پرورش و انقلاب فکری

روزنامه هفتگی پرورش در اوایل سال ۱۳۱۸ قمری (۱۹۰۰ میلادی در قاهره مصر) منتشر شد. نخستین شماره این روزنامه مورخ دهم صفر سال مذكور انتشار یافت. میرزاعلی محمدخان كاشانی برادر (میرزا عبدالحسین خان) وحید الملك نماینده مجلس دوم، دارنده و نگارنده و مدیر این روزنامه بود. پرورش یكی از مهمترین روزنامه های فارسی است كه از لحاظ نفوذ در میان نسل جوان ایرانی مقام اول را حائز است و موجب تهییج افكار و محرك احساسات توده مردم كشور بوده است و به علاوه از جهت اسلوب بیان و شیوه نگارش دارای زیبایی خاصی است.
این روزنامه بعد از انحلال شركت سابق میرزاعلی خان و سیدفرج الله كاشانی، به جای ثریا انتشار یافت. آهنگ آتشین و شیوه شیرین و فصیح و سلیس پرورش تاثیر فوق العاده ای در افكار عمومی ایرانیان داشته و در حقیقت موجب انقلاب فكری در كشور بوده است. بعضی از مقالات مخصوص آن از قبیل خواب و خیال، مقاله مصاحبه، دور تسلسل، مجلس محاكمه یا محضر قاضی وجدان، سرمشق فصاحت و بلاغت در زبان فارسی شمرده می شود. پرورش بعد از قانون، آزادمنش ترین روزنامه ایرانی در میان تمام مطبوعات فارسی در عصر استبداد بوده است و به جهت آهنگ تند و حملات شدید خویش به اصول اداره و تشكیلات دولت ایران، مخصوصاً انتقاد سخت از روش و عملیات مخالف میهن پرستی امین السلطان، موجبات تهییج افكار عامه و نظارت مردم را از دربار پدید آورد.
در نتیجه انتشار مقاله ای در مقایسه امین الدوله و امین السلطان در شماره بیست و سوم روزنامه از ورود پرورش به داخل ایران ممانعت به عمل آمد. ولیكن تا شماره سی و سوم آن منتشر و به صورت مخفی وارد كشور شد. در یكی از شماره های این روزنامه مقاله ای با عنوان زاری بر شكستگی قلم، بای ذنب قتلت درج شده بود كه دارای اهمیت خاصی است. بعد از توقیف پرورش، میرزا علی محمدخان مبتلای سل گشت و بالاخره در سال ۱۳۲۰ قمری (۳ - ۱۹۰۲ میلادی) در نزدیكی قاهره به همان درد درگذشت. وجه اشتراك سالیانه پرورش در ایران چهار تومان بود.
سمیرا وكیلی

منبع : روزنامه شرق