چگونه رجب طیب اردوغان قهرمان شد

وقتی شهردار سابق استانبول- رجب طیب اردوغان- بعد از انحلال حزب رفاه ترکیه به چهار سال زندان و آن هم در پی یک سخنرانی و با استناد به محتویات آن سخنرانی که اتفاقاً در نشستی حزبی ایراد شد، صادر شد، دو راه دادگاه عالی استانبول برای آینده ترکیه ترسیم کرد. یا اینکه جوانه های حرکت اسلامی که با حزب رفاه ترکیه به شاخه های تنومندی تبدیل شده بود که نجم الدین اربکان را به نخست وزیری رسانده بود را دوباره می بریدند تا ریشه ها کارکردی فراخور زمانه خود داشته باشند، یا اینکه این شاخه ها به درخت تنومندی تبدیل می شدند که از یک محکوم به زندان نخست وزیری قدرتمند بسازد. حزب رفاه جای خود را به حزب فضیلت داد و مناقشه همچنان ادامه یافت، حزب فضیلت هم جای خود را به حزب عدالت و توسعه داد؛حزبی که اعضای آن سالیان سال کار حزبی را از فانتزی احزاب ترکیه که به رهبری بولنت اجویت و مسعود ییلماز که به نوبت بدون تغییر در فواصل زمانی قدرت را به دست می گرفتند، شروع به یارگیری کرد. این حزب روش جدیدی ابداع کرد و آن انجام کار حزبی از درون توده ها بود.
نخست شوراهای ۱۰ شهر را مورد توجه قرار دادند؛از شوراهای محلی گرفته تا شورای شهر و شهرستان، کاری زیربنایی، عضوگیری ساده اما معتقد و باورمند، حزب عدالت و توسعه توانست آرام آرام در سطح جامعه حرکت کند؛جامعه یی که بعد از فروپاشی امپراتوری عثمانی که خود را خلیفه مسلمین و جانشین پیامبر می دانستند به ناگهان صاحب قانون اساسی متفاوتی از اندیشه های اسلامی شد. اسلام باید از جامعه ترکیه به داخل خانه ها و باور مردم کوچ می کرد، حافظ این اندیشه ارتش ترکیه که سوگند وفاداری به اجرای قانون اساسی لاییک را خورده باشد، تضاد درونی جامعه را به درستی می شد دید، مردم در اجتماع مجبور به ارائه تصویری غیرمذهبی از خود آن گونه که دولت می خواست بودند اما در خانه، مذهب حاکمیت مطلق داشت. ترکیه به عنوان مرکز امپراتوری عثمانی که باید و به باور عده یی می توانست سمبل نوگرایی جامعه اسلامی باشد، انتخاب شد.
طبقه حاکم کاملاً مخالف دخالت مذهب و بعضاً مشتاق به ارائه چهره یی سکولار از خود اما جامعه که مجبور به ترک ظواهر اسلامی شده بود، درون خود باز تولیدی نو از اسلام داشت که با اسلام خلفای عثمانی ارتباطی نداشت. با تغییر خط و تعطیلات مذهبی و دگرگونی تقویم مذهبی به تقویم میلادی که متناسب با برنامه تطبیق دولتمردان ترک با دنیای غرب بود. اما مساجد نه تنها خالی نشد بلکه نماز جماعت به اختیار و دلخواه مردم آنچنان گسترش یافت که جزیی از زندگی مردم شد. حزب عدالت و توسعه با زیرکی تمام، اهداف حزبی خود را گسترش داد و در شورای شهر و روستا که زیرساخت لایه های ماندنی حزب بود برای تصدی مقامات بالاتر برنامه ریزی کرد و از درون این برنامه ریزی بعد از سال ها مجادله احزاب لاییک و درگیری ارتش و دادگستری با احزاب اسلامی، سرانجام این حزب عدالت و توسعه بود که توانست از رجب طیب اردوغان مردی که سمبل شهرسازی در استانبول و شهردار قدرتمند این شهر بود و مخالفان می دانستند که روزگاری می تواند سر و سامان به جامعه لاییک ترکیه با درونمایه مذهب بدهد و به همین بهانه او را روانه دادگاه کردند تا پس از صدور حکم محکومیت برابر قانون نتواند به پست نخست وزیری دسترسی پیدا کند اما زیرساخت حزبی، حزب عدالت و توسعه که سال ها در لایه های زیرین جامعه ساخته شده بود، آنقدر قوی بود که در انتخابات سراسری بعد از انحلال احزاب اسلامی رفاه و فضیلت دوباره هواداران اسلامی این احزاب راه را برای ورود اردوغان به عالی ترین پست اجرایی کشور ترکیه، یعنی نخست وزیری هموارکند.
باید چند سالی می گذشت تا عملکرد حزب اعتدال و توسعه به فریاد گوشخراش شیمون پرز هشتاد و چندساله که اکثر پست های مهم را از بدو تشکیل دولت اسرائیل در اختیار داشت در حاشیه کنفرانس اقتصادی داووس در کشور سوئیس بلند کند اما این اردوغان بود که با طمانینه که حاکی از عملکرد مناسب حزبی بود شیمون پرز را ادب کرد و صدای بلند او را به سخره گرفت تا بگوید شما خوب بلدید بچه ها را بکشید یا با آرامش بگوید شما از من بزرگ ترید و کشور شما کشور قدرتمندی است و می توانید با صدای بلند صحبت کنید اما من با آرامش پاسخ شما را می دهم. لرزش دستان شیمون پرز و آرامش توام با تحکم اردوغان خطاب به مجری برنامه یی که در حاشیه کنفرانس اقتصادی داووس برای مساله غزه تشکیل شده بود در تاریخ ماندگار شد؛ لحظه یی که عمرو موسی رئیس اتحادیه عرب و بانکی مون دبیرکل سازمان ملل مات و متحیر نظاره گر رفتار اعتراض آمیز اردوغان و ترک جلسه توسط او بودند.آن سوتر در آنکارا در نیمه شب جمعیتی انبوه اردوغان را که حالا به قهرمان جامعه اسلامی تبدیل شده چشم انتظار بودند.
آرامش اردوغان و ترک جلسه توسط او در حضور رئیس جمهور اسرائیل و رئیس اتحادیه عرب و دبیرکل سازمان ملل پایان سیطره بلامنازع اسرائیل و نیز مهر بطلانی بر شیوه مسالمت آمیز اعراب با اسرائیل است و طرح های سازمان ملل نیز برای حل مساله فلسطین نخ نما شده است. رجب طیب اردوغان ثابت کرد می توان در جوامع سنتی هم عملکرد حزبی قاعده مند را با حوصله انجام داد و با جلب قلوب، بر دل ها حکومت کرد و سیطره نظامی و سیاسی کهنه را درهم شکست. او نه فقط قهرمان شد بلکه راه رسیدن به قهرمانی را از درون توده ها تا بالاترین مقام اجرایی با عملکرد حزبی نشان داد.

نعمت احمدی

منبع : روزنامه اعتماد