خودروسازی چین؛ غول آینده

بعد از عمری دوچرخه و درشكه سواری، ملت چین به جمعیتی پویا و متحرك تبدیل شده است. فروش خودرو هر سال دوبرابر شده و بدین ترتیب، عرصه رقابت خودروسازان برای تصاحب این بازار بزرگ گشته است. سه چرخ از چهار چرخ بازار خودروی جهان، آمریكا، آلمان و ژاپن هستند؛ تا چندی پیش فرانسه به عنوان چرخ چهارم بحساب می‌آمد اما چین بالاخره بر فرانسه غلبه كرده و به چهارمین بازار بزرگ خودرو تبدیل شد. بزودی چین، آلمان را هم پشت سر گذاشته و جزء سه بازار بزرگ خودروی جهان بحساب خواهد آمد. متخصصان معتقدند طولی نخواهد كشید كه چین به بازار اول جهان تبدیل شود.منطق حكم می‌كند كه چین با بیشترین جمعیت دنیا (با ۳/۱ میلیارد نفر جمعیت)، بیشترین تعداد خودرو را نیز در جهان بخواهد. البته سنت چین بیشتر بر دوچرخ تاكید دارد تا چهار چرخ! كمتر از نه هزارم مردم چین مالك خودرو هستند، در حالی كه میزان متوسط جهانی نودهزارم است.در آمریكا نیز تقریباً به ازای هر راننده یك خودرو وجود دارد. به نظر می‌رسد رشد تولید در چین باید ادامه پیدا كند. حتی اگر ده درصد جمعیت چین بخواهد ماشین بخرد، ۱۳۰ میلیون نفر را خواهید داشت كه نیاز به خودرو دارند. در عین حال، افزایش درآمد، كاهش چشمگیر قیمت خودرو در چین و افزایش انواع وامهای خودرو، جمعیت ماشین‌سوار چین را بیشتر می‌كند. تولید و فروش در سالهای اخیر رشد چشمگیری داشته است. برای اولین بار در سال ۲۰۰۱، تولید خودرو به دو میلیون دستگاه رسید؛ در سال ۲۰۰۳ تولید تقریباٌ دوبرابر شده و ۳/۴ میلیون دستگاه تولید شد. هر ساله تعداد خودورهای بیشتری از خطوط تولید در حال گسترس این كشور، وارد بازار می‌شوند. با ادامه این روند انتظار می‌رود در سال ۲۰۱۰ چین به تولید ۱۰ میلیون دستگاه و بعد از آمریكای شمالی در مكان دوم قرار گیرد. این موج حتی بزرگتر و سریعتر از حد تصور خوشبینترین خودروسازان بوده است. به گفته مدیر استرالیایی كارخانه فورد در چین، حدود هشت سال پیش صنعت خودروی چین حتی از همتای استرالیایی خود هم كوچكتر بود. رشد چین فراتر از تصورها و پیشبینی‌ها بوده و هیچكس نمی‌توانست حتی در رویا هم چنین رشدی را متصور شود. چین دیگر به بازار رویایی خودروسازان جهان كه بدنبال سوددهی در شرایط اقتصادی نامطلوب جهان هستند، تبدیل شده است. مثلاً در سال ۲۰۰۲، فروش چین ۳۷ درصد افزایش داشت در حالی كه فروش اروپا ۷ درصد كاهش نشان می‌داد. جای تعجب نیست اگر همه خودروسازان جهان در این سرزمین سرمایه‌گذاری كنند. اكثر سرمایه‌گذاریها در كمتر از ده سال اخیر انجام شده است. فورد كه كارخانه صد میلیون دلاریش را در "چونگ‌كینگ" احداث كرده ، اعلام كرده است كه قصد دارد طی سالهای آتی میزان سرمایه‌گذاری خود را تا یك میلیارد دلار افزایش دهد. اكثر خودروسازان رقیب نیز چنین پیش‌بینی‌هایی را اعلام كرده‌اند. چنین پیشرفتی وقتی جالب توجه‌تر می‌شود كه در نظر بگیریم، صنعت واقعاً یك شبه به چنین توسعه‌ای دست یافت. یك دهه قبل، خودرویی كه در "شانگهای" به وفور یافت می‌شد، تنها "سانتانا" بود، خودوریی محلی كه توسط "وولكس واگن" تولید می‌شد{شرایطی مشابه پیكان و پراید خودمان}. تا پنج سال پیش هم تنها هشت خودرو ساخت چین در كشور وجود داشت. اما امروزه مدلهای بسیاری وجود دارد كه به بازار محلی و داخلی اختصاص دارد. یكی از خودروهای معروف داخلی، خودروی كوچك QQ می‌باشد. این خودروی "مینی هاچ‌بك" تنها ۴/۱ متر ارتفاع و ۵/۳ متر طول داشته و دلخواه و وحبوب چینیان است. یك زن كارمند ۲۵ ساله چینی می‌گوید: بزرگترین رویای او داشتن یك ماشین است. او از قبل گواهی رانندگی خود را گرفته تا برای روزی كه می‌تواند یك ماشین بخرد، آماده باشد؛ البته شاید سالها بعد موفق شود. برای نسل او، داشتن یك خودرو به اندازه داشتن یك منصب اجتماعی، مهم است. در شهری كه او به دنیا آمده تا پنج سال پیش كسی خودروی شخصی (غیر دولتی) نداشت. چین در اوایل دهه ۹۰، بورس تلویزیون، كامپیوتر و اجناس الكترونیكی بود. اخیراً، بر پویایی و تحرك تاكید می‌شود – تلفنهای همراه و لپ‌تاپ‌ها و حالا خودرو مورد توجه قرار گرفته است، خودرویی كه نوعی آزادی تحرك را برای چینیها به ارمغان می‌آورد كه تابحال آن را تجربه نكرده‌اند. البته برای صنعت خودرو جاده كاملاً صاف نیست. شهرهای پرجمعیت با مشكل پاركینگ مواجه هستند. آلودگی نگرانی دیگری است اما نگرانی مهمتر افزایش وابستگی به واردات نفت است. تقریباً یك سوم نیاز چین از واردات تامین می‌شود. این در حالی است كه تنها یك دهه پیش، چین خود صادركننده نفت خام بود. تمام این نگرانیها باعث می‌شود تا از نظر برخی كارشناسان رشد چین سراب یا حبابی بیش نباشد. افزایش رقابت باعث كاهش شدید قیمتها شده و برخی مدلها تا چهار یا پنج هزار دلار به فروش می‌رسند.برزیل نیز چندی پیش همین سیاست را پیش گرفت و خودورسازان جهان را جذب كرد و كارخانه‌‌های متعددی بنا كرد كه الان همگی تنبل و راكد بوده و دیگر پویایی خود را از دست داده‌اند. اما چین هنوز تبدیل به برزیل نشده است. باز این نكته را باید یادآور شویم كه جمعیت چین بسیار یشتر از برزیل بوده، رشد درآمد سریعتر شده و شاید در زمانی نه چندان دور بیشتر از هر جای دنیا باشد. آیا این امر شدنی است؟ كسی نمی‌داند اما چیزی كه مشخص است فضای زیادی برای رشد وجود دارد.
تغییرات حاصل از پیوستن به سازمان تجارت جهانی : از زمان ورود چین به سازمان تجارت جهانی (WTO)، صنعت خودروسازی این كشور از این دوره انتقال استفاده كرده و سودهای هنگفتی بدست آورده است. تغییرات عمده‌ در هفت مورد خلاصه می‌شوند:
۱.افزایش سریع تولید و فروش خودرو: افزایش حدود ۲ میلیون خودرو از سال ۲۰۰۱ تا سال ۲۰۰۳. این افزایش عمدتاً در مورد خودروهای سدان اتفاق افتاده و نقش عمده‌ای در رونق این صنعت داشته است.
۲. ساختار محصول بسیار معقول شده است: در سال ۲۰۰۳ سهم خودروهای سدان افزایش قابل ملاحظه‌ای داشته و حدود ۴۵ درصد خودروهای تولیدی را بخود اختصاص دادند، تقریباً ۱۵ درصد بیشتر از سال ۲۰۰۱.
۳. این صنعت متمركزتر شد: تولید و فروش ده خودروساز عمده چین از جمله FAW,Dongfengوگروه صنعتی Shanghai هشتاد درصد كل تولید و فروش داخل را شامل می‌شود.
۴. بازدهی صنعت خودرو به میزان قابل توجهی افزایش یافت.
۵.صادرات خودرو به شدت افزایش یافت: آمارها نشان می‌دهد صادرات خودرو و قطعات آن در سال ۲۰۰۴ نسبت به سال قبل از آن ۳۴ درصد افزایش داشته و به ۷/۴ میلیارد دلار رسید.
۶.محصولات جدید خصوصاً در گروه سدان بطور مداوم عرضه می‌شوند. در سال ۲۰۰۲ و ۲۰۰۳، ۸۰ درصد خودروهای سدان جدید به بازار عرضه شدند.
۷. صنعت خودرو پیشرفت عمده‌ای در بازسازی ساختار خود داشت. از زمان ورود چین به WTO، سازماندهی مجدد، قرارداد و همكاری‌های مشترك حول سه خودروساز اصلی كشور متمركز شد. ورود شركتهای چند ملیتی به بازار چین، میزان سرمایه‌گذاری را افزایش و ارتباطات آنها را قویتر كرد. شركتهایی كه هنوز به این بازار وارد نشده‌اند، در تلاشند تا فرصتی برای ورود بیابند. با ورود شركتهای چند ملیتی، سازندگان قطعات خودرو یكی پس از دیگری وارد عرصه شدند. سرمایه‌گذاری در صنعت‌‌های دیگر نیز آغاز شد تا دستاوردهای صنعت خودرو در آنها بازهم تكرار شود. علی‌رغم پیشرفت عظیم صنعت خودرو در سه سال اخیر، هنوز شكافهای زیادی بین صنعت خودروسازی چین و سطح بین‌الملل وجود دارد. این صنعت هنوز در توسعه محصولات جدید ضعیف بوده و تولید لوازم یدكی نیز باید تقویت شود. صنعت خودروسازی این كشور هنوز در باتلاق "پراكندگی، بی‌نظمی و نامرغوبی" گیر افتاده است. وابستگی این صنعت به مارك‌‌های خارجی بسیار زیاد است؛ هنوز شرایط و محیط مصرف خودرو نیازمند اصلاحات عمده‌ای است. تاثیر عمده صنعت خودرو بر اقتصاد چین: اقتصاددان معروفی به نام "جوزف استیگلیتز" معتقد است تمام تئوریهای اقتصادی می‌توانند از خودرو برون كشیده شوند. چین ثابت كرد كه این نظریه حقیقت دارد، زیرا صنعت عظیم خودروی آن، به رشد اقتصادی كشور كمك شایانی كرد. گفته می‌شود یك "یوان" تولید خودرو منجر به دو "یوان" تولید در صنایع با ارتباط مستقیم مثل صنایع الكترونیك یا ماشینكاری، و پنج "یوان" تولید در صنایع با ارتباط غیر مستقیم می‌شود.بنا بر اظهارات یكی از نمایندگان چین در سازمان تجارت جهانی، صنعت خودرو سریعترین و طولانیترین دوره رشد در تاریخ را خواهد دید و در بیست سال آینده به صنعتی قدرتمند تبدیل خواهد شد. از زمان پیوستن چین به سازمان تجارت جهانی، سرمایه‌‌های خارجی بسوی این سرزمین سرازیر شده و در زمینه خدمات پس از فروش خودرو مصرف شده‌اند كه البته زمینه‌ای است كه سرمایه بیشتری خواسته و فرصتهای شغلی زیادتری ایجاد می‌كند. صنعت خودروسازی با تلاش در جهت تبدیل شدن به مركز جهانی تولید خودرو، نیروی محرك نوین‌سازی صنعت چین شد. آمارها نشان می‌دهد كه نقش صنعت خودرو در كل اقتصاد كشور افزایش چشمگیری داشته است.از سال ۱۹۹۹ تا به امروز، رشد صنعت خودرو نسبت به رشد كل صنعت چین بیشتر بوده است. خودروسازی كه روزی صنعتی كوچك در رده ماشینكاری بود، امروزه به یكی از اصلی‌ترین تجارتها در اقتصاد ملی چین تبدیل شده است. در ربع اول سال ۲۰۰۳، صنعت خودروسازی برای اولین بار، ‌پنجمین ركن صنعت كشور نام‌ گرفت. همپای بازار آمریكا: كشور چین در مقام پر‌جمعیت‌ترین كشور جهان؛ یكی از بزرگ‌ترین بازارهای مصرف خودرو بوده و هر سال تعداد بسیار زیادی وسیله نقلیه در كشور ساخته یا از خارج وارد می‌شود. جمهوری خلق چین تنها كشور جهان است كه توانست با بر‌خورداری از رشد سریع و سرسام‌آور اقتصادی، بر تمام بازارهای بین‌المللی و اقتصاد جهان سایه افكنده و تاثیرگذار باشد. این رشد تا جایی است كه اینك بزرگ‌ترین اقتصادهای جهان نیز به قدرت اقتصادی چین واقف و آن را می‌ستایند.به نقل از سایت پیام، مدیران شركت جنرال موتورز آمریكا و برخی از تحلیل‌گران بازارهای جهانی خودرو بر این باورند كه چین ظرف ۵ سال آینده به دومین بازار بزرگ خودرو تبدیل خواهد شد. به این ترتیب پر‌جمعیت‌ترین كشور جهان گوی سبقت را از ایالات متحده آمریكا خواهد ربود.از طرفی رشد تقاضا در بازارهای داخلی چین تا جایی زیاد و سریع خواهد بود كه در چند سال آینده ژاپن را نیز پشت سر خواهد گذاشت.تب خودرو در چین شباهت بسیار زیادی به تب طلا در آلاسكا و آمریكا دارد، بزودی اخبار متحیر كننده‌ای در خصوص بازار خودروی چین خواهیم شنید. شایان ذكر است كه طبق آمار و اخبار منتشر شده از طرف انجمن تولیدكنندگان خودرو در پكن؛ در سال ۲۰۰۳ بازار فروش خودروهای مسافری در چین ۷۶ درصد رشد داشته و تعداد خودروهای به فروش رسیده به ۹۷/۱ میلیون دستگاه رسیده است . این در حالی است كه تعداد انواع خودروهای فروخته شده در بازار ژاپن بالغ بر ۰۳/۴ میلیون دستگاه و مجموع خودروهای عرضه شده در بازار آمریكا نیز ۷/۱۶ میلیون دستگاه بوده است.جنرال موتورز و دیگر شركت‌های خودروسازی فعال درچین؛ از هر گونه افزایش تقاضا در بازار آن كشور استقبال كرده و این امر را موجب تقویت حضور خود در بازار رو به رشد چین و افزایش سود می‌دانند. درآمد جنرال موتورز از فروش هر خودروی سدان "رگال" در چین ۴۰۰۰ دلار تقریباً هشت برابر درآمد آن در آمریكا است و طبیعی است كه چنین رقبتی برای افزایش سرمایه‌گذاری در این كشور داشته باشد. البته توسعه بازار و ارائه نمونه‌های ارزان‌تر برای جلب مشتری بیشتر، از اهداف و برنامه‌های جنرال موتورز در چین است.فولكس واگن آلمان نیز كه در سال ۲۰۰۲ نزدیك به ۴۵ درصد از كل بازار خودروی چین را در اختیار داشت؛ با بد اقبالی روبرو شده و در سال ۲۰۰۳ تنها ۳۶ درصد از بازار چین را تصاحب نمود. با این حال آلمانی‌ها در دو شهر شانگهای و چانگ‌چون چین با مشاركت طرف چینی دو كارخانه تولید خودرو دایر كرده؛ بخشی از نیازهای بازار خودروی چین را تامین می‌نمایند. جمعیت زیاد، پایین بودن قیمت تمام شده خودرو و ارزانی قیمت از جمله عوامل استقبال زیاد مردم چین از خودروهای سواری است. ظرفیت‌‌های تولید: تولید خودرو چین در ماه اكتبر سال جاری به ۲۴۵ هزار و ۴۰۰ دستگاه رسید كه نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۶/۶۷ درصد افزایش نشان می‌دهد. به گزارش ایسنا، امسال در مجموع دو میلیون و ۳۵۸ هزار و ۸۰۰ دستگاه خودرو در خطوط تولید این كشور تولید شد كه ۵/۲۱ درصد بیشتر از مدت مشابه سال گذشته بوده است.برخی پیش‌بینی می‌كنند كه ظرفیت تولید خودروی چین در سال ۲۰۱۰ از ۲۰ میلیون دستگاه فراتر خواهد رفت كه از میزان فروش پیش‌بینی شده (۹ میلیون دستگاه) بسیار بیشتر است. ظرفیت سالانه تولید خودروی چین در حال حاضر هشت میلیون دستگاه است و پیش‌بینی شده است كه فروش خودروی این كشوردر سال جاری به ۵/۵ میلیون دستگاه برسد. خودروسازان بزرگ جهان همچون فولكس واگن، جنرال موتورز و تویوتا در حدود ۱۵ میلیارد دلار در چین سرمایه‌گذاری كرده‌اند تا بتوانند ظرفیت تولید سالانه خود را تا سال ۲۰۰۸ سه برابر كنند و به بیش از هفت میلیون دستگاه برسانند. این در حالی است كه فروش خودرو چین امسال ۱۷/۹ درصد رشد داشته است. مونتاژكنندگان چینی در سال آینده شش میلیون و ۴۰۰ هزار خودروی سواری، وانت، اتوبوس و كامیون تولید و خواهند فروخت و با این میزان از آلمان به عنوان سومین خودروساز برتر جهان پیشی خواهند گرفت. ‌فروش خودرو در دومین اقتصاد بزرگ آسیا در سال جاری با ۱۳ درصد افزایش به پنج میلیون و ۶۰۰ هزار دستگاه خواهد رسید. پیش‌بینی رشد خوب صنعت خودروی چین در پی آن صورت گرفته است كه قدرت خرید مشتریان در دومین كشور پر جمعیت جهان افزایش یافته است و این كشور شاهد رشد اقتصادی ۹/۴ درصدی در سه ماهه سوم بوده است. شركت‌های خودروسازی جنرال موتورز و وایملر كرایسلر AG در گزارش‌های مجزا از افزایش فروش محصولات خود در چین طی ۹ ماهه اول سال ۲۰۰۵ خبر داده‌اند. تقاضا برای وسایل نقلیه در چین طی سال‌های آینده نیز به روند رو به رشد خود ادامه خواهد داد. براساس گزارش كنفرانس توسعه و اصلاحات ملی چین، در صورتی كه دولت چین از طرح خود برای اعمال تعرفه سوخت عقب بنشیند، فروش خودروی سواری این كشور در سال ۲۰۰۶، ۱۲ درصد افزایش خواهد یافت و به سه میلیون دستگاه خواهد رسید. تاثیر بر اقتصاد ژاپن: چین با توسعه اقتصادی خود حتی ژاپن را نیز از بحران نجات داد. به نقل از روزنامه شرق، پس از سال ها بحران اقتصادی اكنون خبرهای خوبی از ژاپن به گوش می رسد: اقتصاد رشد می كند و بازار سهام با افزایش ارزش روبه روست. كشور صنعتی شماره یك آسیا بازگشت خویش به روزهای خوب را درست مدیون همان كشوری است كه جدیدترین و سرسخت ترین رقیب آن محسوب می شود؛ چین.جالب آن است كه درست چین یعنی رقیب بزرگ ژاپن نقش ناجی را برایش ایفا می كند. مدت های مدید ژاپنی ها از ترس رقبای ارزان فروش در كشور همسایه خویش برخود می‌لرزیدند. گفته می‌شد اژدهای چین كارخانه های ژاپن و موقعیت های شغلی آن را می بلعد. اما به تدریج چنین سناریوهای وحشتناكی جای خود را به انتظارات بسیار بالا داده اند. چین به واسطه رشد سریع خویش- تنها در سال ۲۰۰۳ این كارخانه جهانی ۹/۱ درصد بزرگ تر شد- شدیداً به واردات از كشورهای با تكنولوژی پیشرفته ای نظیر ژاپن وابسته شده است.روزی نیست كه در آن شركت های ژاپنی برنامه های جدیدی برای چین اعلام نكنند. شركت خودروسازی هوندا خود به تنهایی قصد دارد امسال در چین ۸۰ درصد بیش از سال گذشته خودرو تولید كند. هوندا در این راستا شعاری را تحت عنوان «قدرت رؤیاها» عنوان كرده است. شركت مذكور قصد دارد از پاییز آینده خودروهای تولید خویش در چین را به اروپا صادر كند. مدیران هوندا میزان صادرات خودروهای تولیدی خود از چین به اروپا را ۵۰ هزار دستگاه در سال ذكر كرده اند. این اتومبیل ها از نوع خودروهای كوچك موسوم به «جاز» خواهند بود. پیش‌بینی‌‌های بدبینانه: برخی عقیده دارند تا ۱۰ سال آینده حادثه‌ای رخ خواهد داد. حادثه‌ای كه باعث كاهش سرعت رشد اقتصادی چین و افزایش بی‌ثباتی سیاسی این كشور می‌شود. پژوهشگران در مورد دلیل ایجاد بحران سیاسی و اقتصادی در جامعه می‌گویند: دولت برای رشد اقتصادی به تدریج سیاستهای اقتصادی خود را زیر پا گذاشت و قانون های اقتصادی‌اش را نقض كرد. این مسئله باعث تحمیل بدهی‌های سنگین به دولت شد و پرداخت این سطح وسیع از بدهی‌ها بدون تعطیل كردن برخی واحدهای تولیدی و محدودكردن شركتها و كارخانجات دولتی امكان‌پذیر نیست. پژوهشها نشان می‌دهد: وضعیت روستائیان هم بهتر از این نیست. تا به حال هیچ كشوری نتوانسته است به طور همزمان در وضعیت اقتصادی- سیاسی و اجتماعی اش تغییر ایجاد كند و یك چنین تغییراتی با سرعت صورت نخواهد گرفت. برای مثال وضعیت شهرنشینی را در نظر بگیرید. سالانه ۱۲ میلیون كشاورز چینی به شهرها مهاجرت می كنند. پژوهشگران برآورد كرده اند این مسئله سالانه معادل ۴ درصد از تولید ناخالص داخلی به این كشور هزینه تحمیل می كند. بسیاری عقیده دارند تنها ظهور یك معجزه است كه می تواند باعث ادامه یك چنین رشدی در اقتصاد كشور چین باشد.

برگرفته از:
www.payam.co.ir
www.gluckman.com
www.english.people.com.cn
شیوا اسلامی

منبع : مجله گسترش صنعت