جدال قدیم و جدید

▪ نشر ثالث
▪ سال چاپ: ۱۳۸۷
▪ ۶۵۱ صفحه
"جدال قدیم و جدید" بخش اول از جلد نخست مجموعه ای است که قرار است در ۶ مجلد تحت عنوان "تاریخ اندیشه سیاسی جدید در اروپا" منتشر شود.
"جدال قدیم و جدید" توسط سیدجواد طباطبایی تألیف شده که در آن نسبت سنت و تجدد و فرایندهای دیالکتیکی بین آنها و از عصر نوزایش تا انقلاب کبیر فرانسه (۱۷۸۹) مورد بحث قرار گرفته است.
کتاب برای اولین بار در سال ۱۳۸۲ توسط نشر نگاه معاصر روانه بازار شد. این کتاب بخشی از پروژه تحقیقاتی است که طباطبایی در سالهای اخیر در مورد تاریخ اندیشه سیاسی در اروپا و ایران در حال انجام است.
همان طور در خاتمه کتاب هم آمده است آنچه مد نظر نویسنده است، نشان دادن جدال قدما و متأخرین بر سر سنت و سربر آوردن اندیشه تجدد از همین جدال هاست. اما شاید مهم ترین انتقاد به رویکرد هلگی و انتزاعی مؤلف کتاب که در دیگر آثار او نیز هویدا است ندیده گرفتن تحولات اقتصادی و اجتماعی است. در واقع طباطبایی رابطه ذهن و عین را برخلاف رویکرد جامعه شناختی، مستقل می داند. به نظر وی اگر قرار شود که اتفاقی بیفتد ابتدا در ذهن و اندیشه است و آن گاه به مناسبات جامعه منتقل می شود.
با توجه به این که جلد اول نظریه انحطاط ایران در ۵۶۴ صفحه و بخش اول تاریخ اندیشه سیاسی در اروپا در ۶۴۴ صفحه منتشر شده اند از هم اکنون می توان حدس زد که گستره تألیف اخیر طباطبایی تا کجاست.
از طباطبایی پیش از این چهار کتاب مرتبط با موضوعات اخیر منتشر شده است: دوگانه «درآمدی فلسفی بر اندیشه سیاسی در ایران» و «زوال اندیشه سیاسی در ایران» که در آنها برای اولین بار واژه هایی چون «امتناع اندیشه سیاسی» را وارد ادبیات خود کرد. چندی بعد دو کتاب دیگر طباطبایی با تکیه بر دو اندیشمند مسلمان خواجه نظام الملک و ابن خلدون منتشر شد که در آن مولف نظریه زوال خود را بر اساس طرح این دو اندیشمند توضیح می دهد.
جواد طباطبایی در این آثار با اشاره به سیر اندیشه و فلسفه سیاسی در ایران به این مسئله می پردازد که چرا و چگونه سالیان دراز (پس از ملاصدرای شیرازی) تمدن اسلامی و ایران نتوانسته فیلسوف پرور شود.
طباطبایی در سیر مطالعات خود به مقوله سیاست نامه نویسی در تمدن اسلامی نیز اشاره می کند و از همین منظر موقعیت خواجه نظام الملک را توضیح می دهد همچنان که با اشاره به اندیشه ابن خلدون ریشه های پا نگرفتن مفاهیم جدید علوم انسانی غربی در ایران به خصوص علوم اجتماعی مدرن را توضیح می دهد.

سید جواد طباطبایی

منبع : دیپلماسی ایرانی