جهانی بزرگ تر مرحله نوین جهانی سازی

امروزه فرآیند جهانی سازی وارد مرحله جدیدی شده است. شرکت های فعال در بازارهای نوظهور رقابتی شدید را با همتایان خود در کشورهای ثروتمند آغاز کرده اند. حال پرسش اصلی این است که مفهوم این روند برای نظام سرمایه داری چیست؟ پیش از این، مفهوم جهانی سازی به طور کلی گسترش تجارت از اقتصادهای پیشرفته به اقتصادهای نوظهور بود. امروزه این حرکت در هر دو مسیر جریان یافته است. در عین حال رشد روزافزون گسترش تجارت از یک اقتصاد نوظهور به دیگر اقتصادهای مشابه نیز به آن افزوده شده است. این روزها تجارت را «رقابت با همه کس در همه جا بر سر همه چیز» معنا می کنند. یکی از نشانه های این دوره، افزایش تعداد شرکت های فعال در اقتصادهای نوظهور است که در گزارش رتبه بندی ۵۰۰ شرکت برتر جهان نشریه «فورچون» به چشم می خورد. تعداد این شرکت ها که عمدتاً از اقتصادهای موسوم به «بریک» (برزیل، روسیه، هند، چین) هستند ۶۲ شرکت است.
این رقم که در سال ۲۰۰۳ معادل ۳۱ شرکت بود، همچنان در حال افزایش است. براساس روند کنونی، پیش بینی می شود طی ۱۰ سال، شرکت های فعال در بازارهای نوظهور یک سوم فهرست شرکت های برتر «فورچون» را به خود اختصاص دهند.
طی دو سال گذشته، تعداد شرکت های بازار نوظهور که موفق به تصاحب موسسات و شرکت های جهان ثروتمند شده اند به یکباره افزایش یافته است. این روند نشان می دهد «جهانی سازی» دیگر به معنای «آمریکایی سازی» نیست. سال گذشته، شرکت معروف «بادوایزر» آمریکا به وسیله یک شرکت بلژیکی- برزیلی خریداری شد. در همین حال تعداد زیادی از موسسات مالی آمریکایی نیز برای فرار از ورشکستگی، به آغوش صندوق های سرمایه گذاری دولتی کشورهای عربی و چینی پناه بردند. یک نمونه روشن این تغییر اساسی در تجارت جهانی، شرکت چینی لنوو (تولیدکننده کامپیوتر) است. این شرکت در سال ۲۰۰۵ پس از پرداخت مبلغ ۷۵/۱ میلیارد دلار برای خرید یکی از زیرمجموعه های شرکت معروف «آی بی ام» آمریکا به برندی جهانی تبدیل شد.
لنوو اجازه داشت به مدت پنج سال از برند آی بی ام استفاده کند اما بعد از دو سال به دلیل اعتمادی که به برند خود داشت، آن را کنار گذاشت. در سال ۲۰۰۵ لنوو با ۸/۱۶ میلیارد دلار درآمد سالانه تازه رتبه ۴۹۹ فهرست «فورچون ۵۰۰» را به دست آورده بود. در آن زمان رئیس شرکت لنوو اعلام کرد: «این تازه اول راه است» و درست هم می گفت. یکی از دلایل توانایی های لنوو برای خریدن بخشی از «بیگ بلو»، موقعیت برتر این شرکت در بازار داخلی چین بود. بازاری که نرخ رشد اقتصادی کشورهای پیشرفته در برابر نرخ رشد تولید ناخالص داخلی آن بسیار حقیر می نمودند. نرخ های رشد دورقمی، افزایش درآمد و سطح زندگی میلیون ها چینی را به همراه داشت. با این حال، رشد سریع مشکلاتی نیز درپی داشته است. به عنوان مثال، افزایش بهای نفت خام و مواد غذایی موجب تشدید فشارهای تورمی در اقتصادهای نوظهور شده که سال ها به ثبات، قیمت های پایین و نرخ های رشد غیرعادی خو کرده بودند. رشد سریع اقتصادی عوارض جانبی هم به دنبال داشته که مهم ترین آ نها، آلودگی هوا و کمبود آب است.
برای تداوم رشد اقتصادی جهان، این مشکلات باید حل شوند.
تصور کنید پیش بینی رشد سریع اقتصادهای نوظهور و عقب افتادن اقتصادهای پیشرفته همچنان پا برجا باشد؛ در این صورت میدان های اصلی رقابت در تجارت جهانی چه خواهد بود؟ بی شک مصرف کنندگان جدید که اغلب متقاضی کالاهای ارزان قیمت هستند، یکی از اصلی ترین میدان های رقابت خواهند بود. شرکت های بازار نوظهور، با توجه به تجربه ای که از این مصرف کنندگان دارند، تصور می کنند در این زمینه بهتر از رقبای خود در جهان پیشرفته عمل می کنند. به عنوان مثال لنوو به دنبال تسخیر بازارهای روستایی کشورهای در حال توسعه است. این شرکت قصد دارد با عرضه رایانه های ارزان قیمت و سازگار با سطح زندگی روستاییان، آنها را به شبکه جهانی اطلاعات وصل کند. با این حال شرکت های جهان پیشرفته نیز در تلاش هستند جایگاه خود را در تجارت جهان ارتقا بخشند.
شرکت آمریکایی «آی بی ام» که هم اکنون ۷۳ هزار کارمند در هندوستان دارد، می کوشد با افزایش این تعداد، به سهم بیشتری از درآمدهای تجارت جهانی رایانه دست پیدا کند. در آغاز دهه جاری تعداد کارکنان این شرکت در هندوستان تنها دو هزار نفر بود. اگر چه شرکت های چندملیتی کشورهای پیشرفته با انواع هزینه های مالی، سازمانی و فرهنگی روبه رو هستند، اما امتیازات و برتری هایی نیز دارند. بزرگ ترین امتیاز این شرکت ها، تجربه مدیریتی است که اغلب شرکت های بازار نوظهور فاقد آن هستند.با این همه لنوو نشان داده قادر است با استخدام مدیران بین المللی بر چنین کمبودهایی غلبه کند.

حبیب علیزاده

منبع : روزنامه سرمایه