پنجشنبه, ۱۳ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 2 May, 2024
مجله ویستا
چهار "بال اخلاق" در قرآن
▪ (عفو - صفح - غفران - رحمت)
چهار کلمهی فوق چهار مرحلهی رفتاری را نشان میدهد که بر حسب اراده و تقوا و تسلط بر نفس، انسان میتواند در برابر کسانی که به او بدی میکنند، عکس العمل نشان دهد. اولین گام «عفو» است که معنای آن گذشت و صرف نظر کردن از انتقام و تلافی است. کسی که عفو میکند، ظاهراً صرف نظر کرده است، اما معلوم نیست کدورت و رنجش قلبیاش به صورت اخم و ترشرویی در چهرهاش ظاهر نشود.
«صفح» گام تکامل یافتهتری است که آثار رنجش را از صفحهی صورت و دل پاک میکند. از این کاملتر مرحلهای است که به جای تلافی و انتقام به کسی که به ما ستم کرده، احسان و انفاق کنیم که این گام را «غفران» مینامند و دست یازیدن بدان بسیار سخت است.
گام دیگر به عالیترین مرحلهی انسانیت و اخلاق مانده و آن هم «رحمت» است. رحمت یعنی دلسوزی و کمک و مساعدت به محتاج. در این مرحله، نه تنها عفو و صفح نشان داده و به کسی که به ما بدی کرده، خوبی میکنیم، بلکه به حال وی دلسوزی میکنیم که چرا مکارم اخلاق محروم شده و مرتکب اعمال ناشایست شده است.
▪ در این زمینه به آیات زیر توجه کنید:
- در رابطه با همسر و فرزندان؛
«و ان تعفوا و تصفحوا و تغفروا فان اللّه غفور رحیم». (۱)
- دعا به درگاه خدا؛
«واعف عنّا و اغفر لنا و ارحمنا». (۲)
- وظیفهی توانگران در برابر تهیدستان؛
«و لیعفوا و لیصفحوا ألا تحبّون أن یغفر اللّه لکم و اللّه غفور رحیم». (۳)
- وظیفهی پیامبر در برابر اهل کتاب؛
«فاعف عنهم و اصفح انّ اللّه یحبّ المحسنین». (۴-۵)
پی نوشت ها:
۱- سوره تغابن، آیه ۱۴:(و اگر ببخشایید و درگذرید و بیامرزید، به راستی خدا آمرزنده مهربان است).
۲- سوره بقره، آیه ۲۸۶:(و از ما درگذر؛ و ما را ببخشای و بر ما رحمت آور).
۳- سوره نور، آیه۲۲:( و باید عفو کنند و گذشت نمایند. مگر دوست ندارید که خدا بر شما ببخشاید؟ و خدا آمرزنده مهربان است).
۴- مائده، آیه ۱۳:( پس، از آنان درگذر و چشم پوشی کن که خدا نیکوکاران را دوست میدارد).
۵- ر. ک: قرائتی، محسن، هزارو یک نکته در قرآن کریم
منبع : تبیان