندلی عقب خودرو می‌خوابانید و مسافرت خود را آغاز می‌کنید.
اگر چنین کاری برایتان مقدور باشد، بسیار مطلوب خواهد بود. البته، راننده هم قبل از رانندگی باید به اندازه کافی استراحت کرده باشد ولی وقتی هم که بچه‌ها خواب هستند و نمی‌توانند از خستگی، بیماری سفر و غیره دائم شکایت کنند یا مدام دستشویی بروند، امتیازی برای راننده محسوب می‌شود. مسافرت شبانه برای کسانی که بچه‌های زیر ۵ سال دارند و ضمنا علاقه‌ای به چشم‌انداز‌ها و مناظر طبیعی بین راه ندارند، خیلی ایده‌آل است.

صابر محمدی‌

منبع : روزنامه جام‌جم