حادثه خبر نمی کند

بلایای طبیعی قابل پیش بینی نیستند یا حتی اگر قابل پیش بینی باشند جلوی وقوع آنها را نمی توان گرفت. در لحظه ها و روزهای سخت هر فاجعه ای، با افرادی مواجه هستیم که وقایع دردناکی را پشت سرگذاشته، احتمالاً ساعاتی را تنها زیرآوار مانده اند، مرگ را بارها از نزدیک لمس کرده، شاید شاهد اجساد یا مرگ نزدیکان و از دست دادن همسایگان، دوستان، همبازی ها یا حتی عزیزان خود بوده اند.احساس درماندگی شدید، بهت، وحشت، از دست دادن همه چیز و احساس گناه از مسائل شایع این افراد است؛ احساس گناه از اینکه او زنده مانده و دیگران از دست رفته اند. احساس تقصیر که «شاید می توانستم کمک کنم ولی کوتاهی کردم»؛ احساس خشم و عصبانیت حتی نسبت به تقدیر، مقدسات دینی و خداوند که «چرا این اتفاق بایستی برای ما می افتاد...؟» در ساعت ها و روزهای اول حادثه، کسانی که با امدادگران در تماس قرار می گیرند مراحل اول یا دوم واکنش عزا و از دست دادن را طی می کنند که لازم است امدادگر با آن آشنا باشد.
● مرحله اول؛ شوک ناباوری
در این مرحله فرد نشانه ها و هیجانات زیر را از خود نشان می دهد؛
▪ گیجی و منگی و بهت زدگی
▪ فراموشی و انکار مشکل و فاجعه
▪ نداشتن هیجان، گریه و واکنش
● مرحله دوم؛ خشم
در این مرحله فرد علایم زیر را از خود نشان می دهد؛
▪ احساس ناکامی و درماندگی
▪ تحریک پذیری و عصبانیت
▪ خشم نسبت به اطرافیان
▪ خشم و تهاجم نسبت به مسوولان و مقدسات
▪ خودزنی، جیغ و بی قراری
علایم فوق در روزها و هفته های اول کاملاً طبیعی و قابل انتظار است. برای کمک به حادثه دیدگان می توان توصیه های زیر را به کار برد؛
۱) به افراد اجازه دهید که در صورت امکان جنازه عزیزان شان را ببینند.
۲) فرصت سوگواری و گریه زاری را برای داغداران حادثه فراهم کنید. شرایطی را تدارک ببینید که آنها بتوانند به راحتی و بدون مانع عزاداری کنند.
۳) سعی کنید افراد حادثه دیده دور هم جمع شوند و با هم عزاداری کنند؛ با هم ارتباط داشته و به هم کمک کنند.
۴) به فرد اجازه و فرصت صحبت کردن بدهید، ولی در صورت عدم تمایل، وی را مستقیماً وادار به صحبت نکنید.
۵) به صحبت ها و پاسخ های افراد به دقت گوش فرا دهید و با آنها همدلی کنید.
۶) هنگام صحبت با قربانیان عجله نکنید، بگذارید آنها بدانند هر وقت که بخواهند شما آنجا خواهید بود.
۷) از سکوت نهراسید، اما به تدریج و آرام سعی کنید به بهانه های مختلف به افراد ساکت نزدیک شده، ابراز حمایت و کمک کنید یا از آنها در کارها کمک بخواهید.
۸) قربانیان چنین حوادثی اغلب نیاز دارند داستان فاجعه را بارها و بارها بازگو کنند. شما می توانید با سوالات بجا و مناسب با استفاده از روش های درست گوش دادن مثل توجه کردن، نگاه کردن و تکرار جملات، این فرآیند و تخلیه هیجانی آنها را ادامه دهید.
۹) به افراد، اطلاعات صحیح بدهید. گاهی ممکن است وسوسه شوید که در مورد سلامت وابستگان به آنها اطمینان دهید. این کار فقط ناراحتی و واکنش فرد را به تاخیر می اندازد. در صورت امکان فرد را به مرکز اطلاع رسانی مربوط به مجروحان هدایت کنید.
۱۰) از دادن قول و وعده های بی جا به شدت پرهیز کنید. مثلاً به قربانیان اطمینان بی جا ندهید. بهترین جمله می تواند این باشد؛ «درست است که اوضاع مثل سابق نخواهد شد ولی مثل الان هم نمی ماند.»
۱۱) این افراد ممکن است احساسات و واکنش های مختلف و گاهی عجیب نشان دهند. تمام این احساسات و واکنش ها را بپذیرید و عکس العمل منفی نشان ندهید.
۱۲) حتی اگر قربانیان مواردی از رفتارهای نادرست و حتی غیراخلاقی در زمان حادثه را برای شما نقل می کنند (مثلاً به جای نجات فرد دیگر، خود یا اموالشان را نجات داده اند) به هیچ وجه قضاوت و سرزنش نکنید.
۱۳) به قربانیان توضیح دهید که از آنها چه انتظاری می رود و آنها باید چه انتظاراتی از دیگران داشته باشند. مثلاً از آنها انتظار می رود که با کادر درمانی همکاری کنند یا در جهت آرام کردن اعضای خانواده بکوشند یا در امور اردوگاه کارهای شخصی را انجام دهند.
۱۴) با قربانیان به نحو حمایت کننده ای رفتار کنید، ولی اصرار نکنید که فرد حتماً احساس «خوبی» داشته باشد.
۱۵) سعی کنید از وابسته شدن فرد به خودتان جلوگیری کنید.
۱۶) به افراد توضیح دهید که واکنش های شدید و ناراحت کننده ایشان طبیعی و بخشی از فرآیند سوگ و سیر عزای طبیعی است.
۱۷) شرکت در مراسم مذهبی و دعا در حفظ سلامت روانی حادثه دیدگان نقش بسزایی دارد.

منبع : روزنامه شرق