قصه پرغصه داداشی!

▪ فیلمنامه: سید علی اکبر محلولچیان
▪ کارگردان: عبدالحسین برزیده
▪ بازیگران: اصغر همت، حسین یاری، آتنه فقیه نصیری، پروانه معصومی، مهران رجبی و...
▪ خلاصه داستان: یک خانواده سنتی و پرجمعیت و معتقد تهرانی پس از فوت پدر خانواده دچار اختلافها و مشکلاتی می شوند که منشأ یکی از اختلافهای میان آنها ارث و میراث خانواده است. پس از چندی مادر خانواده به شدت بیمار می شود و...
عبدالحسین برزیده را سالهاست در سینما می شناسیم و حالا مدتی است که این کارگردان و فیلمساز، گرایش زیادی به تلویزیون پیدا کرده است. شاید مهمترین دلیل این تغییر در زندگی حرفه ای برزیده، سینمای کم مخاطب و تاریخ مصرف گذشته او بوده باشد، چیزی که به نظر می رسد در مورد سبک کارگردانی او در تلویزیون مصداق پیدا کند و ادامه یابد.
«مثل هیچکس» یکی از مجموعه های ویژه پنجگانه تلویزیون در ایام ماه مبارک رمضان است که در جدول پخش سریالهای ویژه ماه رمضان و از شبکه دوم سیما روی آنتن می رود. این سریال با وجود تلاش کارگردان آن و با توجه به روایت کم نقص از نظر تکنیکهای تلویزیونی تاکنون نتوانسته مخاطب و طرفدار چندانی پیدا کند و به نظر هم نمی رسد تا پایان آن چنین اتفاقی برایش بیفتد.
یکی از مهمترین کاستیهای سریال برزیده داستان تکراری، نخ نما و کلیشه ای آن است که با توجه به اهداف تولید آن در ماه مبارک، به راحتی می توان هر قسمت و پخش آن را حدس زد و پیش بینی کرد. یک خانواده پرجمعیت که پس از فوت پدر به جان هم می افتند و بر سر ارث و میراث و... با هم اختلاف پیدا می کنند؛ توطئه دامادها به سرکردگی یکی از آنها، ناچاری و ناگزیری دخترها، پسر ناخلف و...
آیا بهترین نمونه چنین داستانی در اوایل دهه ۷۰ و با سریال «پدر سالار» اکبر خواجویی در تلویزیون پخش نشد و آیا همان موقع بسیاری، عمر و تاریخ مصرف چنین داستانها و سریالهایی را به سرآمده نمی دانستند. سیستم سنتی و مناسبات خانوادگی و ارشد سالاری خانوادگی، زندگی دسته جمعی و اشتراکی هر چند هنوز هم در جامعه بیننده این سریال وجود دارد، اما واقعیت این است که این مناسبات به شدت در حال کم رنگ شدن هستند و جامعه مخاطبان تلویزیون به شدت از آن فاصله گرفته اند یا در حال فاصله گرفتن از آن هستند.
هر مخاطب و بیننده «مثل هیچکس» از همان ابتدا می تواند حدس بزند که با چه نوع داستانی مواجه است. به اسامی شخصیت ها توجه کنید: میرزا، بی بی، محمدباقر، اشرف سادات، داداشی و...! همین اسامی هم مناسبات سنتی و ارشد سالاری خانوادگی را در شناسنامه شان دارند. حالا دقت کنید که در هر قسمت چند بار اسم داداشی به عنوان ارشد خانواده و جانشین پدر به زبان می آید و...
به علاوه، ساختار داستان «مثل هیچکس» هم مثل مناسبات و موضوعات و فضای وقوع رویدادها قابل پیش بینی و تعریف شده و کلیشه ای به نظر می رسد.
کدام مخاطب است که از همان ابتدای آغاز اختلاف تقابل میان ضد قهرمان (جلال) و خانواده را شناسایی نکند و حدس نزند که اختلاف در ادامه بالا می گیرد.
برادران و دامادها در مقابل هم می ایستند، وخامت حال بی بی همه فرزندان را متوجه خود می کند و سر عقل می آورد؛ بعد مجردها با هم ازدواج می کنند و همه چیز رو به راه می شود و داداشی سکان کشتی خانواده را در دست می گیرد؛ بی بی هم خوب می شود و بر می گردد و یا با مرگ پاکش توانسته خانواده را روشن کند و به خود بیاورد و...
واقعیت این است که سریال برزیده در ساختار داستانی چیز تازه ای برای طرح کردن ندارد و تازه در ایجاد ابعاد دراماتیک و چالشهای داستانی در مورد همان کلیشه ها هم ناموفق عمل کرده است. به همین دلیل چیزی در حدود شش یا هفت قسمت سریال صرف مجبور کردن اشرف سادات توسط کاظم برای شکایت از برادرها می شود و تازه این توطئه چینی در تمام فصول وجود دارد ولی در شش، هفت قسمت محور روایت داستان قرار می گیرد. این نشان می دهد که سریال در حوزه داستان پردازی و درگیرسازی مخاطب با موضوع به شدت دچار ضعف و فقر است و بنابراین طبیعی است که نتواند مخاطبان مورد انتظار تلویزیون را هم جذب تماشای خود نماید.
داستان و آدمهای داستان «مثل هیچکس» در تمام قسمتهای سریال معطل رویدادهای قابل پیش بینی و کم ارزش هستند و یا ناچارند مدام بی بی و وضعیت بیماری او را تکرار کنند، در حالی که حتی وخامت اوضاع و بیماری بی بی هم هیچ گاه اهمیت دراماتیک ندارد و تنها غرولند و قربان صدقه و تعارف است که بر محور اتفاق آن مورد پرداخت قرار می گیرد:
- نرگس: اگه یکی همین الان خبر بیاره حال بی بی خوب شده من یکی از النگوهامو در می آرم مشتلق می دهم بهش!
نکته دیگر آنکه بازیگران جوان و حتی با تجربه ها و شناخته شده هایی مثل همت، یاری، فقیه نصیری و... نیز با اینکه به خوبی از عهده ایفای نقش هایشان برآمده اند و خوب هم در حوزه کارشان ظاهر شده اند، تأثیر چندانی در محبوبیت سریال نداشته اند و «مثل هیچکس» با همه شخصیتها و بازیگران پر تعداد (اما شبیه به هم) اش نتوانسته از جمله مجموعه های پرمخاطب ایام ماه مبارک رمضان باشد.

آی سان نوروزی

منبع : روزنامه قدس