شیخ محمد حسن محسن رازی آقا بزرگ تهرانی

جنسیت: مرد
نام پدر: علی
تولد و وفات: (۱۲۹۳ -۱۳۸۹) قمری
محل تولد: مشخص نیست.
شهرت علمی و فرهنگی: کتاب‌شناس ، محقق ، فقیه و محدث شیعی
آقا بزرگ تحصیلات مقدماتی خود را در تهران در مدارس دانگی و پامنار و فخریه آغاز کرد و ادبیات و فقه و اصول و منطق آموخت و در سال ۱۳۱۵ق عازم نجف شد و نزد حاج‌میرزا حسین محدث نوری تحصیل علم حدیث کرد. و در حوزه درس آخوند ملا کاظم یزدی و میرزا محمد تقی شیرازی به تکمیل فقه و اصول پرداخت. در سال ۱۳۲۹ق به کاظمین رفت تا مقدمات تدوین بزرگ‌ترین دایرهٔ‌المعارف کتاب‌شناسی شیعه یعنی "الذریعهٔ الی تصانیف‌الشیعهٔ" را آماده سازد. این دایرهٔ‌المعارف در واقع جوابی به جرجی زیدان ، ادیب مسیحی عرب بود که مدعی شده بود که نقش شیعه در فرهنگ اسلامی بسیار اندک است. آقابزرگ برای تهیهٔ "فهرست‌الذریعه" در نجف چاپخانه‌ای به‌نام مطبعهٔ‌السعادهٔ دایر کرد. ولی دولت عراق مانع کار وی شد. کتابخانه‌های عمومی عراق و ایران و سوریه و فلسطین و مصر و حجاز و بسیاری از کتابخانه‌های خصوصی بازدید کرد. حاج آقابزرگ از بسیاری از محدثین فرق و مذاهب گوناگون اجازهٔ نقل حدیث داشت ، از جمله: میرزا حسین نوری ، سید محمد علی شاه عبدالعظیمی ، شیخ علی خاقانی ، شیخ علی کاشف‌الغطاء ، سید حسن صدر ، شیخ محمد علی ازهری مالکی ، شیخ عبدالوهاب شافعی ، شیخ ابراهیم ‌الاحمدی ، شیخ عبدالقادر طرابلسی ، شیخ عبدالرحمان حنفی. بسیاری از بزرگان نیز از او اجازهٔ نقل حدیث گرفته‌اند: مانند: حاج آقا حسین بروجردی ، سید عبدالحسین شرف‌الدین عاملی ، شیخ عبدالحسین امینی ، سید عبدالهادی شیرازی ، شیخ محمدرضا آل یاسین ، سید محمد صادق بحرالعلوم ، سید شهاب‌الدین مرعشی. وی پس از یک بیماری طولانی در نجف درگذشت و طبق وصیت او ، در کتابخانهٔ خود که آن را وقف علما کرده بود به خاک سپرده شد. مهمهٔرین آثار وی عبارتند از:"الذریعهٔ الی
تصانیف‌الشیعه" ، در ۲۶جلد؛ "طبقات اعلام‌الشیعه" ، از سدهٔ چهارم تا چهاردهم ق. در یازده جزء که ادامهٔ کتاب "وفیات ‌الاعلام" سید حسن صدر در سه قرن اول بود؛ "مصفی‌المقال فی مصنفی علم‌الرجال"؛
"هدیهٔالرازی الی المجدد شیرازی"؛ "النقدالطیف فی نفی‌التحریف
عن‌القرآن‌الشریف"؛ "توضیح‌الرشاد فی تاریخ حصر‌الاجتهاد"؛ "المشیخهٔ"؛ "ضیاء‌المفازات فی طریق مشایخ‌الاجازات"؛ "مستدرک کشف‌الظنون".

منبع : مطالب ارسالی