نقش بنگاههای کوچک و متوسط در اقتصاد تایوان

تایوان درآمد سرانه ای برابر با ۱۸ هزار دلار دارد، جمعیت فعال آن به حدود ۴۵ درصد كل جمعیت كه رشدی بسیار ناچیز دارد می رسد. صادرات و واردات آن بیش از ۲۴۰ میلیارد دلار است. مازاد تجاری دارد و یكی از سرمایه گـذاران در چین به شمار مــــی رود. تایوان برخلاف بسیاری از كشورهای دیگر، نرخ تورم بسیار اندكی در حد ۰/۲ درصد دارد و در عین حال رشد تولید ناخالص ملی آن به ۳/۵ درصد می رسد.
● تعریف بنگاههای كوچك و متوسط
در قوانین كشور تایوان از چند معیار برای تعریف و شناسایی بنگاههای كوچك و متوسط استفاده می شود. این معیارها عبارتند از: میزان سرمایه تعهد شده یك بنگاه، مجموع دارایی ها و حجم فروش.
براساس معیارهای بالا، در مورد بنگاههای تولیدی، چنانچه میزان سرمایه ثبت شده آنها كمتر از ۴۰ میلیون دلار تایوان و مجمــوع دارایی هایشان كمتر از ۱۲۰ میلیون دلارتایوان باشد. بنگاه كوچك و متوسط به حســــاب می آیند. ملاك تعریف بنگاههای كوچك و متوسط برای بنگاههای غیرتولیدی حجم فروش آنها می باشد. براساس این معیار، در بنگاههای تجاری، حمل و نقل و خدماتی چنانچه میزان فروش كمتر از ۴۰ میلیون دلار تایوان باشد، آن بنگاه یك بنگاه كوچك و متوسط محسوب خواهد شد.
● جایگاه بنگاههای كوچك و متوسط در تایوان
بنگاههای كوچك و متوسط یكی از مهــــم ترین بخشها در نظام اقتصادی - اجتماعی كشور تایوان محسوب می شوند. این كشور از نظر دارابودن تعداد شركتهای كوچك و متوسط صنعتی (از مجموع شركتهای صنعتی) در بین كشورهای جهان در جایگاه اول قرار دارد، چرا كه نزدیك به ۹۸ درصد از كل شركتهای صنعتی در تایوان را بنگاههای كوچك و متوسط تشكیل می دهند. در بخش خدمات نیز بیش از ۸۹ درصد از مجموع شركتهای تجاری و خدماتی متعلق به بنگاههای كوچك و متوسط است.
بنگاههای كوچك و متوسط از نظر ایجاد اشتغال، نقش بسیار مهمی در اقتصاد تایوان برعهده دارند و بخش مهمی از شاغلان این كشور در بنگاههای كوچك و متوسط فعالیت می كنند. نزدیك به ۷۸ درصد از مجموع افرادی كه سالانه جذب بازار كار می شوند، به استخدام بنگاههای كوچك ومتوسط در می آیند.
نگاهی به آمارهای منتشر شده در مورد وضعیت بنگاههای كوچك و متوسط در تایوان نشان می دهد كه این بنگاهها نه تنها از نظر تعداد و همچنین ایجاد اشتغال مهم هستند، بلكه نقش بسیار مهمی نیز در تولید و صادرات این كشور دارند. در سالهای اخیر، بنگاههای كوچك و متوسط نزدیك به ۳۰ درصد از كل فروش شركتها و ۲۰ درصد از مجموع صادرات مستقیم این كشور را به خود اختصاص داده اند. در سال ۲۰۰۲ میلادی، سهم فروش بنگاههای كوچك و متوسط از كل فروش بنگاههای تایوان در حدود ۲۱۵/۷ میلیارد دلار آمریكا و ارزش صادرات مستقیم این بنگاهها به بیش از ۳۸/۹ میلیارد دلار آمریكا رسیده است.
یكی دیگر از موارد مهم در مطالعه بنگاههای كوچك و متوسط در تایوان، توجه به سن و قدمت این نوع بنگاههاست. چنانچه بنگاههای كوچك و متوسط براساس مدت زمانی كه از تاسیس آنها می گذرد، طبقه بندی شوند، بیشتر بنگاهها در رده سنی بین ۵ تا ۱۰ سال قرار می گیرند، چرا كه از تاسیس بیش از ۶۴ درصد از بنگاههای كوچك و متوسط در تایوان بیش از ۵ سال می گذرد. این رقم در مورد بنگاههای بالاتر از ۱۰ سال، بیش از ۴۲ درصد می باشد.
در سالهای اخیر به طور مداوم تعداد بنگاههای كوچك و متوسطی كه بیش از ۵ سال دارند افزایش یافته است و در مقابل از تعداد بنگاههایی كه دارای قدمتی كمتر از ۵ سال باشند، كاسته شده است.
● هسته های خوداشتغالی در تایوان
در قوانین تایوان برای هسته های خوداشتغالی تعریف خاص و یا محدوده قانونی مشخصی در نظر گرفته نشده است. بررسی ها و مطالعات نشـــان می دهد كه روند رشد هسته های خوداشتغالی در تایوان طی دهه های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ میلادی از افزایش چشمگیری برخوردار بوده است.
در سالهای اخیر، كارآفرینان در واحدهای خوداشتغالی، نوآوریها و خلاقیتهای بسیار زیادی در عرصه صنایع الكترونیك، مخابرات، كامپیوتر (سخت افزار و نرم افزار) و در بخش خدمات به ویژه در نگهداری و خدمات پس از فروش از خود نشان داده اند.
نتایج این مطالعات نشان دهنده حضور بسیار فعال نیروهای زبده علمی - عملی در این بنگاههاست. این افراد در حقیقت همان كارآفرینان جســـور و مبتكری هستند كه توانسته اند با بهره گیری از تكنولوژی های نوین و برتر مانند سیستمهای رایانه ای و شبكه های اطلاع رسانی پیشرفته، محدودیتهای موجود در بكارگیری و استخدام نیروهای انسانی را جبران نمایند. مهم ترین علت محدودیت این شركتها در استخدام نیروهای كارگری را می توان بالابودن سطح دستمزدها و محدودبودن قدرت سرمایه گذاری این نوع بنگاهها دانست.
كمبود نقدینگی سبب شده است كه روند رشد هستـــه های خود اشتغالی مخصوصاً در دهه ۱۹۹۰ میلادی به طور چشمگیری افزایش یابد. به طور كلی می توان گفت كه هسته های خود اشتغالی در تایوان همان واحدهای صنعتی كوچكی هستند كه توانسته اند بااستفاده از حجم كمتری از سرمایه مادی و نیروهای انسانی و در مقابل با بهره گیری از حجم گسترده تری از نیروهای خلاق و كارآفرین همراه با بهره وری فوق العاده، نقش و تاثیرگذاری ویژه ای بر اقتصاد این كشور بگذارند و شكوفایی اقتصادی را به ارمغان آورند.
● سیاستها و استراتژی های تایوان برای گسترش بنگاههای كوچك و متوسط
باتوجه به نقش بسیار مهم بنگاههای كوچك و متوسط در نظام اقتصادی - اجتماعی كشــور تایوان، دولت این كشور به تدوین برنامه ها و سیاستهایی پرداخته است تا زمینه را برای رشد و شكوفایی این نوع بنگاهها هرچه بیشتر فراهم نماید و موجبات گسترش و ارتقای سطح این بنگاهها پدید آید.
در این راستا سیاستگذاران اقتصادی تایوان، مهم ترین وظیفه خود را ایجاد فضای مناسب برای تاسیس و رشد بنگاههای كوچك و متوسط قرار داده اند. برای رسیدن به این هدف، پنج استراتژی طراحی شده است و راهكارهایی نیز برای اعمال هریك از این استراتژی ها اندیشیده شده است.
● در اینجا به طور خلاصه این استراتژی ها و راهكارهای اعمال هر یك از آنها معــرفی می گردند:
۱ - ایجاد محیطی سالم برای توسعه بنگاههای كوچك و متوسط برای دنبال كردن این استراتژی راهكارهای گوناگونی اندیشیده شده است. یكی از این راهكارها تدوین قوانین مناسبی برای حمایت و گسترش بنگاههای كوچك و متوسط می باشد. علاوه بر آن برنامه هایی نیز پیش بینی شده است تا موقعیت این بنگاهها بر اثر تغییراتی كه در سیاستها و برنامه های اجرایی دولتها پدید می آید، كمتر مورد تهدید قرار گیرد.
در كنار این برنامه ها طرحی نیز برای انجام تحقیقات و تجزیه و تحلیل محیط كسب و كار بنگاههای كوچك و متوسط پیش بینی شده است.
۲ - ایجاد بستر لازم برای تاسیس بنگاههای جدید و رشد بنگاههای موجود اولین راهكار پیش بینی شده برای تحقق این استراتژی، ایجاد مكانیسمی برای حمایت از فعالیت كارآفرینان و تشویق خلاقیت و نوآوری در بنگاههای كوچك و متوسط است. تقویت زمینه های بروز خلاقیت و نوآوری و توان بنگاههای كوچك و متوسط برای به فعلیت درآوردن این خلاقیتها از دیگر برنامه ها در این زمینه است.برنامه هایی نیز برای توسعه منابع انسانی و نیروی كار دربنگاههای كوچك و متوسط پیش بینی شده است. علاوه بر موارد فوق، تشویق این بنگاهها برای فعالیت در عرصه بین المللی و پرورش استعداد این بنگاهها برای حركت به سمت صادراتی شدن از دیگر راهكارها در این زمینه می باشد.
۳ - تقویت توان بنگاههای كوچك و متوسط زمینه فن آوری اطلاعات برای دستیابی به این هــدف چند برنامه پیش بینی شده است. اولین برنامه تقویت توان مدیریت اطلاعات در بنگاههای كوچك و متوسط است. برنامه دیگری نیز برای ارتقای كاربرد دانش مدیریت در این بنگاهها طراحی شده است. در كنار این برنامه ها، طرحی نیز برای تقویت توانایی های مربوط به مدیریت كیفیت در بنگاههای كوچك و متوسط تدوین شده است.
۴ - ارائه رهنمودهای مدیریتی به بنگاههای كوچك و متوسط در تــایوان تلاشهای گسترده ای صورت می گیرد تا خدمات گوناگون مشاوره مدیریت در اختیار بنگاههای كوچك و متوسط قرار گیرد. مهم ترین محورهای این رهنمودها عبارتند از:
▪ ایجاد صنایع با خصوصیات محلی،
▪ كمك به بنگاههای كوچك و متوسط برای بقا و توسعه.
▪ تقویت كیفیت مدیریت و تشویق ارتقای سطح كیفی و انتقال دانش به این بنگاهها.
▪ تشویق به ایجاد سیستم های دقیق مالی و حسابداری و كمك به بنگاههای كوچك و متوسط برای تامین مالی.
- تقویت همكاریهای بین بنگاهی.
۵ - ایجاد سیستم شبكه خدمات رسانی به بنگاههای كوچك و متوسط. یكی از مهم ترین استراتژی ها برای كمك به بنگاههای كوچك و متوسط ایجاد یك شبكه خدمات رسانی به این نوع بنگاههاست.
● برمبنای این استراتژی، ۱۰ برنامه مختلف زیر برای كمك به بنگاههای كوچك و متوسط طراحی شده است:
۱ - سیستم رهنمودهای مربوط به تامین اعتباری و مالی.
۲ - سیستم رهنمودهای مدیریتی.
۳ - سیستم رهنمودهای مربوط به فن آوری تولید.
۴ - سیستم رهنمودهای مربوط به تحقیق و توسعه.
۵ - سیستم رهنمودهای مربوط به مدیریت اطلاعات.
۶ - سیستم رهنمودهای مربوط به ایمنی صنعتی.
۷ - سیستم رهنمودهای مربوط به كنترل آلودگی.
۸ - سیستم رهنمودهای مربوط به بازاریابی.
۹ - سیستم رهنمودهای مربوط به ایجاد هماهنگی و حمایت متقابل بین بنگاهها.
۱۰ - سیستم رهنمودهای مربوط به دستیابی به كیفیت.● مهم ترین راهكارها و برنامه های حمایتی برای بنگاههای كوچك و متوسط در تایوان
به طور كلی می توان برنامه های مختلفی كه برای حمایت از بنگاههای كوچك و متوسط و توسعه و گسترش آنها طراحی و تدوین شده است را به سه دسته تقسیم كرد:
۱) حمایتهای مالی و مالیاتی
۲) حمایتها و تسهیلات فنی، تخصصی و مشاوره ای
۳) حمایتهای آموزشی و ترویجی. در اینجا به صورت خلاصه به توضیح هریك از این برنامه ها می پردازیم:
۱) حمایتهای مالی و مالیاتی
▪ تامین سرمایه و نقدینگی لازم بـــــــرای راه اندازی پروژه های تولیدی در واحدهای صنعتی كوچك و متوسط. در این زمینه پس از ارزیابی پروژه توسط كارشناسان بانكی و كارشناسان سازمان توسعه صنایع كوچك و متوسط تا سقف ۶۰ تا ۷۰ درصد از كل سرمایه مورد نیاز به صورت وام با نرخ بهره ۴ الی ۶ درصد در اختیار این بنگاهها قرار داده می شود. معمولاً شروع بازپرداخت این وامها، سه الی پنج سال پس از آغاز تولید می باشد.
▪ تامین نیاز ارزی به صورت وام برای واحدهای صنعتی كوچك و متوسط در ارتباط با خرید ماشین آلات، خط تولید، مواد اولیه، انرژی، دانش فنی و هر نوع نیاز وارداتی.
▪ تامین اعتبارات مورد نیاز بنگاههای كوچك و متوسط در مورد صادرات، واردات، جذب سرمایه و یا مشاركت شركتهای خارجی.
▪ اعطای معافیتها و تخفیف های مختلف مالیاتی به واحدهای صنعتی كوچك و متوسط.
▪ اعطای وامهای ویژه به پیمانكاران صنعتی كوچك و متوسط با شرایط آسان همراه با تخفیف های ویژه (كلیه مالیاتهای پرداختی پیمانكاران كوچك و متوسط به دولت به طور میانگین ۱۰ تا ۲۰ درصد كمتر از واحدهای صنعتی كوچك و متوسط مستقل می باشد.)
▪ معافیت كامل عوارض گمركی و سود بازرگانی برای واردات ماشین آلات مدرن، تكنولوژی جدید، تجهیزات تحقیق و توسعه، مواد اولیه و سایر مواد مورد نیاز برای تولید و ساخت كالاهایی كه قابلیت صادرات دارند.
▪ تامین نقدینگی مورد نیاز واحدهای صنعتی كوچك و متوسط (معمولاً تا سقف ۸۰ درصد از بودجه مورد نیاز به منظور آموزش فنی - تخصصی نیروهای شاغل در این واحدها در این رابطه معمولاً تا سقف ۵۰ درصد از كل مبلغ پرداختی به واحدهای صنعتی كوچك و متوسط پس از تایید موفقیت دوره آموزشی توسط سازمانهای مسئول، به عنوان پرداخت كمك آموزشی (یارانه آموزشی) از طرف دولت پرداخت خواهد شد.
۲) حمایتـهاوتسهیـلات فنـی،تخصصی ومشـاوره ای
▪ حمایت مستقیم دولت در خصوص تامین مواد اولیه، مواد سوختی، ماشین آلات، فضای فیزیكی و محل احداث كارخانه.
▪ فراهم نمودن تسهیلات لازم برای تحقیق و توسعه و ایجاد تسهیلاتی برای بهره برداری و استفاده واحدهای كوچك و متوسط از مراكز تحقیقاتی، آموزشی، صنعتی و اطلاع رسانی.
▪ تامین نیروهای متخصص و زبده مورد نیاز واحدهای صنعتی كوچك و متوسط، به منظور تحقق و عملی كردن پروژه های مربوط به نوآوریهای صنعتی، طراحی الگوها و روشهای نوین تولید، دستیابی به تكنولوژی های پیشرفته. رسیدن به حداكثر ظرفیت تولیدی و به حداقل رساندن سطح ضایعات.
▪ ایجاد تسهیلات لازم برای واحدهای صنعتی كوچك و متوسط و تشویق آنها به استفاده از تكنولوژی اطلاعات در زمینه های گوناگون.
▪ ارائه تسهیلات و خدمات مشاوره ای از طریق پنج سازمان عمده و تخصصی دولتی به بنگاههای كوچك و متوسط. این تسهیلات و خدمات در زمینه های تولیدی، تكنولوژیكی، طراحی، مونتاژ، كاربرد روشهای تولیدی، بازاریابی و مســـــــائل اقتصادی نظیر سرمایه گذاری و جذب سرمایه های خارجی می باشد.
۳ - حمایتهای آموزشی و ترویجی
الف) حمایت آموزشی فراگیر: برنامه حمایت آموزشی فراگیر همه نیروهای كارگری، مهندسی و اداری مانند حسابداری و بازرگانی را دربر می گیرد و شامل برنامه ریزی هــای منسجم و در سطح كلان می باشد. این برنامه های آموزشی توسط سازمانهای مسئول و با بكارگیری روشهای گوناگون مانند آموزش در حین كار، آموزش كلاسیك و تئوریك، آموزشهای عملی از طریق مربی، آموزش موارد جدید و یا آموزش كاربردی خاص در راستای تكمیل و ارتقای سطح علمی - عملی نیروهای كاری درجه دو (نیروهای شاغل در رده های غیرمدیریتی) در بنگاههای كوچك و متوسط انجام می گیرد.
واحدهای صنعتی كوچك و متوسط پیمانكار كه با واحدهای بزرگ صنعتی همكاریهای تولیدی دارند توانسته اند نسبت به بنگاههای كوچك و متوسط مستقل، از آموزشهای كاربردی بهتری برخوردار گردند. مطالعات مقایسه ای نشان می دهد كه واحدهای صنعتی پیمانكار از نیروهای انسانی ماهرتر، متخصص تر و از توانمندیهای طراحی - تولیدی بهتری برخوردارند.
ب - حمایتهای آموزشی و تربیتی كارآفرینان
دولت تایوان یكی از اساسی ترین سیاستها و برنامه های حمایتی خود را به امر تربیت كارآفرینان و ارتقای سطح عملكرد آنان اختصاص داده است. سیاستگذاران اقتصادی این كشور باتوجه به این كه كشورشان از لحاظ منابع طبیعی، مواد اولیه، تكنولوژی پیشرفته و حتی نقدینگی و سرمایه با محدودیت شدیدی مواجه است، نیاز به مدیران خلاق و جسور را از ضرورتهای حیاتی اقتصاد خود می دانند. براساس این بینش تربیت مدیران كارآفرین از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
برنامه های تربیت كارآفرینان جوان و همچنین ارتقای سطح كارآفرینان شاغل در تایوان براساس یك برنامه بلندمدت و فراگیر كه دربردارنده قشرهای مختلف می باشد، طراحی شده است. براساس این برنامه تربیت مدیران كارآفرینی در سطح دبیرستانها و هنرستانهای فنی (تربیت تكنسین) به عهده وزارت آموزش متوسطه و تربیت مدیران كارآفرینی در سطح دانشگاهها و موسسات آموزش عالی به عهده وزارت علوم و تكنولوژیهای پیشرفته و با همكاری وزارت صنایع و تجارت بین المللی تایوان می باشد. لازم به ذكر است كه دروس تئوریك مربوط به مدیریت كارآفرینی در دوره تحصیلی متوسطه و دانشگاههای این كشور اجباری می باشد.

گروه مطالعات SMEs سازمان مدیریت صنعتی

منبع : ماهنامه تدبیر