۶ خرداد ـ ۲۷ می ـ افکار و کارهای ابن خلدون به مناسبت زادروز او

ابن خلدون (ابراهیم ابن محمد) مولف «مقدمه» كه ازفلاسفه، مورخان، جامعه شناسان و نویسندگان بزرگ جهان بشمار می آید ۲۷ ماه مه سال ۱۳۳۲ میلادی به دنیا آمد و ۶۳ سال عمر كرد. وی گفته است: خدا به هر انسان هنگام تولد «مغز» را برای تفكر و تعقل و تشخیص خوب و بد و روا و ناروا از هم اهداء كرده است كه اگر در طول عمر از این وسیله مهم استفاده بهینه نكند حیات و حلاوت زندگی را خواهدباخت.
ابن خلدون كه یك عرب یمانی تبار بود در اسپانیا به دنیا آمده بود كه پس از برچیده شدن حكومت اعراب در آن دیار با خانواده اش، نخست به تونس و سپس به مصر رفت و در دفتر سلطان این كشور به كار پرداخت. وی از اینجا برای كسب معلومات بیشتر به مراكش (مغرب) رفت و چون آنجا را گرفتار جنگ و رقابت سركردگان دید به الجزایر سفر كرد و در این منطقه بخش اول «مقدمه» را نوشت و در آن، سبك تازه ای را در تاریخ نگاری به دست داد.
ابن خلدون به جای پرداختن صرف به رویدادهای سیاسی و نظامی، توجه خود را معطوف به تحولات اجتماعی و تغییر تدریجی روانشناسی مردم در پی هر رویداد و كیفیت تمدن كرد. بنا براین، « مقدمه » عمدتا تحلیل و تفسیر رویدادها بر پایه جامعه شناسی است كه در آن به «فلسفه تاریخ ( تكرار رویداد ها و معتقد بودن به قانون و یا قوانین و اصول معین كه رویدادها را شكل می دهد)» توجه خاص شده است.
ابن خلدون در نوشته هایش كوشیده است ثابت كند كه محیط، اقتصاد و واقعیت های اجتماعی هر عصر، به تمدن آن عصر شكل می دهد و تاریخ آن عصر را به وجود می آورد و اوج و حضیض تمدن به همین عوامل بستگی دارد. برای مثال: ابن خلدون به جای پرداختن به شرح جنگهای امیر تیمور، از او به عنوان مردی ادیب پرور و علاقمند به اصحاب فكر و دانش و مشوق هنر، معماری و مهندسی یاد كرده است . ابن خلدون ۲۴ سال آخر عمر را در قاهره بسر برد و در الازهر به تدریس تاریخ و فلسفه پرداخت.
وی در عین حال پاره ای از اوقات به شغل قضاوت هم سرگرم می شد. از نظر ابن خلدون، قاضی عادل و دانا بهتر از سلطان (رئیس دولت) می تواند در جامعه آرامش، امنیت و عدالت و در نتیجه پیشرفت ایجاد كند و تمدن جامعه خود را به كمال برساند.

منبع : تاریخ ایران و جهان در این روز