۷ اردیبهشت ـ ۲۷ آوریل ـ کودتای حزب کمونیست و نگاهی به مسئله افغانستان

شب ۲۷ آوریل سال ۱۹۷۸ حزب كمونیست افغانستان در این كشور كودتا كرد و قدرت را به دست گرفت. در جریان این كودتا محمد داود خان كه خود با انجام كودتا بر ضد محمد ظاهر شاه به رهبری افغانستان دست یافته بود كشته شد.
رهبران كودتا از جمله ژنرال عبدالقادر خان معاون نیروی هوایی دو روز بعد پرده از تصمیم خود برداشتند و اعلام كردند كه تغییر نظام صورت گرفته و محمد داود خان، برادرش محمد نعیم و بسیاری از مقامات كشته و یا دستگیر شده اند.
دو هفته پیش از این كودتا، در پی كشته شدن «میر اكبر پرچم» دبیر اول شاخه پرچم حزب كمونیست افغانستان، سردار محمد داود خان دستور داده بود كه بقیه سران این شاخه را دستگیر و بازداشت كنند.
در پی وقوع كودتا، شورای انقلاب تشكیل و ریاست دولت انقلاب را به نور محمد تره كی روزنامه نگار ماركسیست افغانی سپرد. دانشجویان و كمونیستهای افغانی در خیابانها برقراری نظم از جمله امور ترافیك را به دست گرفتند و .... پس از این تغییرات حكومتی در افغانستان، بسیاری از افغان ها به كشورهای همجوار از جمله ایران فرار كردند و پناهنده شدند.
در پاییز سال بعد، حفیظ الله امین یكی از مقامات دولت كمونیستی برضد تره كی كودتا كرد كه در این ماجرا تره كی كشته شد و هواداران او حفیظ الله را، «فردی در ارتباط با آمریكا» اعلام كردند كه دولت شوروی به دلیل جنگ سرد و رقابت های دیگر مجبور به مداخله نظامی شد و در ۲۵ دسامبر ۱۹۷۹ چند واحد نظامی به كابل فرستاد، حفیظ الله بركنار و كشته شد.
ورود نیروهای شوروی «مسئله افغستان» را زنده و به یك كشمكش بزرگ تبدیل كرد كه هنوز ادامه دارد. نیروهای شوروی تا سال ۱۹۸۹ در افغانستان ماندند و با مجاهدان (نیروهای اسلامی) كه از سوی آمریكا و پاكستان حمایت می شدند جنگیدند و ۱۳ تا ۱۵ هزار كشته متحمل شدند. در جریان سالهای ۱۹۷۹ و ۱۹۸۰ كه كمونیستها و چپ های دیگر در ایران از نفوذ و قدرت برخوردار بودند، تلاش های كم عمقی برای ایجاد كنفدراسیون ایران و افغان (پرشیا) با یك حكومت متمایل به چپ بعمل آمد. این تلاش ها كه با جنگ عراق و ایران و سركوبی چپ ها در ایران پایان یافت، اینك جسته گریخته به صورت های كمرنگ دیگر مشاهده می شود و از جمله چند نفری طرح احیاء كشوری از رود سند تا مناطق ماد نشین قدیم را به میان آورده اند كه به دلایل نژادی وابسته به اتحادیه اروپا (متحد آلمان) باشد.
در پی خروج نیروهای شوروی، دولت كمونیستی افغانستان به ریاست دكتر نجیب الله تا سال ۱۹۹۲ بر سر كار بود كه توسط گروههای مجاهد مورد حمایت آمریكا بركنار شد. مجاهدین نیز چهار سال بعد توسط طالبان كه از پاكستان و مدارس مذهبی پا گرفته بودند از كابل اخراج شدند.
پس از رویداد ۱۱ سپتامبر سال ۲۰۰۱ آمریكا كه «بن لادن» متهم به انجام آن شد و طالبان حاضر به تحویل او به آمریكا نشد، دولت آمریكا به افغانستان حمله نظامی برد و با كمك باقیمانده مجاهدان، طالبان را بركنار كرد، متواری ساخت و ....
با گذشت نزدیك به پنج سال از این رویداد، نیروهای آمریكا و ناتو به نام مبارزه با تروریسم همچنان در افغانستان باقی مانده و معلوم نیست كه دولت های مجاور افغانستان از جمله روسیه، چین و ایران تا چه زمانی این استقرار را تحمل كنند. مسئله افغانستان دنباله همان اختلاف انگلستان و روسیه تزاری بر سر آسیای جنوبی است. ایران و افغانستان از هر لحاظ، مشابهت بسیار به اتریش و آلمان دارند و هر تحویل در یكی از آنها بی تاثیر در دیگری نخواهد بود. از سال ۱۹۹۱ تاجیكستان نیز وارد این جرگه شده است. اخیرا از كابل صداهایی به گوش رسید كه خط مرزی با پاكستان را كه انگلیسی ها به عنوان مرز افغانستان و هندوستان انگلیس تعیین كرده بودند قبول ندارند زیرا كه قبایل را تقسیم و مناطقی كه در آن زمان به هندوستان انگلیس داده شده است، از بدو تاسیس امپراتوری پارسها متعلق به این امپراتوری بوده كه شرق آن افغانستان امروز را تشكیل می دهد.
اضافه می شود، سردار محمد داود كه در كودتای اوریل ۱۹۷۸ از میان رفت در سال ۱۹۷۳ پسر عموی خود محمدظاهر شاه را با یك كودتا بركنار و به ایتالیا تبعید كرده بود كه شاه ایران قسمتی از هزینه وی در ایتالیا را پرداخت می كرد. محمدظاهر شاه كه مورد حمایت كرزای رئیس جمهور افغانستان است در سال ۲۰۰۲ پس از ۲۹ سال به كابل بازگشت ولی ادعای سلطنت نكرد و عنوان «پدر ملت افغان» با حق سكونت در كاخ سلطنتی سابق را به دست آورد.

منبع : تاریخ ایران و جهان در این روز