سیستم‌های پیشرفته بازرسی کانتینر با پرتوهای X

●سیستم متحرک بازرسی کانتینر
در سیستم متحرک بازرسی کانتینر که به تازگی ابداع شده، سیستم‌های سنتی بازرسی کانتینر و زیرسیستم‌های تشخیص پرتوی (RDS) در هم ادغام شده‌اند. زیرسیستم‌های تشخیص پرتوی به‌عنوان یک جزء ویژه و انتخابی در سیستم‌های بازرسی کانتینر / شناور ترکیب شده‌اند. اساس پیشرفت این فن‌آوری نیز برمبنای فن‌آوری‌های سنتی سیستم‌های کانتینر استوار است.زیر سیستم‌های تشخیص پرتوی که برای تشخیص سلاح‌های کشتار جمعی، بمب‌های میکروبی و مواد رادیواکتیو مورد استفاده قرار می‌گیرند، قابلیت نصب در تمام سیستم‌های سنتی تشخیص، شامل سیستم‌های ثابت، سیستم‌های با قابلیت تغییر موقعیت و سیستم‌های متحرک را دارند. البته برای امکان واکنش فوری از طرف گمرک‌ها و انجام سریع کارهای مربوطه بهترین روش، ادغام زیرسیستم‌های تشخیص پرتوی با یک سیستم متحرک بازرسی کانتینر است. اولین وسیله متحرک بازرسی کانتینر در سال ۱۹۹۹ با ادغام منبع انرژی پرتوهای X با یک شتاب‌دهنده خطی (LINAC) ساخته شد. این طراحی منحصربه‌فرد، قابلیت حرکت و بازرسی کانتینر را به‌صورت کامل ایجاد کرد. سیستم‌های متحرک می‌توانند به آسانی و در یک زمان کوتاه از یک مکان (بندر) به‌جای دیگر منتقل شوند. عمق نفوذ این سیستم‌ها را می‌توان با استفاده از شتاب‌دهنده خطی پایدار آن، روی موج Mev۲/۵ افزایش داد. این شتاب‌دهنده خطی، پرتوهای X با انرژی بالاتری را تولید می‌کند و بنابراین عمق نفوذ بیشتر و تصاویر واضح‌تری را تولید می‌کند. این سیستم‌ها می‌توانند کالاهای قاچاق مخفی شده در مواد با چگالی بالا یا کانتینرهای کاملاً پر از بازرسی کرده، تصاویری با کیفیت بالا نشان دهند.از ویژگی‌های دیگر سیستم متحرک بازرسی کانتینر تجهیز آن به یک سیستم خودمحافظت‌کننده است. زیرا در طول مراحل طراحی و تولید آن، نگرانی‌های ایمنی در مورد خطرات پرتوی در حد بسیار زیادی مورد توجه قرار گرفته‌اند. به‌علاوه تمام سیستم‌ها، تحت آزمایش‌های سخت‌گیرانه‌ای انجام شده و ثابت نموده‌اند که سطح تشعشع آنها بسیار کم‌تر از حد استاندارد توجیه شده توسط سازمان‌های بین‌المللی مانند IAEA، ICRP و WHO است. ضمن آن‌که سیستم مزبور هیچ مواد رادیواکتیوی نداشته و آسیبی به اپراتورها، عموم مردم، کالاهای بازرسی شده و محیط زیست وارد نمی‌کند.
●سایر مزایای سیستم عبارت‌اند از:
ـ تونل بازرسی و عکسبرداری بزرگ: ارتفاع ۴۷۰۰ میلی‌متری و عرض ۳۵۰ میلی‌متری تونل، این امکان را فراهم می‌کند که استفاده‌کنندگان از آن بتوانند تقریباً از تمام انواع کامیون‌ها و کانتینرها مشاهده دقیق به‌عمل آورند.
ـ ژنراتور نصب شده در سیستم و اطمینان مسئولین در این‌که سیستم بدون نیاز به برق کار می‌کند.
ـ داده‌های اطلاعاتی مؤثر و افزایش کارآئی
ـ زمان آماده‌سازی کوتاه
ـ نوع قطعات پیش‌ساخته و تسهیل در تعمیر و نگهداری سیستم
طی پنج‌سال اخیر تلاش‌های زیادی برای بهینه‌سازی فن‌آوری‌ها و رفع نقایص این قبیل سیستم‌ها به‌عمل آمده است. شرکت سازنده روش‌های عملیات متناوبی را ارائه کرده که شامل روش ابزار مشاهده و بازرسی منفرد (با یک اتاق کنترل فشرده) و روش ابزار دوتائی (یکی وسیله عکسبرداری و دیگری وسیله کنترل) است و می‌تواند زیرسیستم‌های تشخیص پرتوی را به‌عنوان یک جزء انتخابی سیستم‌های بازرسی شتاب‌دهنده خطی مطرح کند.هنگامی‌که کانتینر یا سایر وسایل تحت بازرسی سیستم‌ها قرار می‌گیرند، زیرسیستم‌های تشخیص پرتوی می‌توانند منابع نوترونی را همانند منابع پرتو گاما تشخیص دهند.
●زیرسیستم تشخیص پرتوی
زیرسیستم تشخیص پرتوی تصمیمات خود را برای هشدارهای پرتوی براساس پیش‌زمینه عملی می‌کند. این زیرسیستم پس از انجام آزمایش‌های اولیه، به‌صورت خودکار به روش‌ پیش‌زمینه‌ای ـ که یک روش غیابی برای عملیات‌های عادی است ـ به‌کار می‌رود. وقتی‌که سیستم مشغول به‌کار نیست، اطلاعات پیش‌زمینه‌ را به‌صورت مستمر به‌روز می‌کند تا برای بازتاب تغییرات در شرایط زیست‌محیطی و استفاده در محاسبات هشدار به‌کار رود.هرگاه که سیستم شروع به بررسی دقیق یک کانتینر می‌کند، زیرسیستم روش اشغال را آغاز کرده، براساس مؤلفه‌های ذخیره شده در رایانه کنترل، مقایسه‌هائی به‌عمل می‌آورد تا درصورت لزوم آژیر هشدار را به‌صدا درآورد. وقتی سطح رادیواکتیویته تشخیص داده شده از حد قابل قبول فراتر رود، زیرسیستم برای آگاهی اپراتور آژیر می‌کشد. همزمان سطح تشعشع تشخیص داده شده نیز در صفحه رایانه به نمایش در می‌آید.اطلاعات مربوط به هر هشدار به همراه تصاویر، به‌صورت خودکار در یک فایل ذخیره خواهد شد. آزمایش‌های مربوط به حساسیت نیز با استفاده از چهار نوع منبع تشعشی و براساس حداقل نیازمندی‌های سازمان بین‌المللی انرژی هسته‌ای انجام گرفته است.در فوریه سال ۲۰۰۳ یک گروه دانشگاهی آزمایش‌هائی بر روی سیستم انجام داده و اعلام نمود که این سیستم برای تشخیص همزمان تهدیدات رادیواکتیو و ارائه تصاویر با کیفیت بالا مناسب است.به‌علاوه زیرسیستم تشخیص پرتوی در صورت تجهیزشدن به لوازم هشداردهنده و نرم‌افزارهای ویژه، می‌تواند به‌صورت مستقل به‌عنوان یک سیستم کنترل در بنادر مورد استفاده قرار گیرد.این سیستم پرتوی، یک سیستم هوشیار برای تشخیص پرتوهای گاما و پرتوهای نوترونی بوده، به‌صورت آنلاین (online) امکان جست‌وجو و تشخیص پرتوهای گاما و نوترونی موجود در خودروها را فراهم می‌کند. همچنین این سیستم به اپراتورها امکان می‌دهد که با استفاده از تصویر کانتینر مشکوک، مستقیماً محل منبع تشخیص داده شده را مشخص نموده، در همان زمان آژیر هشدار را به صدا درآورد.

مترجم: مهدی رحمانی

منبع : مجله بندر و دریا