رنه دکارت

رنه دكارت در روز ۳۱ ماه مارس ۱۵۹۶ متولد شد. او اهل تورن فرانسه و فرزند یكی از مشاورین پارلمان برتانی بود. در سال ۱۶۰۶ هنگامی كه پسر ده ساله ای بود هر روز با بیم و وحشت به مدرسه «ژزوئیتها» بنام لامنش می رفت. درسهایی كه می گرفت از ادبیات قدیم بود كه تحت تأثیر فكر ارسطویی قرار داشت. در ۱۶۱۱ روز ششم ژوئن دكارت در یك جلسه سخنرانی تحت عنوان اكتشاف چند سیاره سرگردان در اطراف مشتری شنید كه در آن سال گالیله چه اكتشافی كرده است. این سخنرانی در روح او كه كم كم آماده تحقیر استیكولاستیك شده بود تأثیر فراوان كرد. دكارت در سال ۱۶۱۶ امتحان خود را در رشته حقوق گذرانید و در این هنگام وارد قشون پرنس دوناسو شد و وقتی در پادگان «بردا» مشغول خدمت بود تصمیم گرفت كه در زندگی هیچ سؤالی را بی جواب نگذارد و در اطراف مسائل تفكر نماید. از كنایه های تاریخ اندیشه اینكه جستجو برای دستیابی به حقیقت در جهان در نظریه دكارت بر اصل شك در وجود اشیاء و پدیده های مبتنی است. دكارت از بهترین آموزش موجود اروپای زمان خود شامل بررسی جامع و مفصل منطق ارسطو و دانش فیزیك برخوردار شده دوره آ“ را در بیست سالگی به پایان رسانیده بود ولی وی در پایان احساس كرده بود كه جز چند نكته ریاضی هیچ چیز دیگری را به یقین (یا با دقت عینی) نمی داند و از خود این پرسش را می كند كه چرا نباید حقایق را كلاً با همان دقت و یقین ریاضی بداند. این اصل كم كم در او قوت می گیرد تا آنكه در دهم نوامبر ۱۶۱۹ كه تعطیلات زمستانی خود را در توابع «اولم» می گذرانید توانست علمی را به وجود آورد كه بوسیله آن پرده تاریكی را از روی معرفت دور سازد. دكارت اهل جنگ و نظام نبود و به همین مناسبت در بیست و چهار سالگی خدمت نظام را ترك كرد و در سال ۱۶۲۶ به پاریس رفت. در این سال همه جا صحبت از اكتشافی بود كه بوسیله دوربین های نجومی انجام می گرفت. «ژان فابریسیوس» اهل فلاماند و گالیله و بعد از آنها «شایز» لكه های خورشید را مشاهده نموده بودند. دكارت تحت تأثیر این وضع شروع به تفحص عمیقی در دانش آسمان نمود. ابتدا به ساختن دوربین دقیق و كاملی شخصاً اقدام كرد و مجبور شد برای انتخاب بهترین نوع عدسی انكسار اشعه نورانی در عدسیها را مورد مطالعه قرار دهد. در سال ۱۶۲۶ در حالیكه كارگران مشغول تراشیدن شیشه ای به امر او بودند موفق به كشف قانون انكسار نور گردید. طولی نكشید كه نجوم علمی را كنار گذاشت تا بتواند مطالعات نظری خود را دنبال كند. دكارت مصمم شد كه كتابی راجع به ساختمان جهان تهیه نماید. او در سال ۱۶۲۶ در آمستردام زندگی می كرد و به شهرهای لاهه و لید سفر می كرد. روزی در این شهر اطلاع یافت كه معلمی به نام «اسنلیوس» كه سال قبل از آمدن او به هلند فوت كرده بود قانون انكسار را كشف كرده است. این موضوع سبب شد كه بعدها دكارت را به دزدی علمی متهم كنند ولی امروزه حقیقت كاملاً از نظر دانشمندان روشن است. اسلنیوس دانشمندی عالیقدر بود و كسی بود كه اولین اندازه گیری علمی را روی كره زمین انجام داد. روشنفكر جوان فرانسوی نیز مانند فیثاغوریان قرنها پیش به این فكر افتاد كه راه رسیدن به حقیقت باید همان ریاضی باشد. وی بر پایه این اندیشه غرق در مطالعه ریاضی شد و با اختراع هندسه تحلیلی كه یك ابزار ریاضی ضروری و در قیاس با هندسه باستانی اقلیدس قابل درك تر بود پاداش زحمات خود را گرفت. هنگامی كه دكارت مشغول تهیه كتاب خود بود خبر محكومیت گالیله در تمام نقاط انتشار یافت و او كه شخصی محتاط بود از انتشار كتاب خود منصرف شد. دكارت هندسه تحلیلی را كه وسیله ذیقیمتی برای پیشرفتهای علمی بود بوجود آورد زیرا مطالعه هندسه اقلیدسی فقط برای عده معدودی از دانشمندان كه دارای استعداد خارق العاده هستند ممكن است. دكارت بعد از اندیشه و مطالعه بسیار شاهكار فلسفی كوتاه خود به نام «گفتار در روش راه بردن در دست عقل و جستجوی حقیقت در علوم» را در سال ۱۶۳۹ انتشار داد. وی در این تألیف اثر گذار خود تاریخچه رشد فكری و چگونگی آغاز به شك در صحت و سقم آموخته های خود را ذكر كرده به این نتیجه می رسد كه به همه چیز باید به دیده شك نگریست جز به شخص شك كننده كه وجود دارد، چرا كه شك می كند «شك می كنم، پس وجود دارم» روش خود وی برای بیان آن منظور است. او اعمال آن روش را به قلمروهای (فكری) دیگر هم گسترش داد و به این كشف رسید كه نیل به یقین در آن قلمروها نیز از راه تبدیل و تقلیل مسائل به یك شكل و راه حل ریاضی، میسر است. مسأله را چنانچه بتوان به صورتی ریاضی درآورد و با استفاده از شمار حداقلی از قضایای استنباطی یا احكام مبرهن ریاضی، به آن نظم بخشید، حاصل یك دستگاه معادلات جبری خواهد بود كه با حل آنها طبق قواعد جبری جوابهای دقیق و قطعی لازم بدست خواهد آمد. دكارت جهان هستی را ماشین پیچیده عظیم ساعت مانندی می بیند كه به دست خداوند به كار افتاده و كار آن بدون كمك بعدی وی، تا ابد ادامه دارد. تأكید برخی از مورخان است كه نیوتن را دكارت ممكن الوجود كرد. اكنون با روش دكارت می توان به قسمتهای عالی نیز دسترسی پیدا نمود. دكارت ریاضی دان بزرگی بود كه چندان به ریاضیات علاقه نداشت. دكارت در ۱۱ فوریه ۱۶۵۰ به مرض ذات الریه زندگی را بدرود گفت. .

www.elm۴u.com

منبع : سایت ایران علمی