راه‌حل مشکل دارفور

بان‌كی‌مون: كمی بیش از یك هفته قبل، رهبران كشورهای صنعتی جهان در اجلاس سالانه خود در شهر هایلیگندام آلمان با یكدیگر ملاقات كردند.
توانستیم به هدف فروتنانه‌ای كه داریم یعنی ایجاد تحول در تغییرات آب‌وهوایی دست یابیم، توافقی كه گازهای گلخانه‌ای را تا سال ۲۰۵۰ به نصف كاهش می‌دهد.
آنچه مرا به ویژه خشنود می‌كند، این است كه راه‌ها و ابزار انجام این كار به وسیله سازمان مورد مذاكره قرار خواهد گرفت و بهتر است كه تضمین كنیم تلاش‌هایمان به‌گونه‌ای بی‌طرفانه تقویت‌كننده باشد.
این هفته مسیر توجه جهانی تغییر كرد. دیپلماسی صبر موجب پیروزی دیگری شد كه اگرچه از نظر گستردگی فروتنانه بوده ولی از نظر توان بالقوه انسانی بسیار گسترده بوده است.
آن برنامه‌ای بود كه به وسیله عمرالبشیر، رئیس‌جمهور سودان پذیرفته شد كه نهایتا موجب اعزام نیروهای حافظ صلح مشترك سازمان ملل و اتحادیه آفریقا به منطقه دارفور خواهد شد. این توافق نیز موجب خشنودی شخصی من شد.
اینجانب دارفور را به عنوان اولویت اصلی خود قرار دادم و تلاش قابل‌توجهی كه غالبا به دور از نگاه مردم بود را برای رسیدن به هدف انجام دادم.
واضح است كه ابهامات باقی مانده است. این توافق مانند سایر توافقات قبل از آن، ممكن است چند ماه پس از ورود سربازان جدید و مدتی مدید قبل از حضور كامل ۲۳ هزار نیرو در منطقه عقیم شود. در عین حال ممكن است نبرد با شدت كمتر و به‌رغم درخواست‌های ما برای آتش‌بس همچنان ادامه یابد.
هنوز طی درگیری‌ كه در بحبوحه چهار سال سستی دیپلماتیك، جان ۲۰۰ هزار نفر را گرفت، این یك پیشرفت جالب است به ویژه آنكه تنها طی پنج ماه به دست آمده است. طبیعی به نظر می‌رسد به این دستاوردها به عنوان تحولاتی متمایز بنگریم. در واقع این دستاوردها به یكدیگر مرتبط هستند.
ما همواره به دارفور به عنوان مساله‌ای سیاسی و نظامی آسان یعنی درگیری قومی كه اعراب مسلح به جنگ كشاورزان شورشی سیاه‌پوست رفته‌اند، نگریسته‌ایم. اما چنانچه به ریشه‌های آن نگاه كنید، پویایی پیچیده‌تری یافته خواهد شد.
شایان توجه است كه در بین عوامل متنوع اجتماعی و سیاسی در مورد درگیری دارفور، این درگیری نخست از بحرانی اكولوژیكی آغاز شد كه منشا حداقل بخشی از آن به دلیل تحولات آب‌وهوایی بود. دو دهه قبل بارش باران در جنوب سودان قطع شد.
بر اساس آمار سازمان ملل میانگین رطوبت تا ۴۰ درصد طی دهه ۱۹۸۰ كاهش پیدا كرد. دانشمندان ابتدا این را رویداد عجیب ناخوشایند طبیعی قلمداد كردند اما تحقیقات بعدی نشان داد كه این پدیده به دلیل افزایش دما در اقیانوس هند است كه موجب توفان‌های فصلی نیز شده بود.
بر اساس یافته‌های خشكسالی منطقه جنوب صحرای آفریقا، تا اندازه‌ای مربوط به گرم‌شدن كره زمین است كه انسان موجب آن بوده است. این اتفاقی نیست كه خشونت‌ها در دارفور درست هنگام خشكسالی به وقوع پیوست. تا آنگاه گله‌داران بادیه‌نشین عرب و كشاورزان ساكن منطقه در صلح و صفا زندگی می‌كردند.
استفان فاریس در مقاله اخیر خود كه در ماهنامه «آتلانتیك» چاپ شد به استقبال كشاورزان سیاه‌پوست از گله‌داران می‌پردازد؛ در ایامی كه از سرزمین‌های آنها عبور می‌كردند و شترهای خود را پرورش می‌دادند و در آب چاه‌ها با آنها سهیم می‌شدند اما وقتی بارش باران قطع شد، كشاورزان دور مزرعه‌های خود را از ترس اینكه در اثر عبور گله‌ها تخریب شود، حصار كشیدند.
برای نخستین بار تا آنجا كه به یاد می‌آید، دیگر غذا و آب به اندازه كافی برای همه وجود نداشت. بنابراین جنگ آغاز شد و تا ۲۰۰۳ تبدیل به فاجعه تمام عیاری شد كه ما امروز شاهد آن هستیم اما مهم است به یاد بیاوریم چگونه آغاز شد زیرا علت آن كلیدی برای حل مشكلات آینده است.
نیروی حافظ صلح سازمان ملل به كاستن از خشونت كمك خواهد كرد و جریان كمك‌های انسان‌دوستانه را حفظ خواهد كرد كه موجب نجات زندگی‌های بسیاری می‌شود. همانگونه كه به رهبران شركت‌كننده در اجلاس گروه هشت در آلمان تاكید كردم، این تنها گام نخست است. هر صلحی در دارفور باید بر اساس حل عوامل ریشه‌ای درگیری‌ها استوار باشد. ما باید امیدوار باشیم دو میلیون پناهنده به سرزمین خود بازگردند.
باید بتوانیم روستاها را ایمن و خانه‌ها را بازسازی كنیم اما با مساله اساسی پیچیده یعنی این واقعیت كه دیگر هیچ زمین خوبی برای استفاده وجود ندارد، چه باید كرد؟ راه‌حل سیاسی موردنیاز است. یان الیاسون فرستاده ویژه اینجانب برای دارفور و سلیم احمدسلیم همتای ایشان از اتحادیه آفریقا روی نقشه راهی كار كرده‌اند كه با گفتمان سیاسی بین رهبران شورشی و دولت آغاز می‌شود.
گام‌های نخست برای این روند می‌تواند در این تابستان برداشته شود. هرچند، نهایتا راه‌حل واقعی برای مشكل دارفور نیازمند چیزی بیشتر است یعنی توسعه اقتصادی پایدار. هنوز مشخص نیست این توسعه باید چه شكلی داشته باشد اما باید هم‌اكنون در مورد آن بیندیشیم.
فناوری‌های جدید می تواند كمك كند مانند حبوبات تغییریافته ژنتیكی كه در زمین‌های خشك بهتر عمل می‌آیند یا فناوری‌های آبیاری و انبار آب جدید. پول برای ساخت جاده‌های جدید و زیرساخت‌های ارتباطی، به انضمام بهداشت، آموزش، تاسیسات بهداشتی و تجدید ساخت اجتماعی مورد لزوم است.
جامعه بین‌المللی ضروری است این تلاش‌ها را سازماندهی كند و با دولت سودان و كارگزاری‌های كمك‌دهنده بین‌المللی و سازمان‌های غیردولتی كه قهرمانانه مشغول فعالیت در منطقه‌اند،‌ همكاری كند. پاداش‌ها به خوبی فراتر از دارفور خواهند بود.
جفری ساكس، اقتصاددان دانشگاه كلمبیا كه یكی از مشاوران ارشد من است به این اشاره دارد كه خشونت در سومالی به دلیل تركیبی مشابه از امنیت ناپایدار غذایی و آب افزایش پیدا كرده است؛ مانند مشكلات ساحل عاج و بوركینافاسو. مناطق بسیار دیگری در جهان وجود دارد كه در آن چنین مشكلاتی رخ می‌دهد و هرگونه راه‌حل مناسب در دارفور می‌تواند برای آنها نیز موثر باشد.
ما به پیشرفت آهسته در عین حال پیوسته‌ای در هفته‌ها و ماه‌های اخیر دست یافته‌ایم. مردم دارفور برای مدتی مدید متحمل رنج‌های بسیار شدند. اینك، كار واقعی آغاز می‌شود.

منبع : روزنامه هم‌میهن