نقش مرطوب کننده‌های دهان در سلامت

درد و سوزش ، بوی بد دهان و اختلال در تكلم و غذا خوردن تنها برخی از عوارض خشكی دهان است. امروزه از هر ۵ نفر یك نفر در دوره ای از زندگی مبتلا به این عارضه می شود و در صورتی كه مراقبت های لازم را به عمل نیاورد گرفتار عوارض اش می شود.
● خشكی دهان در افراد سالم:
بزاق به وسیله سه گروه غدد بزاقی در دهان ترشح می شود و هر اتفاقی كه موجب كاهش ترشح از غدد شود، خشكی دهان را به دنبال می آورد. این كاهش ترشح در افراد سالم به دلایل گوناگون رخ می دهد.
● مصرف برخی داروها:
بسیاری از داروهایی كه به طور روزمره و فراوان مورد مصرف قرار می گیرند خشكی دهان را به دنبال دارند. از جمله این داروها می توان به آنتی هیستامین ها، قرص های سرماخوردگی، ضداشتها، ضدفشار خون بالا، ضددردها، داروهای آسم، ضدصرع و تشنج، ضد اضطراب و افسردگی و داروهای اعصاب و روان اشاره كرد. حال آن كه بیش از ۴۰۰ قلم دارو شناخته شده كه تا حدی موجب كاهش یا حتی قطع ترشح بزاق می شوند.
● افرادی كه از راه دهان نفس می كشند:
بهترین راه تنفس، نفس كشیدن از راه بینی است. حفره های بینی سبب گرم و مربوط شدن هوا شده و ذرات گرد و غبار را فیلتر می كند. اگر به هر دلیلی مثل سرماخوردگی و گرفتگی، عمل جراحی یا انحراف بینی تنفس از راه بینی مشكل باشد، فرد ناچار به نفس كشیدن از راه دهان می شود كه این امر سبب خشكی دهان می گردد.
● استرس و اضطراب:
این حالات با افزایش ترشح برخی هورمون های فوق كلیوی به كاهش ترشح بزاق می انجامد. آدم هایی كه دچار نگرانی و استرس هستند به طور معمول دهان شان خشك می شود و اگر این حالت مداوم باشد بر اثر خشكی مكرر دهان، دچار عوارض آن می گردند.
● تغییرات هورمونی:
خانم هایی كه به دوران یائسگی می رسند بر اثر تغییرات هورمونی در بدنشان دچار عوارض گوناگونی از جمله كاهش ترشح بزاق می شوند. همچنین در این خانم ها در صورت درمان جایگزین با هورمون ها گاهی خشكی دهان شدیدتری ایجاد می شود.
● فشار خون بالا:
مبتلایان به فشارخون بالا به دو دلیل یكی استفاده از دارو و دیگری تغییرات عروقی بر اثر بیماری دچار خشكی دهان هستند.
● سیگار:
استعمال سیگار، پیپ و قلیان و چپق به دلیل آثار مربوط به دود و نیكوتین موجب خشكی دهان از سطح متوسط تا شدید می شود. افراد سیگاری بهداشت دهان مناسبی ندارند و رنگ دندان ها، وضع لثه ها و مخاط ها به علت خشكی دهان و آثار دیگر دود سیگار غیرطبیعی است. این افراد در صورتی كه از عوارض خشكی دهان پیشگیری نكنند با اختلال شدید، پوسیدگی و عفونت های دهانی مواجه خواهند شد.
این موارد به همراه افسردگی و كمبود برخی ویتامین ها از جمله علل موقتی خشكی دهان هستند كه لازم است در این شرایط فرد از مرطوب كننده های دهان به عنوان جانشین بزاق برای جلوگیری از عوارض خشكی دهان استفاده شود. خشكی دهان آثاری جسمی نیز دارد كه طول كشیدن این آثار عواقب مختلف روحی و روانی را به دنبال خواهد داشت.
آثار جسمی آن عبارت از نیاز دائم به مرطوب كردن دهان، بدی تنفس، اختلال در تشخیص مزه غذاها، سوزش زبان، بیماری های لثه، مشكلات گوارشی، درد و ناراحتی، اشكال در استفاده از دندان مصنوعی و سوء تغذیه است. این آثار جسمی به ایجاد عوارض روحی و روانی از جمله اضطراب، آشفتگی، ناراحتی، گوشه گیری و احساس حقارت و در نهایت تنزل كیفیت زندگی می انجامد.
فردی كه به علت عوارض خشكی دهان، تنفس بد بو، سوزش دهان و عفونت لثه دارد، سعی می كند كمتر حرف بزند ، از دیگران دوری نماید و مردم گریز شود. به دلیل كاهش اشتها، سوزش و دردهای دهانی و اختلال بلع و تشخیص ندادن مزه كمتر غذا می خورد و دچار لاغری مفرط و سوء تغذیه شده و به همین دلیل مبتلا به بیماری های عفونی می شود.
برای پیشگیری از ایجاد این گونه عوارض و نتایج نگران كننده آن، استفاده از جایگزین های بزاقی و مرطوب كننده های دهان كه به شكل های گوناگون از قبیل اسپری، ژل، خمیردندان، دهان شویه و آدامس به اشكال تجاری گوناگون در بازار موجود است، به طور مداوم در دوره ابتلا پیشنهاد می شود.

دكتر علی فرجی ـ متخصص كودكان

منبع : روزنامه ایران