آیا جنگ دیگری در خاورمیانه رخ می دهد؟

مرحله کنونی، مرحله عدم استقرار امنیت در خاورمیانه است. محاسبات زیادی وجود دارد که همگان در انتظار روشن شدن نتایج آنها هستند. اختلافات بسیار خشونت آمیز است. نفرتی بی سابقه در همه جا موج می زند. وضع به جایی رسیده که تنها نیاز به جرقه ای برای آتش گرفتن تمامی منطقه دارد. حداقل، این چیزی است که دیده می شود. بسیاری از ناظران امور و آگاهان انتظار تابستانی داغ و خونین برای خاورمیانه دارند.
منظور ناظران آگاه این نیست که دو جنگ فاجعه بار عراق و افغانستان ادامه یافته یا درگیری ها از افغانستان به مناطق قبیله نشین پاکستان کشیده شود، بلکه این احتمال وجود دارد که جنگی بزرگ در تمامی خاورمیانه در گیرد.
منطقه در ترس از بروز جنگی دیگر میان اسراییل و کشورهای همجوار آن فرو رفته، جنگی که می تواند سوریه، لبنان و سرزمین های اشغالی فلسطین را شامل شود. با توجه به هم پیمانی عمیق میان امریکا و اسراییل، تردیدی نیست که منافع امریکا نیز در این وضعیت به خطر افتد. در هشداری جدید ظرف هفته گذشته، وزارت خارجه امریکا از اتباع خود خواست تا از سفر به لبنان صرف نظر کرده واز دیگر شهروندان خود که ساکن لبنان هستند نیز خواست تا به خطرات باقی ماندن در این کشور فکر کنند. چنین موضوعی در سایه وضعیت کنونی آیا بیانگر خطر بروز جنگی در آینده نزدیک نیست؟ آیا اعراب می توانند آغازگر جنگ جدیدی باشند؟ چنین موضوعی فعلا به هیچ وجه قابل تصور نیست. حزب الله در لبنان و جنبش حماس در غزه توانایی آزار و اذیت اسراییل را به شکل قابل توجهی دارند؛ ولی با این حال آنها هرچه انجام دهند ( مانند شلیک موشک های قسام یا عملیات های مختلف در مرزهای جنوبی لبنان) در نهایت سرنخ یک جنگ بزرگ همیشه در دستان اسراییل است.
سوریه تنها کشوری است که پیرامون اسراییل قدرت نظامی جدی دارد. آیا در چنین شرایطی ممکن است که سوریه آغازگر جنگ باشد؟ یک بار دیگر می گوییم که این امر قابل تصور نیست چرا که سوریه اکنون دچار چند دستگی عمیقی در میان فرماندهان بلند پایه ارتش خود شده است و در عین حال قدرت نظامی اسراییل نیز بسیار بیشتر از سوریه است. اسراییل صلاح های نظامی فوق العاده پیشرفته ای را در اختیار دارد و به شکل همزمان کمک های هنگفتی نیز از امریکا دریافت می کند. سوریه همچنین هیچ تمایل و رغبتی به جنگ ندارد، بلکه برعکس بارها از طریق دعوت مکرر به مذاکرات صلح، تلاش کرده تا از تنش ها بکاهد.
آخرین این تلاش ها، پیامی بود که دمشق از طریق جیمی کارتر برای اسراییل ارسال کرد. بشار اسد به کارتر گفت که معتقد است ۸۵ درصد از مشکلات میان سوریه و اسراییل در جریان مذاکرات دهه نود میلادی حل و فصل شده و وی آماده است تا در نزدیک ترین زمان ممکن، توافقنامه صلح را با اسراییل امضا کند. در نتیجه پاسخ به این سوال باقی می ماند که آیا امکان شروع جنگ توسط اسراییل در تابستان آتی وجود دارد؟ پاسخ این سوال به شکل مشخص به این موضوع بازمی گردد که آیا اسراییل به حل برخی از مشکلات استراتژیک خود ادامه خواهد دادیا خیر؟
▪ از میان مشکلات اسراییل، سه مشکل بیش از همه خودنمایی می کنند:
۱) تبدیل شدن بی سابقه ایران به یک قدرت منطقه ای بزرگ،
۲) چالشی که حزب الله و حماس به عنوان دو نیروی نظامی که زیر نظر هیچ دولتی نیستند، برای اسراییل ایجاد می کنند.
۳) تغییرات احتمالی که در نتیجه روی کار آمدن رییس جمهور جدید امریکا در سیاست های این کشور در خاورمیانه ایجاد خواهد شد.
ایران به عنوان یک قدرت رقیب در منطقه نه تنها برای اسراییل بلکه برای امریکا نیز ظاهر شده است. ایران تاثیر عمیقی در عراق دارد و نقش آن در سوریه و لبنان نیز رو به افزایش است و اکنون در حال رسیدن به سرزمین های فلسطین و کشورهای خلیج فارس است. بدین ترتیب ایران تهدیدی جدی برای سیطره منطقه امریکا است که از زمان فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی آن را تثبیت کرده است. امریکا با حماقت تمام متوجه نشد که حمله به عراق ( البته با تشویق اسراییل) شرایط را برای اوج گیری تحریکات ایران در منطقه فراهم کرد. امریکا و اسراییل اکنون باید پیامدهای این اشتباه استراتژیک وحشتناک را تحمل کنند.
برعکس ترس ها و تبلیغات اسراییل، برنامه هسته ای ایران هیچ خطری برای دولت یهودی ندارد. تنها خطر این است که اسراییل را به عنوان تنها قدرت نظامی و هسته ای خاورمیانه از دور خارج می کند و در نتیجه از تحرکات آن در منطقه علیه رقبایش مثل سوریه و حزب اله و حماس می کاهد. آیا اسراییل(با کمک امریکا یا بدون کمک آن) به تاسیسات هسته ای ایران حمله می کند؟ به رغم سخنان برخی مسوولان اسراییلی که مشوق جنگ هستند این احتمال کاملا مردود است. تاثیرات چنین اقدامی بر منطقه، برای اسراییل و منافع امریکا تا اندازه ای بزرگ است که قابل تصور نیست. امریکا و اسراییل فقط می توانند به محاصره و بازدارندگی اکتفا کرده و تنها به تلاش خود برای تضعیف اقتصاد ایران و بسیج کشورهای عربی علیه جمهوری اسلامی ادامه دهند درست مانند فعالیت های اخیر کاندولیزا رایس در کویت.
طبیعی است که اسراییل تمایل داشته باشد تا حزب الله و حماس را از بین ببرد که البته این ماموریت بسیار دشوار است چرا که هر دو جنبش، ریشه مردمی قابل توجهی دارند و در جنگ با اسراییل از شیوه های پارتیزانی استفاده می کنند که جنگ را تبدیل به جنگی نابرابر می کند. به نظر می رسد که ارتش شکست خورده اسراییل که جنگ های خود را به شکل سنتی اداره می کند، به هیچ وجه آمادگی ورود به جنگ پارتیزانی را ندارد. اسراییل تلاش کرد تا حزب الله را در جریان جنگ پرهزینه خود در سال ۲۰۰۶ نابود کند که در این مهم شکست خورد. تردیدی نیست که اسراییل مجبور به همزیستی با حزب اله است که از سوی ایران و سوریه حمایت می شود و شرط و شروط خود را بر نظام سیاسی در لبنان تحمیل می کند. در این میان اسراییل به تلاش خود برای سرنگونی دولت حماس نیز ادامه می دهد. اسراییل در این راه از محاصره، گرسنگی دادن و بمباران یک و نیم میلیون انسان ساکن غزه استفاده می کند ولی هنوز هیچ موفقیتی در این سیاست وحشیانه نداشته است. اگر حماس به محاصره تن دهد بدین مفهوم است که مرگ آهسته را قبول کرده و به همین دلیل است که حماس از طریق حمله به نقاط مرزی سعی در شکستن محاصره را دارد. از دیگر ترس ها و نگرانی هایی که در اسراییل وجود دارد این است که رییس جمهور آتی امریکا در حمایت از تل آویو به اندازه جورج بوش مصمم نباشد. تردیدی نیست که احتمال عقب نشینی امریکا از عراق و یک معامله بزرگ با ایران، نگرانی های زیادی را برای اسراییل به وجود آورد. تلاش گروه های فشار امریکایی ـ اسراییلی ( که چهره های معروفی نیز در میان آنها به چشم می خورند) برای حمایت از جان مک کین و ضربه زدن باراک اوباما و جیمی کارتر نیز به هیچ وجه غیر مترقبه و عجیب نیست.
● آیا اسراییل گزینه دیگری دارد؟
بله گزینه صلح کامل و فراگیر آخرین گزینه پیش روی اسراییل است مگر این که اسراییل نخواهد یا نتواند بهای چنین صلحی را بپردازد. بدین مفهوم که اسراییل باید به مرزهای ۱۹۶۷ بازگردد. هیچ رهبر اسراییلی اکنون وجود ندارد که دیدگاه سیاسی یا توانایی اخلاقی برای دست زدن به چنین اقدام مهمی را داشته باشد. رخدادهای زیادی در سرزمین های فلسطینی اتفاق افتاده و آرزوی تاریخی اسراییل برای سلطه کامل بر خاک فلسطین هنوز باقی است. اسراییل در عین حال نمی تواند شروط حماس از قبیل تبادل اسرا و خاتمه بخشیدن به محاصره غزه و توافقنامه برقراری آرامش ده ساله را قبول کند. پذیرش چنین شروطی بدین معنی است که بازدارندگی متقابل ایجاد شده و این موضوع را اسراییل همواره رد کرده است، واقعیتی که به شکل عیان دیده می شود این است که اسراییل در این شرایط امکان دست زدن به جنگ علیه دشمنان خود را نداشته و در عین حال امکان برقراری صلح را نیز ندارد. به نظر می رسد که درگیری ها ادامه خواهد یافت و منطقه در شرایط تنش تند و عمیق باقی خواهد ماند که شهروندان و به خصوص فلسطینی ها بهای آن را می پردازند. بدون در نظر گرفتن اشتباه محاسباتی از طرف یکی از طرفین درگیری می توان گفت که این تنش نسبتا آرام می تواند منطقه را از ورود به جنگی بزرگ در امان دارد. در نهایت باید گفت، تابستان آینده برخلاف ترس برخی خونین نخواهد بود.

ترجمه: نادر مازوجی
منبع: الحیات
نویسنده پاتریک سیل

منبع : روزنامه جوان