دیابت یعنی بی‌برنامه غذا نخورید

اگر دیابت داشته باشید، برنامه غذایی و فهرست‌های جانشینی به شما برای رسیدن به تمام اهداف تغذیه‌ای كمك می‌كند‌.‌ اولین گام، صحبت و مشورت با رژیم شناس خودتان است، كسی كه احتیاجات روزانه تغذیه‌ای‌ ‌شما را محاسبه كرده و به شما كمك می‌كند تا به نسخه تجویز شده تغذیه‌ای خود، به‌خوبی عمل كنید. نسخه تجویز شده یا همان برنامه غذایی با كالری، كربوهیدرات و پروتیین و چربی كه شما خورده‌اید و با سطح فعالیت خود شما و میزان انسولین موجود در بدن‌تان تطبیق داده خواهد شد.
شما به همراه رژیم درمانتان، برنامه غذایی خاصی برای خود طراحی خواهید كرد . برنامه غذایی شما یك راهنما است كه تعداد انتخاب های غذایی شما در هر وعده اصلی و میان وعده كه مجاز به خوردن آنها هستید را نشان می‌دهد. برنامه غذایی شما طوری طراحی شده كه شما بیشتر از نصف كالری دریافتی روزانه تان را از كربوهیدرات دریافت خواهید كرد و مقدار كمتری چربی و پروتیین خواهید خورد.
● فهرست های جانشینی
شش فهرست جانشینی وجود دارند كه به شما كمك كنند تا برنامه غذایی شما به سرانجام برسد. مواد غذایی كه در یك فهرست با همدیگر گروه‌بندی شده‌اند به هم شبیه‌اند. هر غذا در یك فهرست دارای مقدار مساوی از كربوهیدرات، پروتیین، چربی و كالری است. مقادیر داده شده در هر ماده غذایی انتخاب شده از یك فهرست مساوی هستند. هر ماده غذایی از یك فهرست می تواند با ماده غذایی دیگری از همان فهرست جابه‌جا و جانشین شود.
این شش فهرست عبارت‌اند از: نشاسته و نان، گوشت و جانشین‌های آن، سبزی‌ها، میوه‌ها، شیر و چربی.
استفاده از فهرست جانشینی و دنبال كردن برنامه غذایی‌تان شما را با تنوع غذایی زیادی روبه‌رو می‌سازد و به این ترتیب كالری‌ها و كربوهیدرات و پروتیین و چربی داده شده در طول روز را كنترل خواهد كرد. در این صورت غذای شما با انسولین شما متعادل خواهد شد. اهداف درمانی برای دو نوع دیابت تاحدی با هم متفاوت است كه به اختصار به آنها می‌پردازیم:
▪ غذا و دیابت نوع ۱
مهم‌ترین اصل تغذیه‌ای برای افراد مبتلا به دیابت وابسته به انسولین، یكنواختی و ثبات است. غذاها باید در یك محدوده زمانی در هر روز خورده شوند. مقدار و تنوع غذای خورده شده در هر وعده غذایی از یك روز تا روز دیگر باید تقریبا برابر باشد. این مساله مهم است زیرا غذایی كه شما می خورید طوری طراحی شده تا میان ترشح انسولین بدن شما و میزان فعالیت‌تان تعادلی ایجاد كند. برنامه غذایی شما و فهرست‌های جانشینی می‌توانند به ثبات این مساله كمك كنند كه تعامل میان غذا و انسولین شما باعث تنظیم سطح قند خون‌تان شود. اگر برنامه غذایی شما و انسولین بدن‌تان از این تعادل خارج شوند، نوسان و تغییر گسترده‌ای در سطح گلوكز خون به‌وجود می‌آورد كه ممكن است شما با مشكلاتی ناشی از واكنش‌های انسولینی و یا نشانه‌هایی از افزایش گلوكز خون روبه‌رو شوید.
▪ غذا و دیابت نوع ۲
اغلب افراد مبتلا به دیابت غیروابسته به انسولین اضافه وزن دارند. بنابراین مهم‌ترین اصل تغذیه‌ای برای افراد مبتلا به این نوع دیابت، كنترل وزن است. شما می‌توانید با كمتر خوردن غذا و بیشتر كردن ورزش، كاهش وزن را تجربه كنید. در اینجا هم <خوردن با یك برنامه متعادل> مهم است حتی هنگامی كه در حال كاهش وزن هستید. رژیم‌شناس شما در محاسبه تعداد كالری‌هایی كه شما نیاز دارید و اهداف تنظیم وزن مناسب، شما را یاری خواهد كرد و راه‌حلی را به شما خواهد داد تا به آن اهداف برسید.
● اصلاح سبك زندگی
شما ممكن است مجبور شوید طریقه خوردن خود را تغییر دهید. افراد زیادی سوال می‌كنند كه آیا آنها می‌توانند غذایی مشابه بقیه افراد خانواده بخورند؟ برنامه غذایی افراد دیابتی با روش خوردن هر كس دیگری خیلی متفاوت نیست، حتی ممكن است این مساله درست باشد كه بسیاری از مردم به طریقه مناسب و سالمی غذا نمی‌خوردند و این تغییر عادات كار بسیار سختی است به‌خصوص تغییر در عادات غذایی. به یاد داشته باشید با ایجاد تغییرات تدریجی و تنظیم اهداف كوتاه مدت و تشویق كردن خودتان می‌توانید موفق شوید.برای اینكه برنامه غذایی شما كارایی لازم را پیدا كند، شما باید آن چیزهایی را بخورید كه در نسخه شما (برنامه غذایی تجویز شده از سوی رژیم‌شناس‌تان) آمده است. مقدار غذای خورده شده به‌وسیله شما در موفقیت‌تان در اجرای برنامه غذایی بسیار مهم است. اگر شما بیشتر یا كمتر غذا بخورید در نظم گلوكز خون شما و وزن‌تان موثر خواهد بود. برای تخمین مقدار غذای صحیح مصرف شده نیازمند اندازه گیری و وزن كردن غذاها هستید البته طی یك هفته و یا بیشتر مهارت لازم را به دست خواهید آورد و با گذشت زمان به این مهم دست خواهید یافت. زمانی‌كه در آموزش‌های ابتدایی به دنبال آشنایی با چگونگی استفاده از برنامه غذایی خود و فهرست‌های جانشینی هستید این مساله بسیار مهم است كه به‌صورت منظم رژیم‌شناس خود را ملاقات كنید. در صورتی كه برنامه غذایی شما عملی نشود می‌تواند دو‌باره با شرایط شما مطابقت داده شود، تنها راه كاربردی كردن آن هم ملاقات مداوم ومنظم رژیم‌شناس‌تان و حل مشكلات توسط شما و اوست.
● برنامه غذایی، همیشگی است؟
با گذشت زمان ممكن است برنامه غذایی شما تغییر كند. تغییرات در شیوه زندگی مثل شغل، مدرسه، مسافرت و گردش، نیازمند تطبیق در برنامه غذایی شماست. وزن شما ممكن است تغییر كند، عادات غذایی شما ممكن است تغییر كند، میزان فعالیت شما ممكن است تغییر كند. هر‌كدام از این تغییرات به این معنی است كه شما ممكن است به یك برنامه غذایی جدید احتیاج پیدا كنید. همان‌طور كه كودكان رشد می‌كنند به كالری بیشتری نیاز دارند و وقتی آنها به بلوغ می‌رسند احتیاجات محدود می‌شود.
با رژیم‌شناس خود به‌صورت منظم برنامه را رسیدگی كنید. در بازنگری برنامه غذایی‌تان، هر سوالی را كه ممكن است پیش بیاید بپرسید و اطلاعات تغذیه‌ای جدید را یاد بگیرید. مشاوره تغذیه‌ای منظم به شما كمك می‌كند تا تغییرات مثبتی را در عادات غذایی خود به‌وجود آورید.به یاد داشته باشید، برنامه غذایی شما فقط و فقط برای خود شما نوشته شده است و شامل موارد مورد علاقه و شرایط غیردلپذیر شماست. این برنامه انعطاف‌پذیر است و در جهت احتیاجات گوناگون شما طرح‌ریزی شده است. این گستردگی به شما كمك می‌كند تا به اهداف تغذیه‌ای خود برسید. شما می‌توانید در حالی كه احساس بهتری از تغییر عادات غذایی‌تان پیدا كرده‌اید، سالم‌تر نیز زندگی كنید.

سید وهاب‌الدین رضوانی

منبع : روزنامه سلامت