ادیب مرد سیاست

علامه علی اکبر دهخدا در سال ۱۲۹۷ (قمری) در شهر تهران به دنیا آمد. پدرش از ملاکین قزوین بود، که پیش از ولادت فرزندش به تهران آمد و در تهران سکونت گزید. دهخدا در زمان کودکی پدر خود را از دست داد و او با توجه و سرپرستی مادر خود به تحصیل پرداخت.او علوم ادبیه را نزد اساتید و فضلای عصر خود، مثل شیخ غلامحسین بروجردی فرا گرفت و پس از طی تحصیلات در مدرسه سیاسی ۵ سال در شهرهای مختلف اروپا به تحصیل مشغول شد و دروس عالیه را فراگرفت. سپس به ایران بازگشت و به خدمات فرهنگی اشتغال ورزید و روزنامه صوراسرافیل را با همکاری میرزا جهانگیر خان شیرازی و میرزاقاسم صوراسرافیل اداره نمود که جذابترین بخش آن روزنامه قسمت طنز آن بود که دهخدا یادداشتهای خود را تحت عنوان چرند و پرند و به امضای مستعار«دخو» در ستونی به عنوان ستون فکاهی می نوشت. وی اولین کتاب خود را تحت عنوان امثال و حکم که شامل ۲۴ هزار ضرب المثل فارسی است، منتشر کرد. بهترین و غنی ترین اثر او لغت نامه معروفش می باشد که شاید به جرات می توان گفت که یکی از شاهکارهای زبان پارسی می باشد. او پس از اینکه مجلس در زمان محمد علی خان بمباران شد، به همراه دوستانش به اروپا تبعید گردید. او در کشورهای فرانسه و سویس مدتی را گذراند. او توانست در سویس سه شماره از صوراسرافیل را منتشر نماید. وی توانست با همکاری ایرانیان مقیم ترکیه روزنامه ای را تحت عنوان سروش منتشر نماید. دهخدا پس از اینکه محمد علی شاه خلع گردید و تهران توسط مجاهدان فتح گردید، با خواهش سران مشروطه از کشور ترکیه(عثمانی) به ایران بازگشت. او بارها توسط مردم تهران نماینده شد و مدتی نیز ریاست و استادی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران را بر عهده داشت. وی بعد از جنگ جهانی اول در قرای چهارمحال بختیاری گوشه نشینی را انتخاب نمود و بقرای همیشه از سیاست کناره گیری کرد. او آثار مختلفی دارد که می توان به: چهار جلد امثال و حکم، لغت نامه دهخدا،ترجمه روح القوامین و سر عظمت و انحطاط روم اثر مونتسکیو،حواشی بر دیوان ناصر خسرور،منوچهری ،حافظ ، فرخی،سوزنی، تصحیح لغت فرس اسدی، فرهنگ نامه فرانسه به فارسی. علامه دهخدا در تحول نثر فارسی نقش بسیاری داشت. بخش شعر جدید فارسی نیز با نام دهخدا آغاز می شود، اگر چه او در زمینه نظم و نثر کمتر کار کرد ولی آنچه را هم کار کرد کافی بود تا او را پدر زبان قصه نویسی در ادبیات ما جای دهند.این بزرگ مرد ادبیّات و سیاست در هفتم اسفند سال ۱۳۳۴ در ابن بابویه وفات یافت.

در قصه تاریخ چو آزاده بخوانید مقصود از آزاده شمایید شمایید

منبع : زیست نامه