تجارت جهانی آبزیان

در پایان سال ۲۰۰۲ میلادی میزان صادرات محصولات شیلاتی به بیش از ۵۸ میلیارد دلار رسید كه این میزان در مجموع ۱۰ درصد از صادرات بخش كشاورزی و ۱ درصد از كل تجارت جهانی را به خود اختصاص داد.با توجه به تقاضای روز افزون در كشورهای توسعه یافته برای این محصولات و نیاز كشورهای در حال توسعه به كسب درآمدهای ارزی بیشتر ، نزدیك به نیمی از صادرات محصولات شیلاتی توسط كشورهای در حال توسعه انجام شد. این امر در حالی اتفاق افتاد كه در همین دوره حدود ۸۵ درصد از واردات توسط كشورهای توسعه یافته صورت پذیرفت. آنچه كه از نتایج بررسیها حاصل شده آنستكه رشد تولید و صادرات با رشد مصرف و تقاضا همگام نبوده و بازار بین المللی آبزیان به تدریج در قرن جدید كمبود برخی از محصولات را حس خواهد نمود.رقابت بین كشورها بر سر تصاحب سهم بیشتر از تجارت آبزیان فزونی یافته به نحویكه در سال ۲۰۰۲ چین با اختصاص ۷/۷ درصد از صادرات آبزیان، خود را به عنوان بزرگترین صادر كننده معرفی نمود و مقامی را اشغال كرد كه تا پیش از این برای چندین سال پیاپی در اختیار تایلند بود. بدنبال این كشور، كشورهای تایلند، نروژ، آمریكا و كانادا هریك با سهم بیش از ۵ درصد قرار گرفتند.در مقابل كشور ژاپن خود را به عنوان بزرگترین وارد كننده محصولات شیلاتی معرفی كرد. ژاپن همراه با ایالات متحده و اتحادیه اروپا جذب كننده ۷۵ درصد از تولیدات تجاری شیلاتی بوده اند.با توجه به فساد پذیری آبزیان و سریع الفساد بودن آنها تجارت این محصولات طیف وسیعی را در بر گرفته و بیشتر به سمت محصولات فرآوری شده تمایل دارد.از لحاظ ارزش، حدود ۳۷ درصد از تجارت بین المللی آبزیان را سخت پوستان منجمد شامل میگو، خرچنگ و لابستر، تشكیل می دهند و بدنبال آنها رده دوم به ماهی منجمد با ۳۵ درصد سهم اختصاص دارد. كنسرو ماهی نیز كه عمدتا كنسرو ماهی تن را شامل می شود با سهم ۱۱ درصد در رده بعدی قرار دارد. آرد و روغن ماهی بطور مشترك سهمی ۶ درصدی را به خود اختصاص می دهند. باقیمانده این سهم به محصولات بسیار متنوعی كه بر حسب نوع محصول و كشور فرآوری كننده متفاوت است اختصاص دارد. در واقع در سالهای اخیر كشورهای در حال توسعه تلاش میكنند تا به هر شكلی به تولیدات خود اعم از صیادی و پرورشی، ارزش افزوده داده و بجای صادرات مواد خام به صادرات محصولات فرآوری شده و دارای ارزش افزوده بپردازند.صادرات محصولات شیلاتی یك منبع ارزی بسیار با اهمیت برای كشورهای در حال توسعه بخصوص كشورهای كوچك است. صادرات محصولات با ارزش بالا نیز در كشورهای در حال توسعه رونق بسیار دارد و همین امر باعث شده تا كشورهای زیادی به جرگه كشورهای تولید كننده میگو بپیوندند. حتی خاویار نیز از این امر مستثنی نمانده و كشورهای بسیاری از جمله كشورهای توسعه یافته در حال برنامه ریزی برای ورود به رده كشورهای صادر كننده خاویار می باشند.در مجموع آنچه كه به نظر می رسد آنستكه با توجه به گوناگونی آبزیان و محصولات آنها، صادرات محصولات با ارزش افزوده بالاتر و گرانقیمت تر در دستور كار كشورهای صادر كننده قرار دارد و عجیب نخواهد بود تا در سالهای آینده سهم صادرات این كالاها بر صادرات آبزیان فرآوری نشده پیشی گیرد.

منبع : پایگاه اطلاع رسانی شیلات ایران