عدالت اجتماعی و طرح ترافیک!

همانطور که می دانید اخیراً بحث واگذاری آرم یا مجوز ورود به محدوده طرح ترافیک در شهر تهران به عرصه کشمکش و تنازعاتی بین ارکان مختلف تصمیم گیر در این زمینه بدل گشت و همچون موضوعات مشابه پشت درهای بسته و به دور از درنظر گرفتن نیازهای مردم و بخصوص آندسته از اقشار اجتماع که نیاز مبرمی به تردد در این محدوده دارند بحث واگذاری و قیمت گذاری آن به پایان رسید.
در این بین عده‌ای شادمان از خدمتی که به مردم نموده و قیمت ها را آنقدر افزایش دادند که گاهی دو ماه حقوق یک کارمند هم توان خرید آرم را به وی نمی داد شکر این خدمت را به درگاه الهی بجا آوردند و عده ای هم که علیرغم نیازشان موفق به دریافت این مجوز نشدند و بعضاً از آشنایی با برخی افراد در ارگانهای مختلف هم محروم بودند سر به جیب قناعت فرو بردند و به امید روز جزا نشستند!
این نوشتار را به این بهانه تقدیم می نمایم تا تلنگری باشد برای دسته اول و مرهمی برای زخم دسته دوم و آرزو می کنم که شأن دامپزشکان آنقدر ارج گذاشته شود که بیش از سهمیه فعلی و مطابق با نیاز آنان مجوز ورود به این محدوده رؤیایی (!!!) واگذار گردد. به امید آنروز...
□□□
عدالت همواره رؤیای بشر بوده و در دین مقدس اسلام هم از وجهه خاصی برخوردار است. در حوزه مسائل اجتماعی هم عدالت همیشه مدنظر مردم و برای آنها مهم بوده است. از سویی دیگر این حوزه بسیار مستعد برزبان راندن شعارها و وعده ها است و افرادی هم با اطلاع از این مسئله گاه با سنگر گرفتن پشت خاکریز عدالت اجتماعی خود را از گزند مؤاخذه جامعه پنهان می کنند. راستی چه آسان است شعار‌دادن و چه دشوار است عمل نمودن به شعارها! اکنون هم که نزدیک انتخابات هستیم امیدوارم نامزدهای محترم شرکت در انتخابات مجلس شورای اسلامی مصداق آیات ابتدایی سوره مبارکه صف نشوند که به آنچه می گویند عمل نکنند و وقتی روی صندلی سبز خانه ملت آرام گرفتند به یاد آنهایی که با هزاران امید و آرزو به آنان رأی دادند باشند. خوب از بحث اصلی جدا نشویم!
می دانید که عدالت اجتماعی در ابعاد گسترده و متفاوتی مطرح و قابل بررسی است. در این مجال تنها به یکی از جنبه های آن که سالیانی است در شهر تهران زندگی مردم را تحت تأثیر قرار داده می‌پردازیم به امید آنکه این سخن آینه‌ای برای مسئولین امر و مصداقی باشد از حدیث مشهور (المؤمن مرآة المؤمن).
با افزایش جمعیت در شهر تهران و نیاز روز افزون مردم به اشتغال و کسب و کار ، رفت و آمد آنان در شهر فزونی یافته و به دنبال آن حمل و نقل در کانون توجه عموم قرار می گیرد. مترو ، اتوبوس ، تاکسی و مسافربرهای سواری و خودروهای شخصی ارکان اصلی حمل و نقل محسوب می شوند. تلاش دولت و مجلس شورای اسلامی برای گسترش حمل و نقل عمومی اعم از مترو، اتوبوسرانی و تاکسی ها و مسافربرهای زیرمجموعه تاکسیرانی گرچه محسوس است اما کاستی های زیادی را هم به خود می بیند. از جمله آنکه بهای زیاد و اصولاً بدون حساب و کتاب مسافربرهای شخصی و بعضاً تاکسی ها صرفه مناسبی برای استفاده عموم مردم بجای خودروی شخصی فراهم نمی کند و ناهماهنگی در عبور و مرور اتوبوسها و ایستادن طولانی مدت مردم در صفهای طویل به انتظار اتوبوس هم باعث می شود تا مردم عطای استفاده از این وسیله را به لقایش ببخشند! جالبتر آنکه تولیدات خودروها و واردات آنها از سیر صعودی برخوردار بوده و روز به روز شرایط واگذاری خودرو به مردم در رقابت میان کارخانجات خودروسازی آسان تر شده و تعداد بیشتری خودرو به سطح شهر می آیند.
در چنین شرایطی مسئولین امر، طرح ترافیک را راهکار مناسبی دانستند و در حقیقت با این عمل بکلی صورت مسئله را پاک کردند. طرح ترافیک به این منظور وضع شد که دو هدف را برآورده سازد. یکی آنکه آمد و شد در محدوده مرکزی شهر تهران روانتر گردد و دیگری آنکه این منطقه از آلودگی هوا مصون بماند. تا اینجای مسئله اهداف خیلی خوب به نظر می‌آیند ولی غافل از آنکه به تعداد مجوزهای ساخت و ساز در این منطقه توجه نکردیم و ساختمانهای رنگارنگ دولتی که کانون مراجعه مردم هستند را در این محدوده افزایش دادیم. هر چند مانند خیلی مسائل دیگر، متأسفانه آمار دقیقی از میزان سفرهای درون شهری به این منطقه که به طرح ترافیک موسوم است نداریم اما می توان حدس زد که تعداد این سفرها بسیار زیاد و قابل توجه باشد. حالا بیایید بار دیگر مسئله را مرور کنیم.
منطقه مرکزی شهر را طرح ترافیک و منطقه ممنوعه ورود خودروهای شخصی به آن اعلام کردیم حال آنکه بسیاری از مردم ناچارند به دلیل وجود و حضور سازمانها و ادارات مختلف دولتی به این منطقه رفت و آمد نمایند. اخیراً این محدوده را افزایش داده ایم و طرحی جدید به نام تردد نوبتی زوج و فرد را هم به این منطقه افزودیم. البته بماند که وقتی خودروها نصف روزهای هفته را اجازه تردد ندارند بیمه شخص ثالث و عوارض را بطور کامل و هر سال هم بیش از سال گذشته می پردازند و این یکی واقعاً از مظاهر مسلم عدالت اجتماعی است!
در این بین باز هم مسئولین هوشمندمان دست به ابتکاری دیگر زدند و آرم طرح ترافیک را به جامعه عرضه نمودند تا دو دسته از مردم از آن بهره ببرند. یکی آنهایی که در این منطقه سکونت دارند و دیگری آنان که به ناچار به این منطقه تردد می کنند و در این محدوده اشتغال دارند. همینجا یک سؤال بطور جدی مطرح می شود و آنهم اینکه آیا شخصی که محل سکونت یا اشتغال وی در محدوده طرح ترافیک است گناهی مرتکب شده که باید تاوان آنرا با هزینه‌ای گزاف بابت دریافت آرم ورود به محدوده طرح ترافیک بپردازد؟! تازه جالب آنکه تا سال گذشته مثلاً اگر سیصد هزار تومان پرداخت می شد امسال به رقم نجومی هفتصد و پنجاه هزار تومان افزایش یافت و آب هم از آب تکان نخورد! راستی اگر فرمایش مسئولین سازمان طرح ترافیک را مبنی بر صدور نود هزار آرم بپذیریم حساب کنید چه درآمدی عاید شهرداری می‌شود و با آن می توان دست به چه آبادانی زد؟ هر چند که چاله ها و وضعیت حمل و نقل و رفت و روب شهری که خبری از این آبادانی نمی دهد!
نکته دیگر آنکه تعداد افرادی که به این محدوده تردد می کنند و یا در این منطقه سکونت دارند چند نفر است؟ نود هزار نفر؟ پس بقیه افراد چه میشوند؟ برخی از مسئولین هم گفته اند که ما هزینه آرم طرح ترافیک دولتی ها را افزایش دادیم. چرا ناراحتند؟ از جیب خودشان که نمی پردازند؟! خوب اینهم عذر بدتر از گناه است. مگر پول و بودجه دولتی ها از کجا می آید؟ مگر نه اینکه بیت المال است و از جیب مردم پرداخت شده و حتی در این بین کسانی که اصلاً به این محدوده تردد نمی کنند هم متضرر می‌شوند!
براستی کجای واگذاری آرم طرح ترافیک و فروش آن با عدالت اجتماعی سازگار است که فرد مجبور می شود معادل دو ماه حقوق خود را بپردازد تا به این محدوده وارد شود درصورتی که بسیاری از مردم که محل سکونت یا اشتغالشان خارج از این محدوده است چنین پولی را نمی پردازند. تازه بگذریم که همه متقاضیان دریافت آرم طرح ترافیک هم موفق به دریافت آن نمی شوند و تازه این مسئله به کسب و کار عده ای هم بدل گشته که آرم را دریافت می کنند و به قیمت های گزافی به دیگران می فروشند! مگر عده ساکن در محدوده طرح ترافیک چه گناهی دارند؟! آنها از ابتدا اینجا ساکن بوده اند و بعد محدوده طرح ترافیک شکل گرفته و لذا این دسته از افراد اراده ای در انتخاب محل سکونت خود غیر از این محل نداشته اند. این که شهر را خط بکشیم و بفروشیم آیا با عدالت اجتماعی همخوانی دارد؟!
نکته بسیار جالبتر آنکه برخی ادارات و سازمانها هم آرم را به قیمت پائین تر (بعنوان شخص حقیقی) دریافت نموده و به مبلغی گرانتر به کارمندان خود واگذار می کنند و این هم نوعی دیگر از مظاهر عدالت اجتماعی و عمل به دین مبین اسلام است. کارمندانی هم که نیاز به دریافت آرم دارند به ناچار به این مسئله تن در می دهند و هر چند که در این دنیا مظلوم واقع گشته اند اما عدل پل صراط در روز قیامت آنان را امیدوار به احقاق حق نموده است!
از آنجایی که هر انتقادی باید با ارائه راه حل همراه باشد در اینجا بطور فهرست وار چند پیشنهاد و راه حل ارائه می گردد. به امید آنکه مورد توجه مسئولین امر واقع شود.
۱ ) چون واگذاری آرم طرح ترافیک نوعی رانت برای اشخاص خاص در جامعه محسوب می شود پیشنهاد می گردد فروش آرم تردد در محدوده طرح ترافیک با شجاعت مسئولین امر و تدبیر آنان متوقف گردد.
۲ ) در اسرع وقت با برنامه زمان بندی شده سازمانهای دولتی موجود در محدوده طرح ترافیک از این منطقه به مناطق پاک شهر تهران منتقل گردند.
۳ ) از این پس در محدوده طرح ترافیک مجوزهای ساخت و ساز با اخذ مالیات و عوارض سنگین صادر گردد و در عوض نرخ عوارض و مراحل صدور مجوز ساخت و ساز در منطقه خارج از این محدوده کاهش یافته و آسان شود.
۴ ) به افرادی که محل سکونت یا اشتغالشان در این محدوده است کارت تردد بصورت رایگان داده و سالیانه تمدید شود و در صورت خروج محل سکونت آنان از این محدوده تسهیلاتی برای آنها درنظر گرفته شود.
۵ ) فردی که مثلاً ۱۰۰ روز به این منطقه تردد می کند با شخصی که ۳۰۰ روز و یا فردی که بیشتر یا کمتر از آن رفت و آمد می نماید یکسان هزینه می پردازد و این مسئله عین تبعیض است. لذا می توان به افرادی که غیر از ساکنین یا بومی این محدوده هستند قبوض روزانه واگذار نمود تا درصورت لزوم به این محدوده وارد شوند. ضمن آنکه اکنون فردی که آرم طرح ترافیک می گیرد همیشه و در هر زمان می تواند به این محدوده وارد شود و دیگران کاملاً از این مسئله محرومند که این مطلب به هیچ وجه با عدالت اجتماعی سازگار نیست.
۶ ) استفاده مردم از خودروهای عمومی نظیر تاکسی ها و مسافربرهای شخصی باید افزایش یابد. این مسئله به تنهایی با شعار دادن عملی نمی گردد. بلکه باید رویه و قانونی برای پرداخت نرخ کرایه تعیین نمود. البته در این راه نباید نظیر طرح استفاده از تاکسیمتر قانون را لوث نمود بطوریکه پولی از بودجه بیت‌المال خرج کرد و تاکسیمتر نصب نمود ولی عملاً بدلیل شتاب زدگی و عدم دوراندیشی و تدبیر هم راننده و هم مسافر از آن ناراضی باشند و استفاده نکنند. بجای این مسئله می توان مسیرها را در سطح شهر تهران شماره و نرخ گذاری نمود. بطور مثال هر شخصی که از میدان انقلاب تا پیچ شمیران و در هر کجای این مسیر سوار تاکسی شود مبلغ مشخصی بپردازد. این مسئله می تواند به عدم درگیری رانندگان با مسافرین هم منجر گردد.
با اینکه راهکارهای دیگری هم برای رفع معضل ترافیک و آلودگی هوا وجود دارد نظیر گسترش طول و عرض خیابانهای قدیمی محدوده طرح ترافیک و حتی حرکت به سوی خیابانهای دو طبقه و ساخت و عرضه خودروهای کوچک و سبک تک یا دو سرنشین به منظور رفتن به سرکار و غیره اما به همین میزان بسنده و آرزو می کنیم مسئولین محترمی که خود با خودروهای دولتی و بدون پرداخت هزینه آرم طرح ترافیک در این محدوده تردد می کنند به فکر کسانی هم باشند که باید یک یا دو ماه از حقوق خود را بطور کامل بابت این مسئله بپردازند تا بتوانند از خودروهایی که معلوم نیست چرا اینقدر گران عرضه می‌شود استفاده کنند و در یک جمله پشت درهای بسته و موقع تصمیم سازی مرگ را فقط برای همسایه ،خوب نپندارند! یادمان باشد که روز قیامتی هم در کار است و کوچکترین ظلمی عقابی سخت در پی خواهد داشت.

محمد لطفی‌زاده

منبع : رجانیوز