شکستن مرزهای سیاسی ورزش

«تیم ملی باسک در دیدار افتتاحیه جام جهانی ۲۰۱۰ تیم ملی اسپانیا را شکست داد.» این عبارت نه یک خبر ورزشی بلکه ضرب المثلی باسکی است که تاریخ آن چهار سال به چهار سال تمدید می شود.
۲۹ دسامبر تبدیل به روزی ماندگار در فوتبال اسپانیا شد. البته با در نظر گرفتن این مساله که در نگاه باسک ها و کاتالان ها، رویدادهای مهم روز شنبه بیلبائو در خارج از قلمرو اجتماعی اسپانیا اتفاق افتادند.
عصر شنبه ده ها هزار نفر از مردم ایالات استقلال طلب شمال شبه جزیره ایبری در خیابان های شهر بیلبائو مرکز اقتصادی و فرهنگی باسک به تظاهرات پرداختند و در حالی که پرچم های سبز و سفید و قرمز سرزمین باسک و راه راه زرد و قرمز کاتالونیا را در کنار هم حمل می کردند خواستار حضور مستقل در میادین ورزشی بین المللی شدند. این جمعیت حدوداً ۵۰ هزار نفری همان کسانی بودند که ساعاتی بعد سکوهای ورزشگاه ۳۹ هزار نفری «سن مامیس» مشهور به «کلیسا» را پر کردند. در حالی که کاروان شش هزار نفری اعزامی از کاتالونیا به بیلبائو، شامل هواداران فوتبال(عمدتاً هواداران بارسلونا)، فعالان سیاسی و اجتماعی و سیاستمداران رکوردی تاریخی در فوتبال اسپانیا به جای گذاشتند. این اولین بار بود که چنین جمعیتی از هواداران برای تماشای مسابقه تیم شان به ورزشگاه رقیبی غیرهمشهری می رفتند. این استقبال گسترده یک دلیل مهم داشت؛ رویارویی باسک و کاتالونیا در زمین فوتبال. روی پارچه نوشته عظیمی که پیشاپیش تظاهرکنندگان خیابان های بیلبائو در حرکت بود و بعداً بخشی از سکوهای «سن مامیس» را پوشانید پنج واژه به زبان کهن باسکی نوشته شده بود؛
«Euskal selekzioaren aldeko iritizi taldea» که چنین معنایی داشت؛«تیم ملی باسک آزاد».
به روال تعطیلات زمستانی هر سال در اسپانیا دیدارهای دوستانه بین تیم های منتخب ایالات ۱۷گانه برگزار می شود اما آنچه بازی روز ۲۹ دسامبر را اهمیتی ویژه بخشید، تبدیل دیدار دو تیم منتخب باسک و کاتالونیا به یک گردهمایی بزرگ سیاسی- اجتماعی- ورزشی در راستای مبارزه این دو ایالت نیمه خودمختار برای کسب استقلال بیشتر از حکومت مادرید بود.
صبح روز راهپیمایی شبکه های اختصاصی دو ایالت دیدار سران احزاب ملی گرای کاتالونیا و باسک روی زمین چمن «سن مامیس» را به طور زنده پخش کردند. «ژوسپ لوئیس کارود روویرا» فرماندار کاتالونیا به همراه «میرن آزکاراته» وزیر فرهنگ ایالت باسک و «آنچلا بوگالو» وزیر ورزش و فرهنگ دولت اسپانیا تفاهمنامه یی را مبنی بر تداوم فعالیت های مشترک در عرصه زبان و فرهنگ به امضا رساندند در حالی که در پس زمینه این ملاقات نمای موزه گوگنهایم در ضلع شمالی ورزشگاه سن مامیس گویای این بود که این ورزشگاه از چه جایگاهی در میان باسک ها برخوردار است. «کارود» در این ملاقات خواستار عادی سازی مسیر ورزش برای از میان برداشتن مرزهای سیاسی ورزش شد.
پیش از این در حاشیه آخرین دیدار بارسلونا و اتلتیک بیلبائو در فصل گذشته لالیگا تفاهمنامه اولیه در همین «سن مامیس» امضا شده بود.
بارسلونا و بیلبائو تا امروز نماد فوتبال و ورزش دو ایالت بوده اند اما حالا اکثریت مردم باسک و کاتالان خواستار تشکیل رسمی تیم های ملی فوتبال با نشان و پرچم خاص خود هستند.
تقاضایی که بارها با مخالفت جدی فدراسیون فوتبال اسپانیا حتی در سطح ارائه پیشنهادی در این مورد به فیفا مواجه شده است. گرچه اخیراً تشکیل تیم های ملی فوتبال و رولی اسکیت کاتالونیا در کنفدراسیون های اروپایی مربوطه بررسی شد و البته با تهدید دولت اسپانیا به کناره گیری از رقابت های بین المللی، اتحادیه ورزشی اروپا و یوفا با درخواست کاتالان ها مخالفت کردند.
سابقه تشکیل تیم های ملی باسک و کاتالونیا به دوران جنگ های داخلی اسپانیا بازمی گردد؛ زمانی که این دو منطقه طرفدار حکومت جمهوری، با دیکتاتوری در حال فراگیر شدن ژنرال فرانکو در حال مبارزه بودند. پس از اشغال سن سباستین و سپس بیلبائو توسط قوای فرانکو و تسلیم ارتش جمهوریخواه کاتالونیا، فوتبالیست های سرشناس این دو منطقه به اروپا و امریکای شمالی و جنوبی گریختند و سپس در قالب تورهای تبلیغاتی علیه حکومت فرانکو تحت عنوان تیم ملی باسک یا کاتالونیا به بازی با تیم های باشگاهی یا ملی دیگر نقاط دنیا پرداختند.
حتی باسک ها از پتانسیل خویشاوندان خود در مکزیک استفاده کردند و تیمی با عنوان «تیم ملی باسک» برای یک فصل در لیگ فوتبال مکزیک حضور یافت که بعداً با اعتراض دولت جدید اسپانیا از لیگ خارج شد.
تشکیل تیم های منتخب ایالتی در اسپانیا پس از مرگ دیکتاتور از دهه هفتاد به طور فراگیر مورد توجه قرار گرفت و از آن زمان بنا بر سنتی هر ساله در روزهای تحویل سال تیم های منتخب آندلس، والنسیا، گالیسیا، مالاگا، کاستیانا، لئون، ساراگوسا و... همانند باسک ها و کاتالان ها با گرد آوردن بازیکنان سرشناس بومی ایالات متبوع خود و تن کردن لباس هایی با رنگ پرچم و نشان خاص این مناطق هویت تاریخی و فرهنگی متفاوت شان از بدنه اصلی اسپانیا را یادآوری می کنند.

منبع : روزنامه اعتماد