اقتصاد ایران از نگاه دیگران

● خصوصی سازی نیازمند سرمایه گذاران خارجی
نشریه اقتصادی مید طی تحلیلی تفصیلی از روند اجرای طرح خصوصی سازی در ایران موفقیت این طرح را به ورود سرمایه گذاران خارجی منوط دانست.
به گزارش نشریه اقتصادی مید، وزارت خارجه آمریکا در ۲۵ اکتبر سه بانک بزرگ ایران را تحریم کرد.
هدف آمریکا از این کار واداشتن ایران به توقف فعالیت های هسته ای خود اعلام شده است. اما شاید مهمترین تأثیر این گونه اقدامات ایجاد مانع در راه بازکردن اقتصاد ایران باشد.
در حال حاضر تنها سهام دو شرکت بزرگ دولتی به بورس رفته است که عبارتند از شرکت ملی صنایع مس ایران و شرکت فولاد مبارکه.
بر اساس برنامه های تهیه شده تا انتهای سال ۸۶ باید ۲۴۰ شرکت دولتی به بخش خصوصی واگذار شوند. مهمترین این شرکت ها شرکت مخابرات، ۹۲ شرکت نفتی و پتروشیمی و سه بانک ملت، صادرات و تجارت هستند. هدف از اجرای طرح خصوصی سازی توسعه اقتصادی ایران، عدالت اجتماعی و ریشه کنی فقر عنوان شده است.
ایران همچون همسایگان خود از ۸۰ سال پیش که شکل کنونی را به خود گرفت شاهد سلطه دولت بر اقتصاد بوده است. اما این کشور بر خلاف همسایگانش نتوانسته اقتصادش را آزاد کند.
اگرچه بسیاری در غرب نگاهی منفی به ایران دارند اما این کشور در ۵۰ سال گذشته اقتصاد موفقی را داشته است. از سال ۱۹۶۰ به این سو متوسط رشد اقتصادی ایران بالغ بر ۴‎/۶ درصد بوده است. در عین حال روزهای موفقیت اقتصادی ایران سپری شده است. متوسط رشد اقتصادی ایران در سال های ۱۹۶۰ تا ۱۹۷۶ بالغ بر ۹‎/۸ درصد بود. این رقم در سال های ۱۹۷۷ تا ۱۹۸۸ به ۲‎/۴ درصد کاهش پیدا کرد. از آن زمان تا کنون در نتیجه تجربه دو وضعیت انقلاب و جنگ تحمیلی رشد اقتصادی این کشور در حدود ۴‎/۷ درصد بوده است.
بنابراین حق با رهبر ایران است که می گوید اقتصاد ایران باید بیش از این رشد داشته باشد. عملیات ارائه شرکت مس و فولاد مبارکه در بورس موفقیت آمیز بوده است. از زمان ارائه این دو شرکت در بورس سهام آنها با افزایش ارزش مواجه بوده است.
علی رغم این موفقیت ها مشکلاتی نیز وجود داشته است. تنها ۲۰ درصد از سهام این دو شرکت در بورس عرضه شد.در عین حال این ۲۰ درصد نیز توسط کنسرسیومی از شرکت های دولتی یا تحت حمایت دولت خریداری شد که مسلماً این امر با روح خصوصی سازی در تضاد است. شرکت های خارجی نیز امکان حضور در این عرصه را پیدا نکردند.
بزرگترین سهامدار این شرکت سازمان توسعه صنایع معدنی ایران است و باتوجه به تشتت و پراکندگی سایر سهامداران به نظر نمی رسد آنها بتوانند تغییر و تحول مهمی را در این شرکت پدید آورند. دیگر شرکت هایی که قرار است واگذار شوند نیز ممکن است با تجربه مشابه یا بدتری رو به رو شوند. مخالفت شدیدی در ایران علیه خصوصی سازی شرکت های بزرگ وجود دارد. بویژه آنکه جامعه ایران به بخش خصوصی بی اعتماد است. جامعه ایران نوعی مخالفت با مالکیت خارجی ها بر شرکت های مهم داخلی و حتی مالکیت بخش خصوصی بر این شرکت ها دارد.
اقتصاد ایران از ۸۰ سال گذشته تحت سلطه دولت قرار داشته است. مدیران ایران تجربه ای از کار در شرکت های خصوصی در این مدت نداشته اند و بهره وری پائین یکی از معضلاتی است که گریبانگیر شرکت های دولتی است. تعداد شعب بانک های دولتی ایران ۱۵ برابر بیشتر از بزرگترین بانک خصوصی در این کشور است. مسلماً اگر این بانک ها خصوصی شوند حجم عمده ای از این شعب در سراسر ایران بسته می شود.
برخی معتقدند چنانچه ایران می خواهد طرح خصوصی سازی را با موفقیت اجرا کند باید به سرمایه گذاران و مدیران خارجی اجازه ورود بدهد. بخش خصوصی ایران چندان مایل به سرمایه گذاری در بورس نیست.
در دو مورد واگذاری قبلی شرکت های نیمه دولتی وارد عرصه شدند و لذا خصوصی سازی واقعی اتفاق نیفتاد. به علاوه منابع مالی شرکت های نیمه دولتی آنقدر نیست که بتوانند در همه واگذاری ها شرکت کنند و ۱۲۱ میلیارد دلار از سهام واگذار شده در ۱۰ سال آینده را خریداری کنند.
بر اساس گزارش سازمان خصوصی سازی ایران چند شرکت خارجی برای خرید سهام شرکت مخابرات ایران ابراز علاقه کرده اند. ارزش این شرکت بالغ بر ۱۶ میلیارد دلار برآورد شده است.
شرکت ارتباطات کویت در ماه سپتامبر برای خرید سهام شرکت مخابرات ایران ابراز علاقه کرد اما ارزش تعیین شده برای آن را بسیار بالا دانست. مدیر این شرکت گفت آیا ایرانی ها فکر می کنند شرکت ارتباطات، ماکروسافت است که ۱۶ میلیارد دلار ارزش آن را تعیین کرده اند
مسلماً اگر ارزش بیش از حد برای شرکت های دولتی تعیین شود هیچ سرمایه گذار خارجی سهام آنها را خریداری نخواهد کرد. در عین حال دو شرکتی که قبلاً واگذار شدند با ارزش بسیار کمتر از ارزش واقعی خود روانه بازار بورس شدند.
چنانچه ذکر شد تأخیر در واگذاری مشکلی است که وجود دارد. شرکت ارتباطات ایران قرار بود در ماه سپتامبر وارد بورس شود اما تاکنون تاریخ مشخصی برای این کار تعیین نشده است.

منبع : روزنامه ایران